Απελευθέρωση των δουλοπάροικων του 1861: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Μεταρρύθμιση Απελευθέρωσης του 1861 στηνστη Ρωσία''' (Ρωσικά[[ρωσικά]]: Крестьянская реформа 1861 год, ''Κρεστιάνσκαγια ρεφόρμα 1861 γκότα'', κατά λέξη: “η αγροτική μεταρρύθμιση του 1861”) ήταν η πρώτη και πιο σημαντική των φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων, που έγιναν στη διάρκεια της βασιλείας (1855-1881) του Αυτοκράτορα [[Αλέξανδρος Β΄ της Ρωσίας|Αλέξανδρου Β΄ της Ρωσίας]]. Η μεταρρύθμιση κατάργησε ουσιαστικά τηντη δουλοπαροικία σε όλη τηντη Ρωσική Αυτοκρατορία.

[[Αρχείο:Reading of the Manifest (Liberation of peasants) - Kustodiev, 1907.jpg|μικρογραφία|δεξιά|Ένας πίνακας του 1907, του [[Μπορίς Κουστόντιεφ|Μπόρις Κουστόντιεφ]], που απεικονίζει Ρώσους δουλοπάροικους να ακούνε τηντη διακήρυξη του Μανιφέστου της Απελευθέρωσης του 1861.]]

Το Μανιφέστο (Διακήρυξη) Απελευθέρωσης του 1861 διακήρυξε τηντη χειραφέτηση των δουλοπάροικων στα ιδιωτικά κτήματα και των οικιακών (στα νοικοκυριά) δουλοπάροικων. Με αυτό το διάταγμα περισσότερα από 23 εκατομμύρια άνθρωποι απόκτησαν την ελευθερία τους.<ref name="1mee">{{cite book

}}</ref> Οι δουλοπάροικοι κατέκτησαν τα πλήρη δικαιώματα των ελεύθερων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων να παντρεύονται χωρίς συναίνεση, να έχουν ιδιοκτησία και επάγγελμα. Το Μανιφέστο καθόριζε ότι οι αγρότες θα μπορούσαν να αγοράσουν τηντη γη από τους γαιοκτήμονες. Οι δουλοπάροικοι των νοικοκυριών επηρεάστηκαν λιγότερο: κέρδισαν μόνο την ελευθερία τους και όχι γη.

ΣτηνΣτη Γεωργία η απελευθέρωση έγινε αργότερα, το 1864, και με καλύτερους όρους για τους ευγενείς απ’ ό,τι στηνστη Ρωσία. Οι δουλοπάροικοι απελευθερώθηκαν το 1861, μετά από μια ομιλία του Τσάρου Αλέξανδρου Β΄ στις 30 Μαρτίου 1856.<ref name="2cor">{{cite book

}}{{Dead link|date=Αυγούστου 2021 }}</ref>

Η ανάγκη για επείγουσα μεταρρύθμιση ήταν πλήρως κατανοητή στηνστη Ρωσία του 19ου αιώνα. Μεγάλη υποστήριξη γι’ αυτή προήλθε από τα πανεπιστήμια, συγγραφείς και άλλους πνευματικούς κύκλους. Διάφορα προγράμματα μεταρρυθμίσεων απελευθέρωσης ετοιμάστηκαν από τους [[Μιχαήλ Σπεράνσκι]], [[Νικολάι Μορντβίνοφ]] και [[Πάβελ Κισελιόφ]]. Ωστόσο, η συντηρητική ή αντιδραστική αριστοκρατία ματαίωσε τις προσπάθειές τους. Στα Δυτικά κυβερνεία (''γκουμπέρνια'') η δουλοπαροικία είχε καταργηθεί στις αρχές του αιώνα. Στο Βασίλειο της Πολωνίας, η δουλοπαροικία είχε καταργηθεί πριν γίνει Ρωσική (από τον [[Ναπολέων Α΄ της Γαλλίας|Ναπολέοντα]] το 1807). Η δουλοπαροικία είχε καταργηθεί στο Κυβερνείο της Εσθονίας το 1816, στην [[Κουρλάνδη]] το 1817 και στηνστη [[Δουκάτο της Λιβονίας|Λιβονία]] το 1819.<ref>Charles Wetherell, Andrejs Plakans, "Borders, ethnicity, and demographic patterns in the Russian Baltic provinces in the late nineteenth century", Continuity and Change(1999), 14: 33–56</ref>

Το 1797, ο [[Παύλος Α΄ της Ρωσίας|Παύλος Α΄ της Ρωσίας]] αποφάσισε ότι η απλήρωτη εργασία περιοριζόταν σε 3 ημέρες την εβδομάδα, και ποτέ την Κυριακή. Αλλά ο νόμος του δεν εφαρμόστηκε. Αρχίζοντας το 1801, ο [[Αλέξανδρος Α΄ της Ρωσίας]] όρισε μια επιτροπή για να μελετήσει την ενδεχόμενη απελευθέρωση, αλλά το μόνο αποτέλεσμα ήταν να απαγορεύσει την πώληση των δουλοπάροικων χωρίς τις οικογένειές τους. Αρχίζοντας το 1825, ο [[Νικόλαος Α΄ της Ρωσίας]] εξέφρασε την επιθυμία του για την απελευθέρωση σε πολλές περιπτώσεις, και ακόμη βελτίωσε τηντη ζωή των δουλοπάροικων στα κρατικά κτήματα, αλλά δεν άλλαξε την κατάσταση των δουλοπάροικων στα ιδιωτικά κτήματα.<ref>{{cite book

Πρόθεσή μου είναι να καταργήσω τηντη δουλοπαροικία… μπορείτε από μόνοι σας να καταλάβετε ότι το σημερινό καθεστώς της ιδιοκτησίας ψυχών δεν μπορεί να παραμείνει αμετάβλητο. Είναι καλύτερα να καταργήσουμε τηντη δουλοπαροικία από τα πάνω, από το να περιμένουμε για εκείνη την ώρα, που αρχίζει να καταργεί τον εαυτό της από τα κάτω. Σας ζητώ να σκεφθείτε τον καλύτερο τρόπο για να το υλοποιήσετε.

Οι γαιοκτήμονες στην αρχή πίεσαν για τηντη χορήγηση ελευθερίας στους αγρότες, αλλά όχι γης. Ο τσάρος και οι σύμβουλοί του, ενθυμούμενοι τα [[Επαναστάσεις του 1848|γεγονότα του 1848]] στηνστη Δυτική Ευρώπη, ήταν αντίθετοι στηνστη δημιουργία προλεταριάτου και στην αστάθεια που θα έφερνε. Δίνοντας όμως στους αγρότες ελευθερία και γη φαινόταν να αφήνουν τους υπάρχοντες γαιοκτήμονες χωρίς το μεγάλο και φτηνό εργατικό δυναμικό που χρειάζονταν για να διατηρήσουν τα κτήματά τους και τον τρόπο ζωής τους. Από το 1859 ένα τρίτο των κτημάτων τους και δύο τρίτα των δουλοπαροίκων τους ήταν υποθηκευμένα στο κράτος ή τις τράπεζες ευγενών. Αυτός ήταν ο λόγος που έπρεπε να δεχθούν την απελευθέρωση.<ref>Orlando Figes, A People's Tragedy</ref>

Για να την “εξισορροπήσουν”, η νομοθεσία περιείχε τρία μέτρα για να μειώσουν την ενδεχόμενη οικονομική αυτάρκεια των αγροτών. Πρώτον, καθιερώθηκε μια μεταβατική περίοδος δύο ετών, κατά την οποία ο αγρότης ήταν δεσμευμένος όπως και πριν στον παλιό γαιοκτήμονα. Δεύτερον, μεγάλα τμήματα κοινόχρηστης γης πέρασαν στους μεγάλους γαιοκτήμονες σαν ''οτρέζκι'' (“αποκομμένα κτήματα”), κάνοντας πολλά δάση, δρόμους και ποτάμια προσβάσιμα με μια αντιμισθία. Το τρίτο μέτρο ήταν ότι οι δουλοπάροικοι πρέπει να πληρώνουν τον γαιοκτήμονα για τηντη διάθεση της γης με μια σειρά πληρωμών εξαγοράς, οι οποίες με τηντη σειρά τους, χρησιμοποιήθηκαν για να αποζημιώσουν τους γαιοκτήμονες με ομόλογα. Το 75% του συνολικού ποσού θα προκαταβαλόταν από την κυβέρνηση στον γαιοκτήμονα και στη συνέχεια οι αγρότες θα εξοφλούσαν τα χρήματα, με τόκο, στην κυβέρνηση σε σαράντα πέντε χρόνια. Αυτές οι πληρωμές εξαγοράς τελικά ακυρώθηκαν το 1907.

Αυτό το Μανιφέστο διακήρυξε την απελευθέρωση των δουλοπάροικών σε ιδιωτικά κτήματα και των οικιακών (των νοικοκυριών) δουλοπάροικων.<ref name="1mee"/> Στους δουλοπάροικους δόθηκαν τα πλήρη δικαιώματα των ελευθέρων πολιτών, αποκτώντας τα δικαιώματα να παντρεύονται χωρίς να πρέπει να πάρουν συναίνεση, να έχουν περιουσία και να έχουν επάγγελμα. Το Μανιφέστο όριζε ότι οι αγρότες θα μπορούσαν να αγοράσουν τηντη γη από τους γαιοκτήμονες.

Οι κοινότητες ''μιρ'' είχαν την αρμοδιότητα να διανέμουν τηντη γη που δόθηκε στους πρόσφατα απελευθερωμένους δουλοπάροικους από τηντη Ρωσική κυβέρνηση σε ξεχωριστά άτομα μέσα στην κοινότητα. Λόγω της ιδιοκτησίας της κοινότητας στη γη, σε αντίθεση με αυτή του ξεχωριστού ατόμου, ο μεμονωμένος αγρότης δεν μπορούσε να πουλήσει το μερίδιό του γης για να δουλέψει σε εργοστάσιο στην πόλη. Ο αγρότης ήταν υποχρεωμένος να αποπληρώνει μακροπρόθεσμα δάνεια που δόθηκαν από την κυβέρνηση. Τα χρήματα από τα δάνεια αυτά δίνονταν στον αρχικό γαιοκτήμονα. Η γη που παραχωρείτο στους πρόσφατα απελευθερωμένους δουλοπάροικους δεν περιλάμβανε την καλύτερη γη στη χώρα, η οποία συνέχιζε να ανήκει στην αριστοκρατία.

}} OCLC 437056484 and 60161944</ref>

Αν και καλά σχεδιασμένη στηνστη νομοθεσία, η μεταρρύθμιση δεν λειτούργησε ομαλά. Οι προϋποθέσεις του μανιφέστου θεωρήθηκαν απαράδεκτες από πολλούς αγρότες ενδιαφερόμενους για τηντη μεταρρύθμιση. “Σε πολλές περιοχές οι αγρότες αρνήθηκαν να πιστέψουν ότι το μανιφέστο ήταν αυθεντικό. Υπήρχαν προβλήματα, και έπρεπε να κληθούν στρατεύματα για να διαλύσουν τα εξαγριωμένα πλήθη”.<ref>Peasant Wars of the 20th Century, Eric Wolf, 1969</ref>

Αν και η μεταρρύθμιση της απελευθέρωσης τιμήθηκε με την κατασκευή του τεράστιου Καθεδρικού Αλεξάντερ Νέφσκι στηνστη Μόσχα και τα βιβλία ιστορίας δίνουν στον Αλέξανδρο Β΄ το όνομα “Ο Τσάρος Απελευθερωτής”, τα αποτελέσματά της ήταν μακριά από το ιδανικό. Οι δουλοπάροικοι των νοικοκυριών ήταν οι χειρότερα θιγμένοι καθώς κέρδισαν μόνο την ελευθερία τους και όχι γη. Πολλοί από τους πιο φωτισμένους γραφειοκράτες καταλάβαιναν ότι η απελευθέρωση των δουλοπάροικων θα επιφέρει δραστικές αλλαγές τόσο στηνστη Ρωσική κοινωνία όσο και στην κυβέρνηση. Ωστόσο, η ιδέα ότι αυτές οι αλλαγές θα επηρέαζαν μόνο τα “κατώτερα στρώματα” της κοινωνίας, και θα ενίσχυαν την απολυταρχία, αντί να την αποδυναμώσουν, ήταν λάθος. Στην πραγματικότητα, οι μεταρρυθμίσεις δημιούργησαν ένα νέο σύστημα στο οποίο η μοναρχία έπρεπε να συνυπάρχει με μια ανεξάρτητη Αυλή, ελεύθερο Τύπο και τις τοπικές αυτοδιοικήσεις που λειτουργούσαν διαφορετικά, και πιο ελεύθερα, απ’ ό,τι στο παρελθόν.<ref>{{cite book

}} OCLC 191935709</ref> Αυτή η νέα μορφή τοπικής, συγκεντρωτικής διακυβέρνησης αναφερόταν ως ''ζέμστβο''. Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τηντη νέα τοπική κυβέρνηση, οι μεταρρυθμίσεις βάζουν στηνστη θέση της ένα σύστημα όπου οι γαιοκτήμονες ήταν πλέον σε θέση να έχουν μεγαλύτερο λόγο μέσα στις πρόσφατα δημιουργημένες “επαρχίες”.<ref>{{cite book

}} OCLC 191935709</ref> Αν και αυτή δεν ήταν η άμεση πρόθεση των μεταρρυθμίσεων, ήταν προφανές ότι αυτή αποδυνάμωνε σημαντικά την ιδέα της απολυταρχίας. Τώρα, οι “ευκατάστατοι” δουλοπάροικοι, μαζί με τους κατά το παρελθόν ελεύθερους ανθρώπους, ήταν σε θέση να αγοράσουν γη ως ιδιωτική περιουσία. Αν και στην αρχή στις μεταρρυθμίσεις η δημιουργία τοπικών αυτοδιοικήσεων δεν είχε αλλάξει πολλά πράγματα για τηντη Ρωσική κοινωνία, η άνοδος του καπιταλισμού επηρέασε δραστικά όχι μόνο την κοινωνική δομή της Ρωσίας, αλλά και τους τρόπους, και τις ασχολίες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.<ref>{{cite book

Στους δουλοπάροικους από ιδιωτικά αγροκτήματα δόθηκε λιγότερη γη από εκείνη που χρειάζονταν για να επιβιώσουν, πράγμα που οδήγησε σε ταραχές. Ο φόρος εξαγοράς ήταν τόσο υψηλός που οι δουλοπάροικοι έπρεπε να πουλήσουν όλο το σιτάρι που παρήγαν για να πληρώσουν τον φόρο, που δεν άφηνε τίποτα για την επιβίωσή τους. Οι γαιοκτήμονες υπέφεραν επίσης, επειδή πολλοί από αυτούς ήταν βαθιά στα χρέη, και η αναγκαστική πώληση της γης τους άφησε να παλεύουν να κρατήσουν τον σπάταλο τρόπο ζωής. Σε πολλές περιπτώσεις, οι πρόσφατα απελευθερωμένοι δουλοπάροικοι ήταν αναγκασμένοι να “νοικιάσουν” τηντη γη τους από πλούσιους γαιοκτήμονες. Επιπλέον, όταν οι αγρότες έπρεπε να εργαστούν για τους ίδιους τους γαιοκτήμονες για να πληρώσουν τις “πληρωμές εργασίας” τους, τα χωράφια τους συχνά παραμελούνταν.<ref>{{cite book

}} ISSN 1467-9434. JSTOR 127028.LCCN 43016148. OCLC 4892437069.</ref> Όταν τέλειωσε το περιστατικό, η επίσημη έκθεση είχε 70 αγρότες νεκρούς και άλλους 100 τραυματίες. Μετά από περαιτέρω έρευνα, και δίκη ορισμένων μελών της εξέγερσης, πέντε αγρότες βρέθηκαν ένοχοι για “διέγερση” και όχι για εξέγερση.<ref name="11push"/> Μια και ειπώθηκε αυτό, υπήρχαν πολλές διαφορετικές περιπτώσεις που πήραν τηντη μορφή εξέγερσης.<ref name="11push"/>

Η άνιση εφαρμογή της νομοθεσίας άφησε πολλούς αγρότες στο Βασίλειο της Πολωνίας και στηνστη βόρεια Ρωσία και ελεύθερους και χωρίς γη (μπάτρακ), μόνο με την εργασία τους για να πουλήσουν, ενώ σε άλλες περιοχές οι αγρότες έγιναν η πλειοψηφία των ιδιοκτητών γης στην επαρχία τους. Το 1861 το Μανιφέστο της Απελευθέρωσης επηρέασε μόνο τους ιδιόκτητους από ιδιώτες δουλοπάροικους. Οι κρατικοί δουλοπάροικοι απελευθερώθηκαν το 1866<ref name="1mee"/> και τους δόθηκαν καλύτερα και μεγαλύτερα τεμάχια γης. Τέλος, οι μεταρρυθμίσεις μεταμόρφωσαν τηντη ρωσική οικονομία. Τα άτομα που οδήγησαν τηντη μεταρρύθμιση ήταν υπέρ ενός οικονομικού συστήματος παρόμοιου με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, που προωθούσαν τις ιδέες του καπιταλισμού και του ελεύθερου εμπορίου. Η ιδέα των μεταρρυθμιστών ήταν να προωθήσουν την ανάπτυξη και να ενθαρρύνουν την ιδιοκτησία ιδιωτικής περιουσίας, ελεύθερο ανταγωνισμό, επιχειρηματικότητα, και μισθωτή εργασία. Αυτό ήλπιζαν θα γινόταν ένα σύστημα με ελάχιστους κανονισμούς και διατιμήσεις, έτσι μια οικονομία περισσότερου “οικονομικού φιλελευθερισμού”. Σύντομα, μετά τις μεταρρυθμίσεις, υπήρξε μια σημαντική αύξηση στην ποσότητα της παραγωγής σιτηρών για πώληση. Εξαιτίας αυτού υπήρξε επίσης μια αύξηση στον αριθμό της μισθωτής εργασίας και της ενοικίασης αγροτικών μηχανημάτων.<ref>{{cite book

}} OCLC 191935709</ref> Επιπλέον, ένα σημαντικό εργαλείο μέτρησης στην ανάπτυξη της Ρωσικής οικονομίας μετά τηντη μεταρρύθμιση ήταν η τεράστια αύξηση σε μη αριστοκρατική ιδιωτικής ιδιοκτησίας γη. Αν και τα κτήματα αριστοκρατικής γης έπεσαν από το 80% στο 50%, τα κτήματα των αγροτών αυξήθηκαν από 5% στο 20%.<ref>{{cite book