Ελέφαντας και Οβελίσκος

Ο Ελέφαντας και ο Οβελίσκος ή ο Οβελίσκος της πιάτσα ντελα Μινέρβα είναι το γλυπτικό σύμπλεγμα ενός ελέφαντα, που φέρει έναν οβελίσκο, σχεδιασμένο από τον Ιταλό καλλιτέχνη Τζιαν-Λορέντσο Μπερνίνι. Αποκαλύφθηκε το 1667 στην πιάτσα ντελα Μινέρβα στη Ρώμη, δίπλα στην εκκλησία της Σάντα Μαρία σόπρα Μινέρβα, όπου βρίσκεται σήμερα.

Ελέφαντας και Οβελίσκος
Είδος	γλυπτό και οβελίσκος
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°53′53″N 12°28′39″E
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη
Τοποθεσία	Piazza della Minerva
Χώρα	Ιταλία
Έναρξη κατασκευής	1667 και 6ος αιώνας π.Χ.
Υλικά	ροζ γρανίτης
Δημιουργός	Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ο οβελίσκος

Ο οβελίσκος από κόκκινο γρανίτη ανακαλύφθηκε το 1665 κατά τη διάρκεια ανασκαφών κοντά στην εκκλησία της Σάντα Μιαρία σόπρα Μινέρβα. Πιθανότατα είχε μεταφερθεί στη Ρώμη τον 1ο αιώνα μ.Χ. για τον ναό της αιγυπτιακής θεάς Ίσιδας, που βρισκόταν εκεί. Ο οβελίσκος είχε ανεγερθεί αρχικά από τον φαραώ Απρίη της 26ης Δυναστείας της Αιγύπτου, περίπου το 580 π.Χ., στην πρωτεύουσά του Σαΐδα.

Ο οβελίσκος έχει ύψος 5,47 μέτρα και είναι ο μικρότερος από τους 13 αρχαίους οβελίσκους, που υπάρχουν στη Ρώμη σήμερα. Μαζί με το βάθρο και τον ελέφαντα, το γλυπτό έχει ύψος 12,69 μέτρα.

Ο οβελίσκος θεωρείται ότι είναι ένας από ένα ζευγάρι, ο άλλος βρίσκεται στο Ουρμπίνο.

Το άγαλμα του ελέφαντα

Ξυλογραφία από την Υπνερωτομαχία του Πολυφίλου.

Η εικόνα πιθανώς προήλθε από την Υπνερωτομαχία Πολύφιλου του 1499. Υπάρχουν διάφορα προπαρασκευαστικά σχέδια, που έγιναν από τον Μπερνίνι. Μία εκδοχή υπάρχει σε ένα σχέδιο στο Κάστρο του Ουίνδσορ, στο Ηνωμένο Βασίλειο και έγινε πιθανώς τη δεκαετία του 1630, όταν ο καρδινάλιος Φραντσέσκο Μπαρμπρερίνι θέλησε να τοποθετήσει έναν αιγυπτιακό οβελίσκο μπροστά από το παλάτσο της οικογένειάς του, το παλάτσο Μπαρμπερίνι. Τίποτε δεν προέκυψε από αυτό το συγκεκριμένο έργο, αλλά ο Μπερνίνι αναβίωσε την ιδέα τη δεκαετία του 1660, όταν ο πάπας Αλέξανδρος Ζ΄, ο Φάμπιο Κίτζι, θέλησε να κτίσει ένα παρόμοιο μνημείο μετά την ανακάλυψη ενός άλλου αιγυπτιακού οβελίσκου στη Ρώμη.

Διάφορες άλλες εκδοχές εξετάστηκαν από αυτή την μεταγενέστερη επιτροπή, όπως επιβεβαιώνεται από προπαρασκευαστικά σχέδια. Είναι πιθανό ότι τα διαφορετικά σχέδια χρησιμοποιήθηκαν, για να μπορέσει ο προστάτης να αποφασίσει ποιο σχέδιο ήθελε. Αυτό περιλάμβανε ένα σχέδιο (στη Λειψία) της μορφής του Χρόνου, που κρατά ένα δρεπάνι και ταυτόχρονα τον οβελίσκο. Στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού υπάρχουν δύο σχέδια με μολύβι και μελάνι με άλλες μορφές, που κρατούν υψηλά τον οβελίσκο, συμπεριλαμβανομένου ενός Ηρακλή και ποικίλλων αλληγορικών μορφών που στηρίζουν τον οβελίσκο. Μία τρίτη έκδοση στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού δείχνει τον Μπερνίνι να προσαρμόζεται στην ιδέα που δημιούργησε τη δεκαετία του 1630, αν και πρόσθεσε μία μεγαλύτερη βάση, άλλαξε την κατεύθυνση του προσανατολισμού του ελέφαντα και έκανε το πρόσωπό του να φαίνεται πιο φιλικό, παρά άγριο.

Ο μαρμάρινος ελέφαντας σκαλίστηκε πιθανώς από τον βοηθό του Μπερνίνι, τον Έρκολε Φεράτα.

Η λατινική επιγραφή στη μία πλευρά του βάθρου γράφει: "οποιοσδήποτε θεατής των σκαλιστών εικόνων της σοφίας της Αιγύπτου στον οβελίσκο που κουβαλάει ο ελέφαντας, το ισχυρότερο των θηρίων, ας συνειδητοποιήσει ότι χρειάζεται εύρωστο μυαλό, για να σηκώσει κάποιος σταθερά τη σοφία."

Το άγαλμα αποδείχθηκε ότι ήταν η τελευταία εντολή, που θα ζητούσε ο πάπας Αλέξανδρος Ζ΄ από τον Μπερνίνι, καθώς ο πάπας απεβίωσε τον Μάιο του 1667. Τον διαδέχθηκε ο πάπας Κλήμης Θ΄.

Σε μεταγενέστερους χρόνους

Ένα παρόμοιο άγαλμα ενός ελέφαντα που κουβαλούσε έναν οβελίσκο, ανεγέρθηκε από τον Βακαρίνι το 1736 μπροστά από το παλάτσο ντελι Ελεφάντι στην Κατάνια της Σικελίας.

Το άγαλμα κάνει μία σύντομη, αλλά εξέχουσα εμφάνιση στην ιταλική νεορεαλιστική ταινία Ουμπέρτο Ντ. (1952). Εμφανίζεται επίσης ως μοτίβο στο μυθιστόρημα Άντουα του Ιτζάμπα Ζέγκο (Igiaba Scego) το 2015.

Στις 15 Νοεμβρίου 2016 οι αρχές της Ρώμης ανακοίνωσαν ότι αναζητούσαν τους βανδάλους, που έσπασαν τον αριστερό χαυλιόδοντα το βράδυ της προηγούμενης Κυριακής και άφησαν το κομμάτι εκεί κοντά. Η δήμαρχος Βιρτζίνια Ράγκι είπε ότι θα εκτιμήσουν τη ζημιά, για να καθορίσουν τον καλύτερο τρόπο επανασυγκόλλησης του θραύσματος.

Ο πίνακας του Σαλβαδόρ Νταλί Οι ελέφαντες που απεικονίζει δύο ελέφαντες με επιμήκη πόδια ο ένας απέναντι στον άλλο, ενώ φέρουν κατακερματισμένους οβελίσκους, κάνει επίσης οπτικές αναφορές στο άγαλμα.

Εκθεσιακός χώρος

• 
  Θέα τριών τετάρτων
• 
  Κοντινή θέα από τα δυτικά
• 
  Θέα από κάτω
• 
  Ο οβελίσκος στην πιάτσα ντελα Μινέρβα, Ρώμη.
• 
  Ο ελέφαντας στην πιάτσα ντελα Μινέρβα, Ρώμη.
• 
  Άποψη προς την πρόσοψη της Σάντα Μαρία σόπρα Μινέρβα
• 
  Ο δεύτερος Οβελίσκος του ζεύγους, στο Ουρμπίνο

Δείτε επίσης

• Απρίhς
• Σάις
• Κατάλογος οβελίσκων στην Ρώμη

Περαιτέρω ανάγνωση

• Dickerson, Claude Douglas, Anthony Sigel και Ian Bruce Wardropper. 2012. «Μπερνίνι : Γλυπτική σε Πηλό : [έκθεση, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη, 3 Οκτωβρίου 2012 - 6 Ιανουαρίου 2013, Μουσείο Τέχνης Kimbell, Fort Worth, 3 Φεβρουαρίου - 14 Απριλίου 2013]
• Cooke, HL 'Three Unknown Drawings by GL Bernini'. The Burlington Magazine 97, αρ. 631 (1 Οκτωβρίου 1955): 320–323. doi: 10.230
• Napier, David A. «Bernini's Anthropology: A «Key» to the Piazza San Pietro». ΑΠΕ: Ανθρωπολογία και Αισθητική αρ. 16 (1 Οκτωβρίου 1988): 17–32. doi: 10.2307/20166799
• Popham, AE 'Bernini's Drawings of Elephants'. The Burlington Magazine 97, αρ. 633 (1 Δεκεμβρίου 1955): 391. doi:10.2307/871675
• Posèq, Avigdor WG «The Physiognomy of Bernini's Elephant». Πηγή: Σημειώσεις στην Ιστορία της Τέχνης 22, αρ. 3 (1 Απριλίου 2003): 35–46. doi: 10.2307/23206724.