Ελληνικός πολεμικός σταυρός
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Πολεμικός Σταυρός είναι ένα ελληνικό στρατιωτικό πολεμικό μετάλλιο και απονέμεται για διακεκριμένες πράξεις που τελέσθηκαν, είτε στο πεδίο της μάχης, είτε οπουδήποτε κατά τη διεξαγωγή διατεταγμένης πολεμικής ενέργειας. Διακρίνεται σε τρεις τάξεις, όπως παρακάτω:
- Πολεμικός Σταυρός Α' Τάξεως: Απονέμεται σε ανώτατους Αξιωματικούς.
- Πολεμικός Σταυρός Β' Τάξεως: Απονέμεται σε ανώτερους Αξιωματικούς.
- Πολεμικός Σταυρός Γ' Τάξεως: Απονέμεται σε κατώτερους Αξιωματικούς, Ανθυπασπιστές, Δόκιμους Έφεδρους Αξιωματικούς, Οπλίτες και μαθητές Στρατιωτικών Σχολών.
| Πολεμικός Σταυρός | |
|---|---|
 Πολεμικός Σταυρός Γ΄ Τάξεως | |
| Απονομή από την Ελληνική Δημοκρατία | |
| Τύπος | Στρατιωτικό Πολεμικό Μετάλλιο |
| Επιλεξιμότητα | Ελληνικό και συμμαχικό στρατιωτικό προσωπικό |
| Απονομή για | διακεκριμένες πράξεις διατεταγμένων πολεμικών ενεργειών. |
| Κατάταξη | |
| Επόμενο (ανώτερο) | Αριστείο Ανδρείας |
| Επόμενο (κατώτερο) | Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων |
 Διεμβολή | |
Οι παλαιότερες εκδόσεις του σταυρού ήταν του 1917, που κάλυψε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και του 1940, που κάλυψε το Β' Παγκόσμιο πόλεμο και τον Εμφύλιο Πόλεμο (1946 - 1949).
Η έκδοση του 1917
ΕπεξεργασίαΊδρυση και ιστορία
ΕπεξεργασίαΤο μετάλλιο συνεστήθη από την Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης του Ελευθέριου Βενιζέλου την 28 Φεβρουαρίου 1917, και επιβεβαιώθηκε από το βασιλικό διάταγμα της 31ης Οκτωβρίου 1917, αμέσως μετά από την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο. Η μορφή του ήταν εμπνευσμένη από το γαλλικό Croix de guerre 1914-1918 (Croix de guerre) και απονεμήθηκε στο στρατιωτικό προσωπικό όλων των κλάδων για τις πράξεις της ανδρείας κατά τη διάρκεια της ελληνικής συμμετοχής στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1916-1918), της συμμαχικής συμμετοχής στην Ουκρανία το 1919 και του Ελληνοτουρκικού πολέμου (1919-1922), αν και σπάνια μετά το 1920. Επιπλέον, από το 1919 και μετά, ο πολεμικός σταυρός Α' κατηγορίας θα μπορούσε να απονεμηθεί και στην πολεμική σημαία του διακεκριθέντος σώματος. Με ημερήσια διαταγή Στρατιάς της 30ης Οκτωβρίου 1920, την οποία υπέγραψε ο τότε Αρχηγός Στρατού Λ. Παρασκευόπουλος, για τη γενναιότητα, την αυτοθυσία και τον ηρωισμό που επέδειξαν κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πόλεμου, αλλά και για τα εδάφη της πατρίδας που απελευθέρωσαν απονεμήθει στα παρακάτω συντάγματα ο Πολεμικός Σταυρός:
- 5ο Πεζικού, Ι Μεραρχίας
- 1ο Πεζικού, ΙΙ Μεραρχίας
- 5/42 Ευζώνων. ΧΙΙΙ Μεραρχίας
- 3ο Πεζικού, ΧΙΙΙ Μεραρχίας
- 12ο Πεζικού, ΙΙΙ Μεραρχίας
- 7ο και 9ο Κρητών, Μεραρχίας Κρήτης
- 9ο Πεζικού, ΧΙV Μεραρχίας
- 1ο, 2ο και 3ο Σερρών, Μεραρχίας Σερρών
- 5ο και 6ο Αρχιπελάγους, Μεραρχίας Αρχιπελάγους
Περιγραφή και απονομή
ΕπεξεργασίαΤο μετάλλιο σχεδιάστηκε από το Γάλλο γλύπτη Αντρέ Ριβώ (γαλ. André Rivaud), σε μορφή αργυρού μεταλλίου, που αποτελείται από ένα κάθετο ξίφος μέσα σε ένα κυκλικό στεφάνι, και μια οριζόντια πινακίδα με το αρχαίο ρητό των Σπαρτιατών: "Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ". Η αντίστροφη όψη έχει την επιγραφή "ΕΛΛΑΣ" και κάτω έχει τις χρονολογίες "1916-1917". Η ταινία ήταν μαύρη, με κυανά άκρα, και πλάτος 35-37 χιλιοστά.
Ο σταυρός απονεμήθηκε σε τρεις τάξεις:
- Γ' τάξη,
- Β'τάξη, με προσθήκη πεντάκτινου αστέρος στην ταινία,
- Α' τάξη, με προσθήκη χάλκινου κλάδου δάφνης στην ταινία.
Η έκδοση του 1940
ΕπεξεργασίαΊδρυση και ιστορία
ΕπεξεργασίαΗ νέα μορφή του μεταλλίου καθιερώθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα της 11ης Νοεμβρίου 1940 (Νόμος 2646/1940) και συνέχισε να απονέμεται σε όλο το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Επανεγκρίθηκε την 19η Απριλίου 1947 για τον Εμφύλιο Πόλεμο (1946-1949) και επεκτάθηκε έως το 1953, καλύπτοντας την ελληνική συμμετοχή στον Πόλεμο της Κορέας. Απονεμήθηκε σε Έλληνες και συμμάχους αγωνιστές, καθώς επίσης και σε πολεμικές σημαίες.
Περιγραφή και απονομή
Επεξεργασία
Το σχέδιο του μεταλλίου είναι ουσιαστικά μια τροποποίηση του γαλλικού Croix de guerre, που παριστά ένα χάλκινο σταυρό (cross pattée) με το μονόγραμμα του Βασιλέως Γεωργίου, επάνω σε δύο εστεμμένα διασταυρούμενα ξίφη. Η αντίστροφη όψη έχει την χρονολογία "1940". Η ταινία έχει τρεις ίσες εναλλασσόμενες ζώνες ερυθρού, κυανού και ερυθρού χρώματος. Ο σταυρός απονεμήθηκε σε τρεις κατηγορίες:
- Α' τάξη με χρυσό στέμμα,
- Β' τάξη με αργυρό στέμμα,
- Γ' τάξη με χάλκινο στέμμα για πολλαπλή απονομή.
Έως το 1942, η πρώτη τάξη εδύνατο να απονεμηθεί αυτοδικαίως, πλην όμως, σύμφωνα με το Νόμο 3120/1942, η πρώτη απονομή εγίνετο υποχρεωτικά στην τρίτη τάξη. Για πολλαπλές απονομές (μέχρι τρεις) επροσαρτάτο μικροσκοπικό στέμα στη διεμβολή. Με την πέμπτη ή όγδοη απονομή, ο σταυρός αναβαθμιζόταν σε Β' και Α' τάξεως αντίστοιχα. Υπάρχουν διάφορες κατασκευαστικές παραλλαγές, ανάλογα με τον κατασκευαστή, στην Ελλάδα ή στη Μεγάλη Βρετανία.
Η έκδοση του 1974
ΕπεξεργασίαΊδρυση και ιστορία
Επεξεργασία
Το 1974 –κι ενώ ήδη έχει γίνει το δημοψήφισμα της δικτατορίας που κατάργησε τη βασιλεία- εκδόθηκε το Νομοθετικό Διάταγμα [ΝΔ] 376/74 "περί Στρατιωτικών Μεταλλίων" που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α' 98/9-4-1974, το οποίο επανακαθόρισε όλες τις κατηγορίες πολεμικών και μη Στρατιωτικών Μεταλλίων και καθόρισε τις προϋποθέσεις αλλά και τις διαδικασίες της απονομής τους. Συνοπτικά οι διατάξεις του συγκεκριμένου ΝΔ που αφορούν τον Πολεμικό Σταυρό είναι:
Περιγραφή και απονομή
ΕπεξεργασίαΤο σχέδιο του μεταλλίου είναι ένας χάλκινος σταυρός cross pattée όπου στο κέντρο έχει δάφνες, επάνω σε δύο σταυρωμένα ξίφη και στεφανωμένο από το Ελληνικό εθνόσημο. Η αντίστροφη όψη έχει γράφει "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ". Η κορδέλα έχει τρεις ίσες εναλλασσόμενες ζώνες ερυθρού, γαλάζιου και ερυθρού χρώματος. Ο σταυρός απονέμεται σε τρεις τάξεις, που διακρίθηκαν από το χρώμα του εθνοσήμου:
- Τάξεως Γ' με χάλκινο εθνόσημο, που απονέμεται στους κατώτερους αξιωματικούς, στους ανθυπασπιστές, στους έφεδρους αξιωματικούς, στους οπλίτες και στους μαθητές των στρατιωτικών σχολών.
- Τάξεως Β' με αργυρό εθνόσημο, που απονέμεται σε ανώτερους αξιωματικούς.
- Τάξεως Α' με χρυσό εθνόσημο, που απονέμεται σε ανώτατους αξιωματικούς.
Η σύγχρονη έκδοση από το 2003
Επεξεργασία
Ο σχεδιασμός ολοκληρώθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 159 της 17ης Μαρτίου 2003. Το μετάλλιο διατηρεί το βασικό σχεδιασμό της δεκαετίας του 1940 και του 1985.
Περιγραφή και απονομή
ΕπεξεργασίαΈχει σχήμα σταυρού και κατασκευάζεται από χαλκό. Στο μέσον της μπροστινής του όψης είναι τοποθετημένο μέσα σε κύκλο το Εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας το οποίο για την Γ' τάξη είναι χάλκινο για την Β' τάξη επάργυρο και για την Ά' τάξη επίχρυσο. Ανάμεσα από τους βραχίονες του σταυρού είναι τοποθετημένα χιαστί δύο ξίφη με τις λαβές τους προς τα κάτω. Στο πάνω μέρος του σταυρού είναι τοποθετημένος χάλκινος κρίκος από τον οποίο διέρχεται η ταινία του μεταλλίου, η οποία είναι από μεταξωτό ύφασμα κυματιστό και αποτελείται από τρεις λωρίδες, από τις οποίες οι δύο εξωτερικές έχουν χρώμα βαθύ κόκκινο και η ενδιάμεση βαθύ μπλε. Τέλος στην πίσω όψη του σταυρού αναγράφεται "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ".
Παλαιότερα απονεμήθηκε για ηρωισμό σε εμπόλεμη περίοδο σε Έλληνες πολίτες και ξένους συμμάχους. Σήμερα, ο Πολεμικός Σταυρός Α΄ Τάξεως απονέμεται σε ανώτατους Αξιωματικούς, ο Πολεμικός Σταυρός Β΄ Τάξεως σε ανώτερους Αξιωματικούς, ενώ ο Πολεμικός Σταυρός Γ' Τάξεως απονέμεται σε κατώτερους Αξιωματικούς, Ανθυπασπιστές, Δόκιμους Έφεδρους Αξιωματικούς, Οπλίτες και μαθητές Στρατιωτικών Σχολών.
Πηγές
Επεξεργασία- War Flags Decorations, from the Military Review, January 2001, Hellenic General Staff of National Defence magazine
- Πολεμικός Σταυρός Αρχειοθετήθηκε 2014-10-30 στο Wayback Machine., από την Στρατιωτική Επιθεώρηση Τεύχος Μαρ - Απρ. 2005
- Ν.Δ. 376/74 Περί των Στρατιωτικών Μεταλλίων
- Γεωργίου Ι. Μπελδέκου, "Τάγματα Αριστείας και Στρατιωτικά Μετάλλια της Ελλάδος", έκδοση Πολεμικού Μουσείου, Αθήνα 1991, ISBN 960-85054-0-2