Ενδοτικό δίκαιο
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ενδοτικό δίκαιο (λατινικά: ius dispositivum) ή κανόνες ενδοτικού δικαίου είναι εκείνοι οι κανόνες δικαίου, η εφαρμογή των οποίων μπορεί να αποκλεισθεί από την αντίθετη ιδιωτική βούληση. Για να το πούμε πιο απλά: κανόνας ενδοτικού δικαίου είναι ο κανόνας που επιτρέπει τη μη εφαρμογή του, αν τα μέρη μίας έννομης σχέσης δεν επιθυμούν την εφαρμογή του στη μεταξύ τους σχέση.
Η ύπαρξη κανόνων ενδοτικού δικαίου είναι χαρακτηριστικό του Ιδιωτικού Δικαίου και αποτελεί βασική πτυχή της αρχής της ιδιωτικής αυτονομίας, ενώ αντίθετα κανόνες ενδοτικού δικαίου δεν βρίσκουμε στο Δημόσιο Δίκαιο. Γενικώς, όμως οι κανόνες ενδοτικού δικαίου συνιστούν εξαίρεση στην αρχή της δεσμευτικότητας του Δικαίου και της υποχρεώσεως όλων να υπακούουν στον Νόμο.
Προς το ενδοτικό δίκαιο, αντιπαραβάλλεται το αναγκαστικό δίκαιο (λατινικά: ius cogens). Ως κανόνες αναγκαστικού δικαίου ορίζονται οι κανόνες δικαίου, η εφαρμογή των οποίων δεν μπορεί να αποκλεισθεί από την αντίθετη ιδιωτική βούληση. Η πλειονότητα των κανόνων δικαίου είναι κανόνες αναγκαστικού δικαίου.
Ο χαρακτήρας ενός κανόνος δικαίου ως κανόνος ενδοτικού ή αναγκαστικού δικαίου προκύπτει συνήθως από την ίδια τη διατύπωσή του. Σε περίπτωση αμφιβολίας (αν δηλαδή δεν μπορεί ευχερώς να διαγνωσθεί ότι κάποιος κανόνας είναι ενδοτικού ή αναγκαστικού δικαίου), τότε ο κανόνας αυτός θεωρείται ότι είναι αναγκαστικού δικαίου και οι ιδιώτες δεν μπορούν να αποκλείσουν την εφαρμογή του στις μεταξύ τους σχέσεις.