Εξιδανίκευση του παρελθόντος (ψυχολογία)

Ως εξιδανίκευση του παρελθόντος αναφέρεται το ψυχολογικό φαινόμενο που παρατηρείται σε ανθρώπους οι οποίοι, υπό ορισμένες συνθήκες, κρίνουν το παρελθόν δυσανάλογα πιο θετικά από ό,τι κρίνουν το παρόν. Ιστορικά, οι Ρωμαίοι είχαν αναφερθεί στο φαινόμενο με τη λατινική φράση «memoria praeteritorum bonorum», που μεταφράζεται ως «το παρελθόν μνημονεύεται πάντα καλά». Το φαινόμενο σχετίζεται πολύ στενά με την ευρύτερη έννοια της νοσταλγίας· η διαφορά μεταξύ των όρων έγκειται στο ότι η εξιδανίκευση του παρελθόντος θα μπορούσε να γίνει κατανοητή ως μια γνωστική προκατάληψη, ενώ η νοσταλγία συνήθως, δεν θεωρείται ότι βασίζεται σε προκαταλήψεις.

Αν και η εξιδανίκευση του παρελθόντος είναι μια γνωστική προκατάληψη, η οποία διαστρεβλώνει την άποψη ενός ατόμου για την πραγματικότητα σε κάποιο βαθμό, μερικοί άνθρωποι θεωρούν ότι μπορεί εν μέρει να εξυπηρετεί έναν χρήσιμο σκοπό για την αύξηση της αυτοεκτίμησης και της συνολικής αίσθησης ευημερίας ενός ατόμου. Οι απλοποιήσεις και οι υπερβολές των αναμνήσεων μπορεί επίσης να διευκολύνουν τον εγκέφαλο των ανθρώπων να αποθηκεύει μακροχρόνιες μνήμες, καθώς η απουσία λεπτομερειών μπορεί να μειώσει το βάρος αυτών των αναμνήσεων στον εγκέφαλο και να κάνει τον εγκέφαλο να απαιτεί λιγότερες νευρικές συνδέσεις σχηματίζουν και αποθηκεύουν τις αναμνήσεις.

Η εξιδανίκευση του παρελθόντος σχετίζεται επίσης με την έννοια της παρακμής και του εκφυλισμού και με εκφράσεις του τύπου «τον παλιό καλό καιρό».