Προσφυγή στις επιπτώσεις

(Ανακατεύθυνση από Επιχείρημα ad consequentiam)

Η προσφυγή στις επιπτώσεις, επίσης γνωστή και ως argumentum ad consequentiam (Λατινικά: επιχείρημα προς επιπτώσεις) είναι ένα επιχείρημα το οποίο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μία πρόταση (συνήθως κάποιο πιστεύω ή πεποίθηση) είναι είτε αληθής είτε ψευδής, ανάλογα με το εάν η πρόταση έχει επιθυμητές ή ανεπιθύμητες επιπτώσεις. Με την σειρά της, η κίνηση αυτή βασίζεται σε επίκληση στα συναισθήματα και θεωρείται λογική πλάνη, διότι η εν λόγω επίκληση δεν απασχολείται με την τιμή αλήθειας της πρότασης. Επιπλέον, επιχειρήματα αυτού του είδους κατηγοριοποιούν τις επιπτώσεις ως επιθυμητές ή ανεπιθύμητες, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα να εμπεριέχουν υποκειμενικές απόψεις.

Στην λογική, η προσφυγή στις επιπτώσεις περιλαμβάνει μόνον επιχειρήματα τα οποία αποφαίνονται για την τιμή αλήθειας μίας πρότασης (δηλαδή, για το εάν είναι αληθής ή ψευδής) μόνον μέσω των επιπτώσεών της. Η προσφυγή στις επιπτώσεις δεν περιλαμβάνει επιχειρήματα τα οποία απασχολούνται με την ίδια ελκυστικότητα της πρότασης (ως καλή ή κακή, ορθη ή εσφαλμένη, κλπ) χωρίς να αναφέρονται στην τιμή αλήθειας της.

Γενική Δομή

Επεξεργασία

Μία προσφυγή στις επιπτώσεις έχει την ακόλουθη γενικότερη δομή:[1]

Εάν Ρ, τότε θα συμβεί το Q.
Το Q είναι επιθυμητό/ανεπιθύμητο.
Άρα το Ρ είναι αληθές/ψευδές.

Η παραλλαγή προσφυγή στις επιπτώσεις ενός πιστεύω έχει την εξής δομή:[2]

Το πιστεύω Ρ οδηγεί στο Q.
Το Q είναι επιθυμητό/ανεπιθύμητο.
Άρα το Ρ είναι αληθές/ψευδές.

Πέρα από την πλανερή δομή της, μία ιδιαίτερα ευτελής προσφυγή στις επιπτώσεις είναι δυνατόν να περιέχει και άκυρες προτάσεις. Δηλαδή, το Ρ μπορεί να μην οδηγεί καν στο Q. Με άλλα λόγια, η υποτιθέμενη και προτεινόμενη σχέση αιτιότητας μεταξύ Ρ και Q πιθανόν να μην υφίσταται ή να μην αποδεικνύεται πουθενά.

Θετική δομή

Επεξεργασία
Εάν Ρ, τότε θα συμβεί το Q.
Το Q είναι επιθυμητό.
Άρα, το Ρ είναι αληθές.

Η παραπάνω δομή είναι παρόμοια με ευσεβείς πόθους.

Παραδείγματα

Επεξεργασία
  • «Ο π είναι μάλλον ρητός αριθμός, γιατί έτσι φαίνεται πιο κομψός.»
  • «Οι άνθρωποι θα κατακτήσουν ταχύτητες μεγαλύτερες του φωτός, ώστε να γίνουν εφικτά να διαστημικά ταξίδια.»

Αρνητική δομή

Επεξεργασία
Εάν Ρ, τότε θα συμβεί το Q.
Το Q είναι ανεπιθύμητο.
Άρα, το Ρ είναι ψευδές.

Το επιχείρημα ad baculum αποτελεί ειδική περίπτωση αυτής της δομής.

Αυτή η δομή είναι παρόμοια με τον modus tollens (άρνηση του επομένου), αλλά έχει σημαντικές διαφορές και άλλωστε αποτελεί πλάνη, εφόσον η πρόταση «το Q είναι ανεπιθύμητο» δεν είναι ίδια με την πρόταση «το Q είναι ψευδές».

Παραδείγματα

Επεξεργασία
  • «Η Βικιπαίδεια σπάνια κάνει λάθος: εάν είχε πληθώρα λαθών, δεν θα αποτελούσε αξιόπιστη πηγή.»
  • «Ο αθεϊσμός είναι εσφαλμένος διότι διώχνει τον κόσμο από την εκκλησία.»
  • «Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού, γιατί αν επαληθευόταν, τότε κανείς δεν θα είχε ελεύθερη βούληση.»

Υποσημειώσεις

Επεξεργασία
  1. FallacyFiles.org - Appeal to Consequences
  2. «Ramdac.org - Appeal to Consequences of a Belief». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2007. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2006. 

Παραπομπές

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία