Εράτυρα Κοζάνης
Συντεταγμένες: 40°20′33″N 21°30′40″E / 40.34250°N 21.51111°E
Η Εράτυρα είναι κωμόπολη του δήμου Βοΐου, της περιφερειακής ενότητας Κοζάνης. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Βοΐου και σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 1097 κατοίκους.[1]
| Εράτυρα Κοζάνης | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Γεωγραφία | |
| Υψόμετρο | 780 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 738 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 500 03 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πληροφορίες
ΕπεξεργασίαΕίναι κτισμένη σε ύψος 700-800 μέτρων, στους πρόποδες του όρους Άσκιου (ή κοινώς Σινιάτσικου). Απέχει 12 χλμ από τη Σιάτιστα και 42 χλμ από την Κοζάνη.
Περίπου τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από την Εράτυρα και συγκεκριμένα στα ριζά του λόφου «Μαγούλα», που υψώνεται πλάι στον ποταμό Μύριχο, έχει εντοπιστεί η θέση αρχαίας κώμης, ενώ στην κορυφή του λόφου σώζονται υπολείμματα προϊστορικού φρουρίου με πελασγικά («κυκλώπεια») τείχη[2].
Μέχρι το 1928, που πήρε το όνομά της, ονομαζόταν Σελίτσα και η πρώτη αναφορά γι' αυτήν ήταν στον κώδικα της Ζάβορδας του 1534. Ήταν από τους πλουσιότερους κτηνοτροφικούς οικισμούς κατά τον 18ο αιώνα. Πιθανώς ο πλούτος και το εμπόριό της προκάλεσαν την επιβουλή των Τουρκαλβανών ληστών, που την κατέστρεψαν αρκετές φορές κάνοντας τους κατοίκους της να την εγκαταλείψουν.
Η Εράτυρα είναι γνωστή για τα πολλά αρχοντικά, χτισμένα σύμφωνα με μια ιδιαίτερη τοπική λαϊκή παράδοση. Σημαντικός είναι ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του χωριού, κτισμένος το 1844, που διαθέτει το μοναδικό ξυλόγλυπτο τέμπλο στο ιερό του και πολύ ωραίες παλιές αγιογραφίες. Γύρω από την Εράτυρα υπάρχουν διάσπαρτα ίχνη από αρχαίους τειχισμένους οικισμούς και πλήθος άλλων αρχαιολογικών χώρων που μαρτυρούν την ύπαρξη οργανωμένων οικισμών με ανεπτυγμένη οικιστική οργάνωση και εύρωστη οικονομία. Υπάρχουν αρκετά μονοπάτια που οδηγούν στο όρος Άσκιο, με ιδιαίτερης σημασίας αυτό που οδηγεί προς το εξωκλήσι του Αγίου Μάρκου.
Λίγο έξω από την Εράτυρα, ανεβαίνοντας προς το Άσκιο, στην παλαιά Μονή του Αγίου Αθανασίου λειτουργεί δημοτικός ξενώνας, ενώ η εκκλησία της μονής, η οποία διαθέτει ξυλόγλυπτο τέμπλο, βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της αναπαλαίωσης. Στον ξενώνα αυτό φιλοξενούνται συχνά ομάδες ποδοσφαίρου για την προετοιμασία τους λόγω του πολύ καλού κλίματος της περιοχής. Κάτω από τη μονή έχει δημιουργηθεί πάρκο μεγάλης έκτασης με παιδικές χαρές, γήπεδα μπάσκετ και ποδοσφαίρου, όλα αυτά ανάμεσα στο πολύ ωραίο φυσικό περιβάλλον.
Τα Μπουμπουσιάρια
ΕπεξεργασίαΈνα πατροπαράδοτο έθιμο της Εράτυρας είναι τα Μπουμπουσιάρια. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Το έθιμο λαμβάνει χώρα την εποχή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Το βράδυ της 30ης του Δεκέμβρη ξεκινάνε τα "Σούρβα". Οι κάτοικοι του χωριού, κυρίως τα παιδιά και οι νέοι, μεταμφιέζονται, ντύνονται δηλαδή "Μπουμπουσιάρια". Τριγυρνούν στους δρόμους του χωριού, επισκέπτονται τα σπίτια των κατοίκων και τρατάρονται. Με αυτό το έθιμο, τα παλιά τα χρόνια, ήθελαν οι κάτοικοι να εξευμενίσουν τα πνεύματα και τα ξωτικά.
Στις 2 Ιανουαρίου κορυφώνονται οι εκδηλώσεις με τη συνοδεία μουσικής, με την παρέλαση των αρμάτων και των καρναβαλιών στην άνω πλατεία του χωριού, γνωστή και ως παζάρι.
Κλαδαρές ή Κλαδαριές
ΕπεξεργασίαΤο βράδυ της Κυριακής της Μεγάλης Αποκριάς (της Τυρινής) σε κάθε γειτονιά μαζεύονται οι γείτονες και ανάβουν μεγάλες φωτιές (Κλαδαρές). Ο κάθε ένας φέρνει διάφορα τρόφιμα (κρεατικά, πίτες, γλυκά, κρασί, τσίπουρο κλπ.) και συνεισφέρει με αυτά στη γιορτή. Γύρω από τη μεγάλη αυτή φωτιά τραγουδιούνται πιπεράτα αποκράτικα (αποκριάτικα) τραγούδια. Πολλά από τα τραγούδια αυτά είναι παραδοσιακά και τραγουδιούνται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, άλλα αφορούν τον χώρο της Εράτυρας και άλλα συνθέτονται, ανάλογα με τις ανάγκες για σατιρισμό της επικαιρότητας, επί τόπου. Οι «Κλαδαρές» είναι έθιμο που συναντιέται και σε άλλες περιοχές με άλλα ονόματα (π.χ. «Φανοί» στην Κοζάνη).
Αξιόλογοι Ερατυραίοι
Επεξεργασία- Θεοφάνης Σιατιστεύς, αγωνιστής του 1821, ιεράρχης
- Νικόλαος Κόλλιας, Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
- Γεώργιος Δαφίνης, Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
- Αλέξανδρος Τζώνης (1877-1951), αρχιτέκτων
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Ελληνική Στατιστική Αρχή (2012) Απογραφή Πληθυσμού-Kατοικιών 2011
- ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δημήτρης Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 123-124. ISBN 960-7265-01-7.