Ερείπια
Τα ερείπια (από το λατινικό ruina "κατάρρευση") είναι τα απομεινάρια της αρχιτεκτονικής ενός πολιτισμού. Ο όρος αναφέρεται σε πρώην άθικτες κατασκευές που έχουν περιέλθει σε κατάσταση μερικής ή ολικής αποσύνθεσης με την πάροδο του χρόνου λόγω διαφόρων αιτιών, όπως η έλλειψη συντήρησης, η σκόπιμη καταστροφή από τον άνθρωπο ή η ανεξέλεγκτη καταστροφή από φυσικά φαινόμενα. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες που προκαλούν ερείπια είναι οι φυσικές καταστροφές, οι ένοπλες συγκρούσεις και η μείωση του πληθυσμού, ενώ πολλές κατασκευές εγκαταλείπονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου λόγω της μακροχρόνιας φθοράς και της αποψίλωσης.
Υπάρχουν διάσημα ερείπια σε όλο τον κόσμο, με αξιοσημείωτες τοποθεσίες που προέρχονται από την αρχαία Κίνα, την κοιλάδα του Ινδού της αρχαίας Ινδίας, το αρχαίο Ιράν, την Ιουδαία και το αρχαίο Ισραήλ, το αρχαίο Ιράκ, την αρχαία Ελλάδα και την αρχαία Αίγυπτο, καθώς και ρωμαϊκές τοποθεσίες σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και τοποθεσίες των Ίνκας και των Μάγια στην Αμερική. Τα ερείπια έχουν μεγάλη σημασία για τους ιστορικούς, τους αρχαιολόγους και τους ανθρωπολόγους, είτε ήταν κάποτε μεμονωμένες οχυρώσεις, χώροι λατρείας, αρχαία πανεπιστήμια,[1] σπίτια και κτίρια κοινής ωφέλειας, είτε ολόκληρα χωριά, πόλεις και κωμοπόλεις. Πολλά ερείπια έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, για να αναγνωριστούν και να διατηρηθούν ως περιοχές εξαιρετικής αξίας για την ανθρωπότητα.[2]
Πόλεις Επεξεργασία
Οι αρχαίες πόλεις ήταν συχνά ιδιαίτερα στρατιωτικοποιημένοι και οχυρωμένοι αμυντικοί οικισμοί. Σε περιόδους πολέμου αποτελούσαν το επίκεντρο της ένοπλης σύγκρουσης και λεηλατούνταν και καταστρέφονταν σε περίπτωση ήττας. Το Δελχί, η πρωτεύουσα της Ινδίας, έχει καταστραφεί και λεηλατηθεί επτά έως δέκα φορές και έχει ανοικοδομηθεί στη συνέχεια. Κάθε ηγεμόνας αποφάσιζε να χτίσει την πόλη με τον δικό του τρόπο είτε επικαλύπτοντας τα ερείπια είτε δίπλα στα ερείπια. Τα ερείπια των επτά πόλεων του Δελχί μπορούν ακόμη να εντοπιστούν στη σύγχρονη πόλη.[3]
Αν και λιγότερο κεντρικές για τις σύγχρονες συγκρούσεις, τεράστιες περιοχές πόλεων του 20ού αιώνα, όπως η Βαρσοβία, η Δρέσδη, το Κόβεντρι, το Στάλινγκραντ, το Κένιγκσμπεργκ και το Βερολίνο, έμειναν σε ερείπια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ πολλές μεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσμο - όπως η Βηρυτός, η Καμπούλ, το Σεράγεβο, το Γκρόζνι και η Βαγδάτη - έχουν καταστραφεί μερικώς ή πλήρως τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα πιο εντοπισμένων πολεμικών συγκρούσεων.[4]
Ολόκληρες πόλεις έχουν επίσης καταστραφεί, και μερικές φορές έχουν χαθεί εντελώς, από φυσικές καταστροφές. Η αρχαία πόλη της Πομπηίας χάθηκε τελείως κατά τη διάρκεια μιας ηφαιστειακής έκρηξης τον 1ο αιώνα μ. Χ. , ενώ τα ερείπια της διατηρούνται σήμερα ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πόλη της Λισαβόνας καταστράφηκε ολοσχερώς το 1755 από έναν τεράστιο σεισμό και ένα τσουνάμι, ενώ ο σεισμός του 1906 στο Σαν Φρανσίσκο κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά την πόλη.
Εσκεμμένη καταστροφή Επεξεργασία
Εκτός από τις πολεμικές ενέργειες, ορισμένα σημαντικά ιστορικά κτίρια έχουν πέσει θύματα σκόπιμης καταστροφής ως συνέπεια κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών παραγόντων. Η λεηλασία των δημόσιων μνημείων στη Ρώμη ήταν σε εξέλιξη κατά τη διάρκεια του τέταρτου αιώνα, όταν καλύφθηκε από την προστατευτική νομοθεσία του Θεοδοσιανού Κώδικα[5] και από τη νέα νομοθεσία του Μαγιόριου.[6] Η αποσυναρμολόγηση αυξήθηκε μόλις οι πάπες απελευθερώθηκαν από τους αυτοκρατορικούς περιορισμούς.[7] Το μάρμαρο εξακολουθούσε να καίγεται για γεωργικό ασβέστη στη ρωμαϊκή Campagna μέχρι τον δέκατο ένατο αιώνα.
Στην Ευρώπη, πολλά θρησκευτικά κτίρια υπέφεραν από την πολιτική της εποχής. Τον 16ο αιώνα, ο Άγγλος μονάρχης Ερρίκος Η' άρχισε να δημεύει την περιουσία των μοναστικών ιδρυμάτων σε μια εκστρατεία που έγινε γνωστή ως διάλυση των μοναστηριών. Πολλά αβαεία και μοναστήρια κατέρρευσαν όταν τα περιουσιακά τους στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των μολύβδινων στεγών, απογυμνώθηκαν.
Τον 20ό αιώνα, πολλά ευρωπαϊκά ιστορικά κτίρια κατέρρευσαν λόγω της φορολογικής πολιτικής, η οποία απαιτούσε από όλα τα κτίρια με στέγες να πληρώνουν σημαντικό φόρο ακίνητης περιουσίας. Οι ιδιοκτήτες αυτών των κτιρίων, όπως το κάστρο Fetteresso (που σήμερα έχει ανακαινιστεί) και το κάστρο Slains στη Σκωτία, κατέστρεψαν σκόπιμα τις στέγες τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας και περιφρόνησης για τους νέους φόρους. Άλλα κυβερνητικά διατάγματα είχαν πιο άμεσο αποτέλεσμα, όπως η περίπτωση του κάστρου Beverston, όπου το αγγλικό κοινοβούλιο διέταξε τη σημαντική καταστροφή του κάστρου για να αποτρέψει τη χρήση του από τους αντιπολιτευόμενους βασιλικούς. Η μετα-αποικιοκρατική Ιρλανδία ενθάρρυνε την καταστροφή των μεγαλοπρεπών γεωργιανών σπιτιών, συμβόλων του βρετανικού ιμπεριαλισμού.[8]
Λείψανα χαλύβδινων και ξύλινων πύργων Επεξεργασία
Κατά κανόνα, οι πύργοι που κατασκευάζονται από χάλυβα αποσυναρμολογούνται, όταν δεν χρησιμοποιούνται πλέον, επειδή η κατασκευή τους μπορεί είτε να ξαναχτιστεί σε νέα τοποθεσία είτε, αν η κατάσταση της κατασκευής δεν επιτρέπει την άμεση επαναχρησιμοποίηση, το μέταλλο μπορεί να ανακυκλωθεί οικονομικά. Ωστόσο, μερικές φορές τα υπόγεια πύργοι παραμένουν, επειδή η απομάκρυνσή τους μπορεί μερικές φορές να είναι δαπανηρή. Ένα παράδειγμα τέτοιου υπογείου είναι το υπόγειο του πρώην ραδιοφωνικού ιστού της Deutschlandsender Herzberg/Elster.
Τα υπόγεια μεγάλων ξύλινων πύργων, όπως ο πομπός Ismaning, μπορεί επίσης να παραμείνουν πίσω, επειδή η αφαίρεσή τους θα ήταν δύσκολη.
Η μελέτη των μεταβιομηχανικών ερειπίων της "ζώνης σκουριάς" βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο.[9]
Αισθητική Επεξεργασία
Στον Μεσαίωνα τα ρωμαϊκά ερείπια ήταν ενοχλητικά εμπόδια για τη σύγχρονη ζωή, λατομεία για προ-διαμορφωμένους όγκους για οικοδομικά έργα ή μάρμαρο που έπρεπε να καεί για γεωργικό ασβέστη, και θέματα για ικανοποιητικά σχόλια σχετικά με το θρίαμβο του χριστιανισμού και τη γενική αίσθηση της παρακμής του κόσμου, σε μια εποχή που θεωρήθηκε ότι ήταν η τελευταία του εποχή, πριν από τη Δευτέρα Παρουσία. Με την Αναγέννηση, τα ερείπια απέκτησαν νέους ρόλους στην πολιτιστική ελίτ, ως παραδείγματα για μια συνειδητά αναζωογονημένη και εξαγνισμένη αρχιτεκτονική all' antica και για μια νέα αισθητική εκτίμηση της εγγενούς ομορφιάς τους ως αντικείμενα σεβαστής φθοράς.[10] Η τυχαία ανακάλυψη της Domus Aurea του Νέρωνα στις αρχές του δέκατου έκτου αιώνα και οι πρώτες ανασκαφές στο Ηράκλειο και την Πομπηία είχαν σημαντικές επιπτώσεις στις τρέχουσες αρχιτεκτονικές μορφές, στα δωμάτια του Ραφαήλ στο Βατικανό και στους νεοκλασικούς εσωτερικούς χώρους, αντίστοιχα. Η νέα αίσθηση του ιστορικισμού που συνόδευε τον νεοκλασικισμό οδήγησε ορισμένους καλλιτέχνες και σχεδιαστές να αντιληφθούν τα σύγχρονα κλασικίζοντα μνημεία της εποχής τους όπως θα εμφανίζονταν μια μέρα ως ερείπια.
Κατά την περίοδο του ρομαντισμού, τα ερείπια (κυρίως κάστρα) αποτελούσαν συχνό αντικείμενο για τους ζωγράφους, τόπο συνάντησης ρομαντικών ποιητών, εθνικιστών φοιτητών κ. λπ. (π. χ. Κάστρο Bezděz στη Βοημία, Κάστρο Hambach στη Γερμανία, Κάστρο Devin στη Σλοβακία).
Η αξία των ερειπίων (γερμανικά: Ruinenwert) είναι η ιδέα ότι ένα κτίριο πρέπει να σχεδιαστεί έτσι ώστε αν τελικά καταρρεύσει, να αφήσει πίσω του αισθητικά ευχάριστα ερείπια που θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο χωρίς καμία συντήρηση. Ο Joseph Michael Gandy ολοκλήρωσε για τον Sir John Soane το 1832 μια ατμοσφαιρική υδατογραφία της τεράστιας ροτόντας της Τράπεζας της Αγγλίας του αρχιτέκτονα ως ένα γραφικά κατάφυτο ερείπιο, που αποτελεί σύμβολο του ρομαντισμού.[11][12] Η Ruinenwert έγινε δημοφιλής τον 20ό αιώνα από τον Albert Speer κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 και δημοσιεύθηκε ως Die Ruinenwerttheorie ("Η θεωρία της αξίας των ερειπίων").
Τα ερείπια παραμένουν ένα δημοφιλές θέμα για τη ζωγραφική και τη δημιουργική φωτογραφία[13] και συχνά ρομαντικοποιούνται στον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία, προσφέροντας γραφικά σκηνικά ή χρησιμοποιούνται ως μεταφορές για άλλες μορφές παρακμής ή αποσύνθεσης. Για παράδειγμα, τα ερείπια του κάστρου Dunstanburgh στην Αγγλία ενέπνευσαν τον Turner να δημιουργήσει αρκετούς πίνακες- το 1989 το ερειπωμένο κάστρο Dunnottar στη Σκωτία χρησιμοποιήθηκε για τα γυρίσματα της ταινίας Hamlet.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Nalanda University Ruins | Nalanda Travel Guide | Ancient Nalanda Site» (στα αγγλικά). Travel News India. 2016-10-05. http://travelnewsindia.com/nalanda-university-ruins/. Ανακτήθηκε στις 2017-02-18.
- ↑ Centre, UNESCO World Heritage. «World Heritage». whc.unesco.org. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2018.
- ↑ Max Weber, The city, 1958
- ↑ http://urban.cccb.org/urbanLibrary/htmlDbDocs/A036-C.html Stephen Graham, Postmortem City: Towards an Urban Geopolitics
- ↑ Codex Theodosianus, xv.1.14, 1.19, 1.43.
- ↑ Novellae maioriani, iv.1.
- ↑ See Dale Kinney, "Spolia from the Baths of Caracalla in Sta. Maria in Trastevere", The Art Bulletin 68.3 (September 1986):379-397) especially "The status of Roman architectural marbles in the Middle Ages", pp. 387–90.
- ↑ A selection chosen for their picturesque value, appear in Simon Marsden (photos), Duncan McLaren (text), In Ruins: The Once Great Houses of Ireland, 1980, expanded ed. 1997.
- ↑ But see Tim Edensor, Industrial ruins: spaces, aesthetics and materiality, 2005.
- ↑ The European career of the pleasure and pathos absorbed from the European contemplation of ruins has been explored by Christopher Woodward, In Ruins (Chatto & Windus), 2001.
- ↑ Widely illustrated in this context, including in David Watkin, The English Vision: the picturesque in architecture, landscape, and garden design, 1982:62
- ↑ PERPINYA, Núria. Ruins, Nostalgia and Ugliness. Five Romantic perceptions of Middle Ages and a spoon of Game of Thrones and Avant-garde oddity. Berlin: Logos Verlag. 2014
- ↑ Simon O'Corra: France in Ruins, Buildings in Decay, London 2011 (ISBN 978-1-906137-23-6)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Robert Ginsberg, The Aesthetics of Ruins (Νέα Υόρκη/Άμστερνταμ: Ροδόπη, 2004)
- Βιβλιογραφία: Απώλεια, φθορά, τέλος του τόπου Αρχειοθετήθηκε 2019-01-12 στο Wayback Machine.
- Macaulay, Rose, Η ευχαρίστηση των ερειπίων
- Έργο Ruin Memories Project Αρχειοθετήθηκε 2022-03-13 στο Wayback Machine.