Ηρακλάς

αρχαίος Έλληνας ιατρός και φυσικός

Ο Ηρακλάς (αρχ. Ἡρακλᾶς) ήταν αρχαίος Έλληνας ιατρός και φυσικός του 1ου αιώνα μ.Χ. του οποίου οι περιγραφές των χειρουργικών κόμβων και επιδέσεων σώζονται στο 48ο βιβλίο του Ορειβάσιου «Ἰατρικαὶ Συναγωγαί» με τον τίτλο «ὑπὸ τοῦ Ἡρακλᾶ».[1]

Ηρακλάς
Γέννηση1ος αιώνας
Θάνατος1ος αιώνας
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ιδιότηταιατρός και φυσικός

Ο Ηρακλάς περιέγραψε λεπτομερώς 16 διαφορετικούς κόμβους και επιδέσεις,[1] συμπεριλαμβανομένης της αρχαιότερης γνωστής γραπτής αναφοράς σε ένα έγχορδο σχήμα.[2] Οι συνοδευτικές εικονογραφήσεις των κόμβων προστέθηκαν αργότερα από τους αντιγραφείς του βιβλίου κατά την Αναγέννηση, αλλά η σύγχρονη ανάλυση των γραπτών του από εμπειρογνώμονες κόμβων έχει δείξει ότι πολλά από αυτά τα πρώτα σχέδια περιείχαν σημαντικά λάθη ή παρερμηνείες των γραπτών του Ηρακλά.[3]

Οι προσδιορισμένοι κόμβοι

Επεξεργασία

Η κατανόηση των κόμβων του Ηρακλά σήμερα προκύπτει κυρίως από την ανάλυση και ταυτοποίησή τους από τους Hjalmar Öhrvall, Lawrence G. Miller και Cyrus L. Day, αν και εξακολουθούν να δίδονται ελαφρώς διαφορετικές ερμηνείες και να γίνονται βελτιώσεις.[1]

Ο πίνακας παρακάτω δείχνει τους κόμβους (βρόχους) που πιστεύεται ότι έχουν περιγραφεί από τον Ηρακλά.

Κεφάλαιο Αρχαία ονομασία Διεθνής ονομασία Σύγχρονη ονομασία
I ερτός βρόχος threaded noose ανάποδη αγελάδα
II ναυτικός βρόχος nautical noose ανάποδο γαρύφαλλο
III χιαστός βρόχος crossed noose κόμπος ή θηλιά παλάμης
IV βουκολικός βρόχος ή σανδάλιος βρόχος pastoral noose / sandal noose παραλλαγή της θηλιάς παλάμης
V δράκοντος βρόχος dragon noose παραλλαγή της θηλιάς παλάμης
VI απλούν άμμα βρόχος single knot noose θηλιά μονού κόμπου
VII λύκου βρόχος wolf noose σταυρόκομπος ή κόμπος υφάλου
VIII Ηρακλειοτικόν άμμα Hercules knot σταυρόκομπος ή κόμπος υφάλου(1)
IX απλούς καρχέσιος βρόχος single jug-sling noose «κόμπος εραστών»[4]
X–XII διπλούς καρχέσιος βρόχος double jug-sling noose πώμα μπουκαλιού
XIII τετράκυκλος πλίνθιος βρόχος four-looped rectangular noose «συννεφιασμένος ήλιος»[5]
XIV επαγκυλωτός βρόχος interlooped noose διακλαδωμένη θηλιά
XV ώτων βρόχος ears noose
XVI διάγκυλος βρόχος two-looped noose διπλή θηλιά
XVII άγχων βρόχος strangler noose κόμπος συσφιγκτήρα ή «κόμπος εραστών»(2)[4]
XVIII υπερβατός βρόχος transposed noose ανάποδο γαρύφαλλο(3)
(1): Αν και τοπολογικά είναι ταυτόσημος, χρησιμοποιείται κατά διαφορετικό τρόπο από ό,τι ο "VII". Συγκεκριμένα το αντικείμενο προς δέσιμο (π.χ. ένα άκρο) τοποθετείται στο κέντρο του κόμπου υφάλου.
(2): Αν και τοπολογικά είναι ταυτόσημος, χρησιμοποιείται κατά διαφορετικό τρόπο από ό,τι ο "IX".
(3): Αν και τοπολογικά είναι ταυτόσημος, χρησιμοποιείται κατά διαφορετικό τρόπο από ό,τι ο "II".

Εικόνες κόμβων

Επεξεργασία
 
τετράκυκλος πλίνθιος βρόχος (φτιαγμένος με διπλό κορδόνι για καλύτερη ορατότητα)

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 Hage, J. Joris (Απρίλιος 2008). «Heraklas on Knots: Sixteen Surgical Nooses and Knots from the First Century A.D.». World Journal of Surgery 32 (4): 648–655. doi:10.1007/s00268-007-9359-x. PMID 18224483. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-12-08. https://archive.today/20121208144109/http://link.springer.com/article/10.1007/s00268-007-9359-x. Ανακτήθηκε στις 2009-07-15. 
  2. Miller, Lawrence G. (1945). «The Earliest (?) Description of a String Figure». American Anthropologist, New Series 47 (3): 461–462. doi:10.1525/aa.1945.47.3.02a00190. 
  3. Day, Cyrus L. (1967), Quipus and Witches' Knots, Lawrence: University of Kansas Press, σελ. 86–89, 101–151 
  4. 4,0 4,1 Ashley, Clifford W. (1993), The Ashley Book of Knots, New York: Doubleday, σελ. 1038, ISBN 0-385-04025-3 
  5. Furness Jayne, Caroline (1906), String Figures and How to Make Them, Dover, https://en.wikisource.org/wiki/Index:String_Figures_and_How_to_Make_Them.djvu  σελ. 383 φιγ. Roth Plate X, 1 και σελ. 161 φιγ. 359