Ιατρικό θερμόμετρο

Το ιατρικό θερμόμετρο είναι συσκευή μέτρησης θερμοκρασίας ή παρακολούθησης θερμοκρασιακών αλλαγών του ανθρώπινου σώματος. Υπάρχουν διάφορα είδη ιατρικού θερμομέτρου, αναλόγως του τρόπου χρήσης τους καθώς και των αρχών λειτουργίας στις οποίες που βασίζονται.

Υπόβαθρο της εφεύρεσης

Το 1866 ο Βρετανός ιατρός Σερ Τόμας Άλμπατ (Sir Thomas Allbutt) επινόησε θερμόμετρο, στο οποίο μια στένωση στο σωλήνα εμπόδιζε την κάθοδο της υδραργυρικής στήλης στο δοχείο υποδοχής, όταν η θερμοκρασία κατέβαινε. Αυτό ήταν το πρώτο ιατρικό θερμόμετρο.

Αυτή η εφεύρεση σχετίζεται γενικά με την συσκευή για την ηλεκτρονική μέτρηση της θερμοκρασίας ενός ζώντος σώματος, και πιο συγκεκριμένα, με το ψηφιακό θερμόμετρο που έχει προσαρμοστεί στην ανατομία του ανθρώπινου σώματος. Το βασικό θερμόμετρο υδραργύρου ήταν το κύριο όργανο μέτρησης της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος για δεκαετίες και είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο. Αποτελείται από ένα κυλινδρικό γυάλινο σωλήνα που περιέχει μια πολύ μικρή ποσότητα υδραργύρου στην μια πλευρά της και μια βαθμονομημένη κλίμακα κατά μήκος του θερμομέτρου. Συνήθως εισαγόταν στο στόμα του ανθρώπου. Καθώς μεταφέρεται θερμότητα από τον ασθενή (που συνήθως είναι και θερμότερος) προς το θερμόμετρο, ο υδράργυρος που βρίσκεται στο εσωτερικό του διαστέλλεται μέχρι να τα δύο σώματα να φτάσουν σε θερμική ισορροπία. Τότε μπορούμε να αναγνώσουμε την στάθμη του υδραργύρου μέσα στο θερμόμετρο και να αποφανθούμε για την θερμοκρασία του σώματος του ασθενούς. Λάθη μπορούν να γίνουν στο διάβασμα στην θερμοκρασία από την βαθμονομημένη κλίμακα.

Στην δεκαετία του 1990, τα θερμόμετρα υδραργύρου θεωρήθηκαν ότι ήταν αρκετά επικίνδυνα στον χειρισμό τους και έχουν κατά μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί με τα ηλεκτρονικά ψηφιακά θερμόμετρα ή πιο σπάνια θερμόμετρα που βασίζονται σε υγρά άλλα από τον υδράργυρο, που όμως εξακολουθούν να έχουν θερμοευαίσθητες ιδιότητες. Εξάλλου τώρα πια έχουμε, μερικά άλλα που είναι πολύ βολικά και διαθέσιμα όπως τα ψηφιακά θερμόμετρα υπερύθρων και τα μη-επαφής θερμόμετρα (θερμόμετρα σαρωτή). Αυτό το είδος του θερμομέτρου πρέπει να βρίσκεται κατά τη μέτρηση μέσα στο στόμα του, κάτω από τη γλώσσα του. Για πιο ακριβή αποτελέσματα θα πρέπει το θερμόμετρο να σχηματίζει κλίση 30 μοιρών περίπου με το επίπεδο. Πολλοί ασθενείς έχουν μια φυσική τάση να δαγκώνουν το θερμόμετρο με τα δόντια τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα καθώς όπως γνωρίζουμε ο υδράργυρος είναι δηλητηριώδης για τον άνθρωπο. Ύστερα από όλα αυτά, σε μερικά μέρη του κόσμου, έχει απαγορευτεί η πώληση προϊόντων που περιέχουν υδράργυρο, όπως θερμόμετρα.

Την λύση σε αυτό το πρόβλημα έφεραν τα ηλεκτρονικά θερμόμετρα. Αυτά προσομοιάζουν τη βασική δομή του θερμομέτρου υδραργύρου. Μια μικρή οθόνη χρησιμοποιείται στην οποία απεικονίζεται η μετρούμενη θερμοκρασία. Οι θερμοκρασίες που απεικονίζονται συνήθως από αυτά τα θερμόμετρα είναι εντός των 32^o-42^o.

Κατηγοριοποίηση θερμομέτρων βάσει τοποθεσίας χρήσης

Μασχάλης

Ο πιο διαδεδομένος τρόπος μέτρησης της θερμοκρασίας σώματος στην Ελλάδα είναι με χρήση θερμομέτρου που τοποθετούνται κάτω από την μασχάλη του ασθενούς. Η ένδειξη που λαμβάνουμε είναι κατά μισό βαθμό χαμηλότερη από την ένδειξη που θα λαμβάναμε από ένα θερμόμετρο στόματος. Για ακριβή αποτελέσματα πρέπει να παραμείνει εκεί για 2 - 3 λεπτά (ανάλογα τον τύπο του θερμομέτρου) και στην συνέχεια μπορούμε να διαβάσουμε την ένδειξη του.

Στοματικά

Στοματική θερμοκρασία μπορεί να ληφθεί από τον ασθενή ο οποίος είναι ικανός στο να κρατάει το θερμόμετρο μέσα στο στόμα του σωστά και με ασφάλεια, το οποίο γενικά αποκλείει ομάδες ατόμων, όπως τα μικρά παιδιά, ανθρώπους που έχουν έντονο βήχα, είναι αδύναμοι ή έχουν τάση για έμετο. Αυτό το πρόβλημα ελαχιστοποιείται όταν χρησιμοποιούνται ψηφιακά θερμόμετρα γρήγορης απόκρισης, αλλά σίγουρα είναι πρόβλημα για τα θερμόμετρα υδραργύρου τα οποία χρειάζονται αρκετά λεπτά ώστε να σταθεροποιηθεί στην σωστή ένδειξη θερμοκρασίας. Άλλη μια αντένδειξη της χρήσης τους είναι αν ο ασθενής έχει πιει καυτό ή κρύο ρόφημα λίγο πιο πριν, όπου σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αναμένει ώστε η θερμοκρασία της στοματικής του κοιλότητας να επανέλθει στην κανονική της θερμοκρασία ή να χρησιμοποιήσει μια άλλη μέθοδο θερμομέτρησης.

Στο ορθό

Παρόλο που αυτή η μέθοδος είναι η πιο ακριβής, μπορεί να θεωρηθεί ντροπιαστική σε κάποιες χώρες ή ορισμένους πολιτισμούς, ιδίως αν χρησιμοποιείται σε ασθενείς μεγαλύτερους από μικρά παιδιά. Αν η λήψη δεν γίνει με τον σωστό τρόπο τότε μπορεί να είναι άβολη και σε μερικές περιπτώσεις επίπονη για τον ασθενή. Η λήψη της πρωκτικής θερμοκρασίας θεωρείται ως εναλλακτική μέθοδος λήψης της θερμοκρασίας αν και ιατρικά χαρακτηρίζεται ως η πιο ακριβής μέθοδος.

Ταινία μετρήσεως (μετώπου)

Αυτός ο τρόπος μετρήσεως της θερμοκρασίας δεν είναι πολύ διαδεδομένος στην Ελλάδα. Στα μεγάλα, όμως, φαρμακεία μπορεί κανείς να αγοράσει μια ειδική πλαστική ταινία μετρήσεως της θερμοκρασίας, που τοποθετείται στο μέτωπο. Η ταινία διαιρείται σε τμήματα στα οποία έχουν ενσωματωθεί χημικές ουσίες. Σε κάθε τμήμα σημειώνεται η αντίστοιχη θερμοκρασία. Οι διάφορες χημικές ουσίες φωσφορίζουν όταν φθάσουν σε ορισμένη η καθεμιά θερμοκρασία.

Μπορεί κανείς να μετρήσει ο ίδιος τη θερμοκρασία του βλέποντας την ταινία σε έναν καθρέπτη. Αν και ο τρόπος αυτός μετρήσεως της θερμοκρασίας δεν είναι τόσο ακριβής όσο η μέτρηση με θερμόμετρο, είναι αρκετός για χρήση στο σπίτι (Μπορεί κανείς έτσι να αποφύγει και το άγχος που συχνά προκαλείται απ' την επανειλημμένη θερμομέτρηση και την επίμονη παρακολούθηση μικρών μεταβολών της θερμοκρασίας που δεν έχουν, στην πραγματικότητα, κλινική σημασία). Η ταινία έχει ακόμα το πλεονέκτημα ότι είναι πιο εύχρηστη, ιδίως στα παιδιά.

Δείτε επίσης

• Θερμόμετρο