Βικιπαίδεια

Καλβικό μέτρο

Καλβικό ή κάλβειο μέτρο[1][2] ονομάζεται το μετρικό σύστημα που χρησιμοποιεί ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος στις ωδές του, το οποίο είναι προσωπική επινόηση του.

Μορφή Επεξεργασία

Η μορφή[3][4][5] της στροφής του Κάλβου -πάντα σύμφωνα με την Επισημείωση του- έχει ως εξής:

  1. Κάθε στροφή αποτελείται από πέντε στίχους.
  2. Οι στροφές είναι ανομοιοκατάληκτες.
  3. Το μέτρο των στίχων είναι:
    1. Ιαμβικό[Σημ 1]: οι στίχοι γίνονται από δισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται οι δεύτερες συλλαβές (∪ —).
    2. Αναπαιστικό[Σημ 2]: οι στίχοι γίνονται από τρισύλλαβα μέτρα των οποίων τονίζονται οι τρίτες συλλαβές (∪ ∪ —).
  4. Οι τέσσερις πρώτοι στίχοι κάθε στροφής τονίζονται στην έκτη συλλαβή και μπορεί να έχουν τις εξής τρεις μορφές:
    1. οξύτονοι εξασύλλαβοι,
    2. παροξύτονοι επτασύλλαβοι,
    3. προπαροξύτονοι οκτασύλλαβοι.
  5. Όταν ο στίχος είναι προπαροξύτονος οκτασύλλαβος, τότε οι δύο τελευταίες συλλαβές θεωρούνται ως μία.
  6. Όταν ο στίχος είναι οξύτονος εξασύλλαβος τελειώνει πάντα στην έκτη συλλαβή.
  7. Ο πέμπτος στίχος της στροφής είναι σχεδόν πάντα ιαμβικός παροξύτονος πεντασύλλαβος.

Ακολουθεί η έκτη στροφή της ωδής «Εις Σούλι» του Ανδρέα Κάλβου, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα της καλβικής στροφής.

«ΜΑΚΡΑΝ και σκοτεινήν
»Ζωήν τα παλληκάρια
»Μισούν· όνομα αθάνατον
»Θέλουν και τάφον έντιμον
»Αντίς δια στρώμα».

Επισημείωσις Επεξεργασία

Η «επισημείωσις»[6] είναι ένα κείμενο λίγων σελίδων που το έχει συντάξει ο Ανδρέας Κάλβος. Σ' αυτήν αναλύει το μετρικό σύστημα με το οποίο γράφει τα ποιήματα του. Το σύστημα αυτό είναι μία προσωπική επινόηση του ίδιου και αυτή ουσιαστικά αποτελεί το μέτρο της καλβικής στροφής.

Το εν λόγω κείμενο του Κάλβου, χωρίζεται[7] σε δέκα πολύ μικρές υποενότητες[Σημ 3] με αρίθμηση από το άλφα έως το λάμδα. Στις Α-Δ αναφέρεται το μετρικό σύστημα των ωδών. Στην Ε αναλύει τους τόνους, τους οποίους τους χωρίζει σε τρία είδη. Στις Ζ-Θ αναλύει τους στίχους του προλόγου που ονομάζει τραγικούς. Στις Ι-Κ εξηγεί την ποικιλία των ειδών του μέτρου και την αρμονία. Στην τελευταία τη Λ αναλύει το ηρωικό μέτρο.

Η «επισημείωσις» βρίσκεται στο τελευταίο μέρος της πρώτης του ποιητικής συλλογής με το όνομα Λύρα, την οποία συνόδευε ως παράρτημα. Η συλλογή εκδόθηκε στη Γενεύη το 1824 και περιέχει τις δέκα πρώτες ωδές του Κάλβου.

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Το μέτρο που χρησιμοποιεί συχνότερα ο Κάλβος είναι κατά βάση ιαμβικό.
  2. ↑ Μερικές φορές παρατηρείται παρατονισμός της τρίτης συλλαβής σ' έναν ή περισσότερους από τους τέσσερις πρώτους στίχους, έτσι ώστε το μέτρο να γίνεται αναπαιστικό.
  3. ↑ Ή μέρη.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Κάλβειο μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 190. ISBN 978-960-503-298-2. 
  2. ↑ Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Καλβική στροφή (ή καλβικό μέτρο)». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 90. ISBN 960-06-0795-8. 
  3. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Κάλβειο μέτρο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 190. ISBN 978-960-503-298-2. 
  4. ↑ Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Καλβική στροφή (ή καλβικό μέτρο)». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελίδες 91–92. ISBN 960-06-0795-8. 
  5. ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2004). ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ (2η ανατύπωση, 2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελ. 113. ISBN 960-231-045-6. 
  6. ↑ Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Καλβική στροφή (ή καλβικό μέτρο)». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελίδες 91–92. ISBN 960-06-0795-8. 
  7. ↑ Ανδρέας Κάλβος (2014). «Επισημείωσις». ΩΔΑΙ Λύρα Λυρικά. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 152–158. ISBN 978-960-503-463-4. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καλβικό_μέτρο&oldid=7928544"