Καρμανιόλα (Βενετία)
Η κεφαλή του Καρμανιόλα, ιταλ. Carmagnola είναι το παραδοσιακό όνομα μίας κεφαλής από πορφυρίτη λίθο, η οποία στην πραγματικότητα είναι ενός Ρωμαίου Αυτοκράτορα της Ύστερης Αρχαιότητας. Θεωρείται ευρέως ότι παριστά τον Ιουστινιανό Α΄ και βρίσκεται στο εξωτερικό παραπέτο (balustrade) της Βασιλικής του Αγ. Μάρκου στη Βενετία.
Περιγραφή Επεξεργασία
Το διάδημα που φέρει η κεφαλή, αναμφίβολα την ταυτίζει με έναν Ρωμαίο Αυτοκράτορα και από άποψη τεχνοτροπίας χρονολογείται μεταξύ του 4ου και του 6ου αι., με πολλούς μελετητές να θεωρούν ότι παριστά τον Ιουστινιανό Α΄ τον Μεγάλο. Η επίπεδη μύτη είναι προφανές πως οφείλεται σε σπάσιμο και εκ νέου λείανση.[1] Eίναι ένα από τα πιο σημαντικά διακοσμητικά τρόπαια, που στολίζουν την πρόσοψη της Βασιλικής.[2] Το ύψος του γλυπτού είναι 40 εκατ.
Στο Αρχιεπισκοπικό Μουσείο της Ραβέννας φυλάσσεται ένα ακέφαλο άγαλμα από πορφυρίτη, που υποθέτουμε ότι σε αυτό ανήκει και το κεφάλι.[3]
Ιστορία Επεξεργασία
Η κεφαλή μάλλον προέρχεται από το Φιλαδελφείον της Κωνσταντινούπολης, μνημείο που υπήρχε στη Μέση Οδό, μεταξύ του Φόρου του Βοός και του Φόρου του Θεοδοσίου. Εκεί τέμνονταν οι δύο μεγάλες οδοί της πόλης σχηματίζοντας πλατεία, που στη μέση της υπήρχε τετράγωνη πορφυρή στήλη με σταυρό επάνω της, με γύρω της αγάλματα του Κωνσταντίνου Α΄, της μητέρας του Ελένης και των τριών γιών του· οι γιού του αγκαλιάζονται μετά το τέλος εκείνου, ως ένδειξη αλληλοϋποστήριξης και αφοσίωσης, από όπου και το όνομα Φιλαδελφείον. Επίσης υπήρχαν αγάλματα του Κωνσταντίνου Α΄ με δύο γιούς του, του Ιουλιανού με τη σύζυγό του και μάλλον αυτό εδώ του Ιουστινιανού Α΄. Το Σύμπλεγμα της τετραρχίας, επίσης στον Άγ. Μάρκο (εντοιχισμένο στη νοτιοδυτική γωνία του σηκού), προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη. Το 1958 ο Π. Βερτσόνε υποστήριξε ότι τα αγάλματα δεν είναι οι τετράρχες, αλλά τα αγάλματα στο Φιλαδελφείον των γιών του Κωνσταντίνου Α΄, που αναφέρονται στο έργο Παραστάσεις Σύντομοι Χρονικαί του 8ου-9ου αι. για τα μνημεία της Κωνσταντινούπολης. Πράγματι τη δεκαετία του 1960, το πίσω μέρος τού ποδιού που έλειπε, βρέθηκε στη Μονή του Μυρελαίου, νότια του Φιλαδελφείου. Επειδή το σύμπλεγμα είναι από τα λάφυρα (spolia) της Δ΄ Σταυροφορίας του 1204, είναι σχεδόν σίγουρο ότι και η κεφαλή είναι από τη λεία αυτή.[4] Η κεφαλή βρίσκεται στον Αγ. Μάρκο, στη νοτιοδυτική γωνία, επάνω στο παραπέτο του μπαλκονιού του νάρθηκα.
Ο μισθοφόρος (condottiere) Φραντσέσκο Μπουσσόνε ντα Καρμανιόλα αποκεφαλίστηκε στις 5 Μαΐου 1432 στην Πλατεία του Αγ. Μάρκου. Υποθέτουμε ότι το κεφάλι του αφέθηκε εκτεθειμένο για κάποιο χρονικό διάστημα και ότι από αυτό το γεγονός πήρε και το γλυπτό το παρωνύμιο αυτό.[5]
Αναφορές σε πηγές Επεξεργασία
- ↑ Yuri Marano (2012). "Discussion: Porphyry head of emperor ('Justinian'). From Constantinople (now in Venice). Early sixth century". Last Statues of Antiquity (LSA Database), University of Oxford.
- ↑ Procuratoria di San Marco di Venezia (2020). "The West Facade". Basilica di San Marco.
- ↑ "RAVENNA - A Porphyry Statue and a Head in Venice". American Journal of Archaeology. XVII: 136. 1918.
- ↑ Yuri Marano (2012). "Discussion: Porphyry head of emperor ('Justinian'). From Constantinople (now in Venice). Early sixth century". Last Statues of Antiquity (LSA Database), University of Oxford.
- ↑ Yuri Marano (2012). "Discussion: Porphyry head of emperor ('Justinian'). From Constantinople (now in Venice). Early sixth century". Last Statues of Antiquity (LSA Database), University of Oxford.
Πινακοθήκη Επεξεργασία
-
Η νότια πλευρά του Αγ. Μάρκου με την "κεφαλή του Καρμανιόλα" στο αριστερό άκρο του παραπέτου του μπαλκονιού. -
Η Πιατσέτα Σαν Μάρκο, όπως φαίνεται από πίσω από την κεφαλή: αριστερά το Παλάτι των δόγηδων και δεξιά η Μαρκιανή βιβλιοθήκη.
