Καστέλλο της Ροδοδάφνης

διατηρητέο κτίριο

Το Καστέλο της Ροδοδάφνης ή Πύργος Δουκίσσης Πλακεντίας είναι ανάκτορο στο λόφο Κουφού του Δήμου Πεντέλης που προοριζόταν για θερινή κατοικία της Σοφίας ντε Μαρμπουά-Λεμπρέν (Δούκισσα της Πλακεντίας).

Καστέλλο της Ροδοδάφνης
Χάρτης
Είδοςκτήριο και σατώ
Γεωγραφικές συντεταγμένες38°2′44″N 23°52′14″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Πεντέλης
ΤοποθεσίαΠεντέλη Αττικής
ΧώραΕλλάδα
Έναρξη κατασκευής1840
ΑρχιτέκτοναςΣταμάτης Κλεάνθης
ΧρηματοδότηςΔούκισσα της Πλακεντίας
Προστασίαδιατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα

Το ανάκτορο ξεκίνησε να οικοδομείται το 1840 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη αλλά ο θάνατός της Δούκισσας (1854) δεν της επέτρεψε να δει ολοκληρωμένο το αρχιτεκτονικό αριστούργημα του Καστέλλου της Ροδοδάφνης, το οποίο ολοκληρώθηκε λίγο αργότερα. Μετά το θάνατο της Δούκισσας το οίκημα περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο ενώ από το 1961 έως το 1964 χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του βασιλέα Κωνσταντίνου Β'.

Σήμερα οι χώροι του λειτουργούν ως πνευματικό κέντρο του Δήμου Πεντέλης. Στο κτήριο λειτουργεί βιβλιοθήκη ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες στο προάυλιο πραγματοποιούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Η Δούκισσα της Πλακεντίας στην προσπάθειά της να αγοράσει εκτάσεις στο Πεντελικό, συνάντησε την αντίδραση της Ιεράς Μονής Πεντέλης που είχε θέσει άτυπα ολόκληρο το όρος υπό τη διακυβέρνησή της, λόγω της εξάπλωσης του ασκητισμού από το μεσαίωνα. Το τίμημα που ζητούσε η Μονή ήταν απρόσιτο και χρειάστηκε η παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης και ιδίως του γαλλόφιλου Κωλέττη, ώστε να προωθηθεί η αγορά, υποσχόμενη η Δούκισσα την πραγματοποίηση έργων κοινής ωφέλειας στην περιοχή.

Το 1840 περιήλθε στην κυριότητα της έκταση 1738 στρεμμάτων στην περιοχή, αντί τιμήματος 7.512 δραχμών. Ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Κλεάνθη την οικοδόμηση του περιβόητου Καστέλλου της Ροδοδάφνης καθώς και τρία σπίτια, τη Maisonette (Μεζονέτα), την Plaisance (Πλακεντία) και τον Tourelle (Πυργίσκο). Για την κατασκευή τους συνεργάστηκαν ο Χανς Κρίστιαν Χάνσεν και ο μηχανικός Αλέξανδρος Γεωργαντάς. Η Δούκισσα προχώρησε στην κατασκευή μαρμάρινης πεντάτοξης γέφυρας πάνω από ρεματιά της πεντελικής γης, κρηνών, δύο λατομείων μαρμάρου, ενός κοιτώνα για τους λατόμους, ενώ χρηματοδότησε και τη διάνοιξη δρόμων στην Πεντέλη.

Ο θάνατός της Δούκισσας (1854) δεν της επέτρεψε να δει ολοκληρωμένο το αρχιτεκτονικό αριστούργημα του Καστέλλου της Ροδοδάφνης, το οποίο ολοκληρώθηκε λίγο αργότερα.

Σήμερα ο χώρος λειτουργεί ως πνευματικό κέντρο του Δήμου Πεντέλης.

  • Μπαδήμα - Φουντουλάκη, Όλγα. Σταμάτης Κλεάνθης 1802-1862. Δήμος Αθηναίων Πολιτισμικός Οργανισμός. 2001
  • Παπανικολάου-Κρίστενσεν, Αριστέα. Χριστιανός Χάνσεν, Επιστολές & Σχέδια από την Ελλάδα. Ωκεανίδα. 1993