Κατάλογος γερμανικών θωρηκτών
κατάλογος εγχειρήματος Wikimedia
Πρώτο το Γερμανικό Αυτοκρατορικό Ναυτικό και μετά το Kriegsmarine, έφτιαξαν ολόκληρες κλάσεις θωρηκτών από το 1890 μέχρι και τη δεκαετία του 40. Μέχρι τότε, για την άμυνα της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής, οι γερμανοί κατασκεύασαν θωρακισμένα πλοία και θωρηκτά παράκτιας άμυνας. Όταν όμως το 1888 στο θρόνο ανέβηκε ο Γουλιέλμος Β΄, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα μεγάλης επέκτασης του ναυτικού του.
Προ-Ντρέτνοτ Θωρηκτά
ΕπεξεργασίαΚλάση Βραδεμβούργο
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Βραδεμβούργο | 6 × 28 εκ. (11 ίντσες) |
400 χιλ. | 10.670 τόννοι | 16,3 κόμβοι (30,2 χλμ/ώρα, 18,8 μίλια/ώρα) | Μάιος 1890 | 19 Νοεμβρίου 1893 | Ξηλώθηκε το 1920 στο Γκντανσκ |
SMS Γουόρθ | 6 × 28 εκ. (11 ίντσες) |
400 χιλ. | 10.670 τόννοι | 16,9 κόμβοι (31,3 χλμ/ώρα, 19,4 μίλια/ώρα) | Μάιος 1890 | 29 Απριλίου 1894 | Πουλήθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις 12 Σεπτεμβρίου 1912, βυθίστηκε στις 8 Αυγούστου 1915 |
SMS Κουρφούστ Φρειδερίκος Γουλιέλμος | 6 × 28 εκ. (11 ίντσες) |
400 χιλ. | 10.670 τόννοι | 16,5 κόμβοι (30,6 χλμ/ώρα, 19 μίλια/ώρα) | Μάιος 1890 | 14 Οκτωβρίου 1894 | Πουλήθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις 12 Σεπτεμβρίου 1912, ξηλώθηκε το 1957 |
SMS Βάισενμπουργκ | 6 × 28 εκ. (11 ίντσες) |
400 χιλ. | 10.670 τόννοι | 16,9 κόμβοι (31,3 χλμ/ώρα, 19,4 μίλια/ώρα) | Μάιος 1890 | 31 Οκτωβρίου 1893 | Ξηλώθηκε το 1920 στο Γκντανσκ |
Κλάση Φρειδερίκος III
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Φρειδερίκος III | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 300 χιλ. | 11.785 τόννοι | 17,3 κόμβοι (32 χλμ/ώρα, 19,9 μίλια/ώρα) | Μάρτιος 1895 | 7 Οκτωβρίου 1898 | Ξηλώθηκε το 1920 |
SMS Γουλιέλμος ΙΙ | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 300 χιλ. | 11.785 τόννοι | 17,6 κόμβοι (32,6 χλμ/ώρα, 20,3 μίλια/ώρα) | Οκτώβριος 1896 | 13 Φεβρουαβρίου 1900 | Ξηλώθηκε το 1922 |
SMS Γουλιέλμος ντε Γκρός | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 300 χιλ. | 11.785 τόννοι | 17,2 κόμβοι (31,9 χλμ/ώρα, 19,8 μίλια/ώρα) | Ιανουάριος 1898 | 4 Μαΐου 1902 | Ξηλώθηκε το 1920 |
SMS Κάρλ ντε Γκρός | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 300 χιλ. | 11.785 τόννοι | 17,8 κόμβοι (33 χλμ/ώρα, 20,5 μίλια/ώρα) | Σεπτέμβριος 1898 | 4 Φεβρουαρίου 1901 | Ξηλώθηκε το 1920 |
SMS Μπαρμπαρόσα | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 300 χιλ. | 11.785 τόννοι | 17,8 κόμβοι (33 χλμ/ώρα, 20,5 μίλια/ώρα) | Αύγουστος 1898 | 10 Ιουνίου 1901 | Ξηλώθηκε το 1920 |
Κλάση Bίττελσμπαχ
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Βίττελσμπαχ | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 225 χιλ. | 12.798 τόννοι | 17 κόμβοι (31,5 χλμ/ώρα, 19,6 μίλια/ώρα) | Σεπτέμβριος 1899 | 15 Οκτωβρίου 1902 | Ξηλώθηκε το 1921 |
SMS Βέττιν | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 225 χιλ. | 12.798 τόννοι | 18,1 κόμβοι (33,5 χλμ/ώρα, 20,8 μίλια/ώρα) | Οκτώβριος 1899 | 1 Οκτωβρίου 1902 | Ξηλώθηκε το 1922 |
SMS Ζέρινγκεν | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 225 χιλ. | 12.798 τόννοι | 17,8 κόμβοι (33 χλμ/ώρα, 20,5 μίλια/ώρα) | 21 Νοεμβρίου 1899 | 25 Οκτωβρίου 1902 | Βυθίστηκε το 1944 και ανελκύστηκε, ξηλώθηκε το 1950 |
SMS Σουάμπεν | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 225 χιλ. | 12.798 τόννοι | 16,9 κόμβοι (31,3 χλμ/ώρα, 19,4 μίλια/ώρα) | 13 Απριλίου 1900 | 13 Απριλίου 1904 | Ξηλώθηκε το 1921 |
SMS Μέκλενμπουργκ | 4 × 24 εκ. (9.4 ίντσες) | 225 χιλ. | 12.798 τόννοι | 18,1 κόμβοι (33,5 χλμ/ώρα, 20,8 μίλια/ώρα) | 15 Μαΐου 1900 | 25 Μαΐου 1903 | Ξηλώθηκε το 1921 |
Κλάση Μπράουνσβαϊγκ
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Μπράουνσβαϊγκ | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 255 χιλ. | 14.394 τόννοι | 18,7 κόμβοι (34,6 χλμ/ώρα, 21,5 μίλια/ώρα) | Οκτώβριος 1901 | 15 Οκτωβρίου 1904 | Ξηλώθηκε το 1931 |
SMS Ελσάς | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 255 χιλ. | 14.394 τόννοι | 18,7 κόμβοι (34,6 χλμ/ώρα, 21,5 μίλια/ώρα) | Οκτώβριος 1901 | 29 Νοεμβρίου 1904 | Ξηλώθηκε το 1936 |
SMS Έσση | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 255 χιλ. | 14.394 τόννοι | 18,2 κόμβοι (33,7 χλμ/ώρα, 20,9 μίλια/ώρα) | Απρίλιος 1902 | 19 Σεπτεμβρίου 1905 | Παραχωρήθηκε στην ΕΣΣΔ το 1946 |
SMS Πρέσσεν | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 255 χιλ. | 14.394 τόννοι | 18,5 κόμβοι (34,3 χλμ/ώρα, 21,3 μίλια/ώρα) | Απρίλιος 1902 | 12 Ιουλίου 1905 | Ξηλώθηκε τελείως το 1954 |
SMS Λοθρίνγκεν | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 255 χιλ. | 14.394 τόννοι | 18,7 κόμβοι (34,6 χλμ/ώρα, 21,5 μίλια/ώρα) | Δεκέμβριος 1902 | 18 Μαΐου 1906 | Ξηλώθηκε το 1931 |
Κλάση Ντόιτσλαντ
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Ντόιτσλαντ | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 240 χιλ. | 14.218 τόννοι | 18,6 κόμβοι (34,4 χλμ/ώρα, 21,4 μίλια/ώρα) | 20 Ιουνίου 1903 | 3 Αυγούστου 1906 | Ξηλώθηκε το 1922 |
SMS Χάννοβερ | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 240 χιλ. | 14.218 τόννοι | 18,5 κόμβοι (34,3 χλμ/ώρα, 21,3 μίλια/ώρα) | 7 Νοεμβρίου 1904 | 1 Οκτωβρίου 1907 | Ξηλώθηκε το 1946 |
SMS Πόμερν | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 240 χιλ. | 14.218 τόννοι | 18,7 κόμβοι (34,6 χλμ/ώρα, 21,5 μίλια/ώρα) | 22 Μαρτίου 1904 | 6 Αυγούστου 1907 | Βυθίστηκε στη Ναυμαχία της Γιουτλάνδης στις 1 Ιουνίου 1916 |
SMS Σλέσιεν | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 240 χιλ. | 14.218 τόννοι | 18,5 κόμβοι (34,3 χλμ/ώρα, 21,3 μίλια/ώρα) | 19 Νοεμβρίου 1904 | 5 Μαΐου 1908 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 5 Μαΐου 1945, ξηλώθηκε τελείως το 1970 |
SMS Σλέσβιχ-Χόλσταϊν | 4 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 240 χιλ. | 14.218 τόννοι | 19,1 κόμβοι (35,4 χλμ/ώρα, 22 μίλια/ώρα) | 18 Αυγούστου 1905 | 6 Ιουλίου 1908 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Μαρτίου 1945, ανελκύστικε και παραχωρήθηκε στην ΕΣΣΔ |
Θωρηκτά Ντρέτνοτ
ΕπεξεργασίαΚλάση Νάσσαου
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Νάσσαου | 12 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 300 χιλ. | 20.535 τόννοι | 20 κόμβοι (37 χλμ/ώρα, 23 μίλια/ώρα) | 22 Ιουλίου 1907 | 1 Οκτωβρίου 1909 | Ξηλώθηκε το 1920 |
SMS Γουέστφάλεν | 12 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 300 χιλ. | 20.535 τόννοι | 20,2 κόμβοι (37,4 χλμ/ώρα, 23,2 μίλια/ώρα) | 12 Αυγούστου 1907 | 16 Νοεμβρίου 1909 | Ξηλώθηκε το 1924 |
SMS Ράινλαντ | 12 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 300 χιλ. | 20.535 τόννοι | 20 κόμβοι (37 χλμ/ώρα, 23 μίλια/ώρα) | 1 Ιουνίου 1907 | 30 Απριλίου 1910 | Ξηλώθηκε το 1921 |
SMS Πόσεν | 12 × 28 εκ. (11 ίντσες) | 300 χιλ. | 20.535 τόννοι | 20 κόμβοι (37 χλμ/ώρα, 23 μίλια/ώρα) | 11 Ιουνίου 1907 | 31 Μαΐου 1910 | Ξηλώθηκε το 1922 |
Κλάση Χέλγκολαντ
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Χέλγκολαντ | 12 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 300 χιλ. | 24.700 τόννοι | 20,8 κόμβοι (38,5 χλμ/ώρα, 23,9 μίλια/ώρα) | 11 Νοεμβρίου 1908 | 23 Αυγούστου 1911 | Ξηλώθηκε το 1921 |
SMS Όστφριλαντ | 12 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 300 χιλ. | 24.700 τόννοι | 21,2 κόμβοι (39,3 χλμ/ώρα, 24,4 μίλια/ώρα) | 19 Οκτωβρίου 1908 | 1 Αυγούστου 1911 | Βυθίστηκε ως στόχος για αεροσκάφη στις 21 Ιουλίου 1921 |
SMS Θέρινγκεν | 12 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 300 χιλ. | 24.700 τόννοι | 21,3 κόμβοι (39 χλμ/ώρα, 24 μίλια/ώρα) | 2 Νοεμβρίου 1908 | 1 Ιουλίου 1911 | Ξηλώθηκε το 1933 |
SMS Όλντενμουργκ | 12 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 300 χιλ. | 24.700 τόννοι | 21,3 κόμβοι (39,4 χλμ/ώρα, 24,5 μίλια/ώρα) | 1 Μαρτίου 1909 | 1 Μαΐου 1912 | Ξηλώθηκε το 1921 |
Κλάση Κάιζερ
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Κάιζερ | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 27.000 τόννοι | 23,4 κόμβοι (43,3 χλμ/ώρα, 26,9 μίλια/ώρα) | Σεπτέμβριος 1909 | 1 Αυγούστου 1912 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Φρειδερίκος ντε Γκρός | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 27.000 τόννοι | 22,4 κόμβοι (41,5 χλμ/ώρα, 25,8 μίλια/ώρα) | 26 Ιανουαρίου 1910 | 15 Οκτωβρίου 1912 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Κάιζεριν | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 27.000 τόννοι | 22,1 κόμβοι (40,9 χλμ/ώρα, 25,4 μίλια/ώρα) | Νοέμβριος 1910 | 14 Μαΐου 1913 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Πρίντζρέγκεντ Λούιτπολντ | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 27.000 τόννοι | 21,7 κόμβοι (40,2 χλμ/ώρα, 25 μίλια/ώρα) | Οκτώβριος 1910 | 19 Αυγούστου 1913 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Κόνιγκ Άλμπερτ | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 27.000 τόννοι | 22,1 κόμβοι (40,9 χλμ/ώρα, 25,4 μίλια/ώρα) | 17 Ιουλίου 1910 | 31 Ιουλίου 1913 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
Κλάση Κόνιγκ
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Κόνιγκ | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 28.700 τόννοι | 21 κόμβοι (39 χλμ/ώρα, 24 μίλια/ώρα) | Οκτώβριος 1911 | 10 Αυγούστου 1914 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Γκρόσσερ Κουρφούστ | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 28.700 τόννοι | 21,2 κόμβοι (39,3 χλμ/ώρα, 24,4 μίλια/ώρα) | Οκτώβριος 1911 | 30 Ιουλίου 1914 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Μάρκγκραφ | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 28.700 τόννοι | 21 κόμβοι (39 χλμ/ώρα, 24 μίλια/ώρα) | Νοέμβριος 1911 | 1 Οκτωβρίου 1914 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Κρόνπριντζ | 10 × 30,5 εκ. (12 ίντσες) | 350 χιλ. | 28.700 τόννοι | 21,3 κόμβοι (39,4 χλμ/ώρα, 24,5 μίλια/ώρα) | Νοέμβριος 1911 | 8 Νοεμβρίου 1914 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
Κλάση Μπάγερν
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SMS Μπάγερν | 8 × 38 εκ. (15 ίντσες) | 350 χιλ. | 32.200 τόννοι | 22 κόμβοι (41 χλμ/ώρα, 25 μίλια/ώρα) | 20 Αυγούστου 1913 | 15 Ιουλίου 1916 | Αυτοπυρπολήθηκε στης 21 Ιουνίου 1919 στο Σκάπα Φλόου |
SMS Μπάντεν | 8 × 38 εκ. (15 ίντσες) | 350 χιλ. | 32.200 τόννοι | 21 κόμβοι (39 χλμ/ώρα, 24 μίλια/ώρα) | 20 Δεκεμβρίου 1913 | 18 Οκτωβρίου 1916 | Παραδόθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, βυθίστηκε ως στόχος για πυροβόλα στις 16 Αυγούστου 1921 |
SMS Γούτεμπεργκ | 8 × 38 εκ. (15 ίντσες) | 350 χιλ. | 32.200 τόννοι | 22 κόμβοι (41 χλμ/ώρα, 25 μίλια/ώρα) | Απρίλιος 1914 | Ακυρώθηκε πριν ολοκληρωθεί, ξηλώθηκε το 1921 | |
SMS Σάξεν | 8 × 38 εκ. (15 ίντσες) | 350 χιλ. | 32.200 τόννοι | 22 κόμβοι (41 χλμ/ώρα, 25 μίλια/ώρα) | Ιανουάριος 1915 | Ακυρώθηκε πριν ολοκληρωθεί, ξηλώθηκε το 1922 |
Κλάση L 20a
ΕπεξεργασίαΠλοίο | Κύριος Οπλισμός | Θωράκιση | Εκτόπισμα | Μέγιστη Ταχύτητα | Έναρξη ναυπήγησης | Έναρξη υπηρεσίας | Κατάληξη |
---|---|---|---|---|---|---|---|
L 20a | 8 × 42 εκ. (16,5 ίντσες) | 350 χιλ. | 48.700 τόννοι | 26 κόμβοι (48 χλμ/ώρα, 30 μίλια/ώρα) | Σχεδιάστηκε, άλλα ποτέ δε ναυπηγήθηκε |
Πηγές
Επεξεργασία- Bercuson, David J.· Herwig, Holger H. (2001). The Destruction of the Bismarck. Woodstock, New York: The Overlook Press. ISBN 978-1-58567-397-1.
- Bird, Keith W. (2006). Erich Raeder: Admiral of the Third Reich. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-1-55750-047-2.
- DiGiulian, Tony (13 Οκτωβρίου 2006). «German 28 cm/54.5 (11") SK C/34». NavWeaps.com. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2010.
- Gardiner, Robert· Chesneau, Roger· Kolesnik, Eugene M., επιμ. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-133-5.
- Gardiner, Robert· Gray, Randal, επιμ. (1985). Conway's All the World's Fighting Ships: 1906–1921. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-907-8. OCLC 12119866.
- Gardiner, Robert· Chesneau, Roger, επιμ. (1980). Conway's All the World's Fighting Ships, 1922–1946. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-913-9.
- Garzke, William H.· Dulin, Robert O. (1985). Battleships: Axis and Neutral Battleships in World War II. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-101-0.
- Gröner, Erich (1990). German Warships: 1815–1945. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-790-6. OCLC 22101769.
- Halpern, Paul G. (1995). A Naval History of World War I. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-1-55750-352-7. OCLC 57447525.
- Herwig, Holger (1998) [1980]. "Luxury" Fleet: The Imperial German Navy 1888–1918. Amherst, New York: Humanity Books. ISBN 978-1-57392-286-9. OCLC 57239454.
- Hore, Peter (2006). Battleships of World War I. London: Southwater Books. ISBN 978-1-84476-377-1.
- Hore, Peter (2006). The Ironclads. London: Southwater Publishing. ISBN 978-1-84476-299-6.
- Staff, Gary (1995). Battle for the Baltic Islands 1917: Triumph of the Imperial German Navy. Barnsley, South Yorkshire: Pen & Sword Maritime. ISBN 978-1-84415-787-7. OCLC 232131032.
- Sturton, Ian, επιμ. (1987). Conway's All the World's Battleships: 1906 to the Present. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-448-0. OCLC 246548578.
- Tarrant, V. E. (2001) [1995]. Jutland: The German Perspective. London: Cassell Military Paperbacks. ISBN 978-0-304-35848-9. OCLC 48131785.