Κατάλογος της Βερόνας

Ο Κατάλογος της Βερόνας, λατιν.: Laterculus Veronensis είναι μία λίστα ρωμαϊκών επαρχιών και βαρβαρικών λαών από την εποχή των Αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Κωνσταντίνου Α', πιθανότατα από το 314 μ.Χ.

Ο κατάλογος μεταδίδεται μόνο σε ένα χειρόγραφο του 7ου αι., που σώζεται στη Βιβλιοθήκη του Συλλόγου του Καθεδρικού της Βερόνας. Η πιο πρόσφατη κριτική έκδοση είναι αυτή του Tόμοθυ Μπαρνς (1982). Οι προηγούμενες εκδόσεις περιλαμβάνουν εκείνες του Τέοντορ Μόμσεν (1862), Ότο Σηκ στην έκδοσή του Notitia dignitatum (1876), και του Aλεξάντερ Ρηζ στο Geographi Latini minores (1878).

Το έγγραφο περιλαμβάνει μία λίστα με τα ονόματα όλων των επαρχιών της Αυτοκρατορίας (περίπου 100 συνολικά), οργανωμένες σύμφωνα με τις δώδεκα νεοσύστατες περιφερειακές ομάδες, που ονομάζονται διοικήσεις. Αν και οι διοικήσεις παρουσιάζονται σε έναν ενιαίο κατάλογο, δεν ταξινομούνται σε μία ενιαία γεωγραφική σειρά, αλλά σε δύο ξεχωριστές ανατολικές και δυτικές ομάδες, την ανατολική ομάδα (Oriens, Pontica, Asiana, Thraciae, Moesiae, Pannoniae) που προηγείται της δυτικής (Britanniae, Galliae, Viennensis, Italiae, Hispaniae, Αfrica). Η διάσπαση είναι εμφανής από την ασυνέχεια στη μέση του καταλόγου μεταξύ των επισκοπών Παννονίας και Βρετανίας. Το ανατολικό μισό της λίστας κυκλώνει τη Μεσόγειο αριστερόστροφα από νότο προς βορρά ή, σε ηπειρωτικό επίπεδο, από την Αφρική, μέσω της Ασίας, έως την Ευρώπη. Η διάταξη του δυτικού μισού είναι λιγότερο τακτοποιημένη, αν και είναι περίπου αριστερόστροφα από βορρά προς νότο ή από την Ευρώπη προς την Αφρική.

Οι βάρβαροι λαοί που αναφέρονται μπορεί σε κάποια περίπτωση να ζούσαν εκτός της επαρχιακής δομής της Αυτοκρατορίας, αλλά όλοι τους θεωρείται ξεκάθαρα ότι ζουν εντός της Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνων των βαρβάρων που ζούσαν ξεκάθαρα εντός επαρχιών, ο Κατάλογος προτείνει ότι έγινε μία ουσιαστική διάκριση μεταξύ «πολιτισμένων» και «απολίτιστων» περιοχών.

Ημερομηνία

Ο Tέοντορ Μόμσεν είχε χρονολογήσει την επαρχιακή κατάσταση στον κατάλογο στο έτος 297, αλλά αργότερα η έρευνα άλλαξε την εκτίμηση στα έτη 303–314 για το δυτικό μισό και 314–324 για το ανατολικό μισό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το πιο πρόσφατο έργο των Tίμοθυ Μπαρνς και Κονσταντίν Τσούκερμαν καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι ολόκληρο το έγγραφο ανήκει σε μία μόνο χρονική στιγμή, π. 314, το ανατολικό και το δυτικό τμήμα αντιστοιχούν στις αντίστοιχες σφαίρες ευθύνης των Αυτοκρατόρων Λικίνιου και Κωνσταντίνου Α΄ κατά την περίοδο μεταξύ της ήττας του Μαξιμίνου Β΄ από τον Λικίνο το 313, και της ήττας τού Λικίνιου στον πρώτο εμφύλιο πόλεμο με τον Κωνσταντίνο Α΄ το 316–317.

Κείμενο

Το κείμενο στα δεξιά είναι το αρχικό λατινικό, χωρισμένο σε γραμμές που ξεκινούν με κεφαλαία γράμματα. Το αρχικό κείμενο χρησιμοποιεί την άνω τελεία (·) για να διαχωρίσει λήμματα και είναι ως επί το πλείστον μονογράμματο (όλα μικρά, όχι κεφαλαία). Το κείμενο στα δεξιά είναι η μετάφραση στα ελληνικά.

Incipit eiusdem nomina provinciarum omnium / Ξεκινούν εδώ τα ονόματα όλων των επαρχιών

Diocensis Orientis habet provincias numero XVIII / Η Διοίκηση της Ανατολής έχει 18 επαρχίες:

Libia suprior, Libia inferior, Thebais, Aegyptus Iovia, Aegyptus Herculea, Arabia [Αραβία Νέα], item Arabia [Αραβία], Avgusta Libanensis, Palestina [Συρία-Παλαιστίνη], Fenicen [Φοινίκη], Syria ecohele [Συρία Κοίλη], Avgusta Εupatenses, Cilicia, Isavria, Tupus [Κύπρος], Mesopotamia, Osroaena [Οσροηνή].

Diocensis Pontica habet provincias numero VII / Η διοίκηση τού Πόντου έχει 7 επαρχίες:

Bitinia, Cappadocia, Galatia, Pamphagonia (nunc in duas divisa / Παφλαγονία, τώρα (μετά το 384) διαιρέθηκε σε δύο), Diospontus, Pontus Polemiacus, Armenia minor (nunc et maior addita / Αρμενία Μικρή, τώρα (μετά το 381) μεγάλως επεκτάθηκε).

Diocensis Asiana habet provincias numero VIII / Η διοίκηση της Ασίας έχει 9 επαρχίες:

Phanfilia, Frigia Prima, Frigia Secunda, Assa, Lidia, Caria, Insuluae, Fisidae, Ellespontus.

Diocensis Tracoae habet provincias numero VI:

Europa, Rodopa, Tracia, Emossanus, Scitia, Misia Inferior.

Diocensis Misiarum habet provincias numero XI:

Dacias, Misia Superior Margensis, Dardania, Macedonia, Tessalia, Priantina, Privalentina, Epiros Nova, Epiros Vetus, Creta.

Diocensis Pannoniarum habet provncias numero VII:

Pannonia Inferior, Favensis, Dalmatia, Valeria, Pannonia Superior, Norivus Pariensis, Noricus Mediterranea.

Diocensis Brittaniarum habet provincias numero VI:

Primam, Secundam, Maxime Caesariensis, Aelaviae Caesariensis.

Diocensis Galliarum habet provincias numero VIII:

Betica Prima, Betica Secunda, Germania Prima, Germania Secunda, Sequania, Lubdunensis Prima, Lubdunensis Secunda, Alpes Graiae et Poeninae.

Diocensis Biennensis habet provincias numero VII:

Biennensis, Narbonensis Prima, Narbonensis Secunda, Novem Populi, Aquitanica Prima, Aquitanica Secunda, Alpes Maritimas.

Diocensis Italiciana habet provincias numero XVI:

Beteiam Histriam, Flaminiam Picenum, Tusciam Umbrenam, Apuliam Calabriam, Licaoniam, Corsicam, Alpes Cotias, Retica.

Diocensis Hispaniarum habet provincias numero VI:

Beticam, Lusitaniam, Kartaginiensis, Gallecia, Tharraconensis, Mavritania Tingitania.

Diocensis Africae provincias numero VII: {roconsularis, Bizacina, Zeugitana, Numidia Cirtensis, Numidia Caesariensis, Mavritania Tabia Insidiana.

Felix saeculum.

Gentes barbarae, quae pullulaverunt sub imperatoribus:

Scoti, Picti, Cilidoni, Rugi, Heruli, Saxones, Camari, Crinsiani, Amsivari, Andri Angtivari, Flevi, Bructeri, Cati, Butgunziones, Alamanni, Suevi, Franci, Gallovari, Iotungi, Armilavsini, Marcomanni, Quadi, Taifruli, Hermindubi, Vandali, Sarmatae, Sciri, Carpi, Scitae, Gothi, Indii, Armeni, Horro[], Palmoerni, Mosoritae, Marmeritae, Thevi, Isavr[], Friges, Persae.

Item gentes, quae Mauritaniae sunt:

Mavri Gensani, Mavri Mazazeses, Mavri Baveres, Mavri Bacavtes, Celtitibari, Turini, Avsitani, Calpitani, Cantabri, Enantes.

Nomina civitatum, trans Renum fluvium quae sunt:

Usiphorum (Usipiorum), Tuvanium (Tubantum), Nictrensium, Novarii, C(h)asvariorum.

Istae omnes civitates trans Renum in formulam Belgicae primae

redactae. Trans castellum Montiacesenam LXXX levgas trans

Renum Romani possederunt. Istae civitates sub Gallieno

imperatore a barbaris occupatae sunt. Levga una habet mille

quingentos passus. Explicit.