Βικιπαίδεια

Λιποπρωτεΐνη α

Η λιποπρωτεΐνη α (Lipoprotein (a), Lp(a)) ανακαλύφθηκε από τον Kare Berg το 1963 ως παράγωγο μετάλλαξης της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL)[1] Η μελέτη της οδήγησε σε έντονο συσχετισμό της υψηλής της συγκέντρωσης στο πλάσμα με την στεφανιαία νόσο και των εγκεφαλικών αγγειακών επεισοδίων. Παρόλα αυτά στα μέσα της δεκαετίας του 1980 διαπιστώθηκε ότι αυτή αποτελούσε ένα νέο, ανεξάρτητο και πολύ σημαντικό παράγοντα κινδύνου για στεφανιαία νόσο, ο οποίος μάλιστα πιθανότατα κληρονομείται.

Δομή Επεξεργασία

Η Lp(a) είναι μια λιποπρωτεΐνη που αποτελείται από δύο αποπρωτεΐνες. Η μία είναι η απολιποπρωτεΐνη Β-100 που αποτελεί συστατικό της LDL και η άλλη η απολιποπρωτεΐνη A. Η απολιποπρωτεΐνη Β-100 και η απολιποπρωτεΐνη (α) (ΑpoΑ) συνδέονται μεταξύ τους με δισουλφιδικό δεσμό. Η Lp(a) παράγεται αποκλειστικά από το ήπαρ και στον καταβολισμό της φαίνεται να συμμετέχει ο νεφρός[2] . Η Lp(a), όπως και η LDL-χοληστερόλη, αποτελείται από εστέρες χοληστερόλης, φωσφολιπίδια και τριγλυκερίδια καθώς και από επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες 80 - 90 αμινοξέων διατεταγμένων σε τριτοταγή δομή.[3][4]

Γενετικός προσδιορισμός Επεξεργασία

Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης Α στο αίμα εξαρτώνται από δύο εκδόσεις του λεγόμενου γονιδίου LPA. Ένας στους έξι ανθρώπους που φέρει τη μία από αυτές τις δύο εκδόσεις στο DNA του, παρουσιάζει υψηλότερα επίπεδα λιποπρωτεΐνης Α και διπλάσιο κίνδυνο εμφράγματος σε σχέση με όποιον έχει έναν φυσιολογικό γονότυπο, ενώ ο κίνδυνος αποδεικνύεται τετραπλάσιος για τους φορείς και των δύο εκδόσεων του γονιδίου LPA. Το γονίδιο LPA εδράζεται στο χρωμόσωμα 6 και κωδικοποιεί την απολιποπρωτεΐνη Α (ApoA). Τα επίπεδα της Lp(a) στο αίμα σχετίζονται αντίστροφα με τον αριθμό των αλληλουχιών αμινοξέων (kringle IV repeats) στο μόριο της Α (Αpo-Α). Ο αριθμός αυτός μπορεί να ποικίλλει από 10 έως και άνω των 50. Τα ελαφρότερα μόρια θεωρούνται και τα πιο αθηρογόνα.[5][6]

Lp (a) και παθογένεια Επεξεργασία

Τα αυξημένα επίπεδα της Lp(a) στο πλάσμα (>30 mg/dL) αποτελούν έναν παράγοντα κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου, πρόωρης καρδιαγγειακής νόσου σε παρόμοια ποσοστά σε άντρες και γυναίκες. Η Lp(a) ανταγωνίζεται το μόριο του πλασμινογόνου λόγω της παρόμοιας δομής τους, για τη θέση σύνδεσης με το ινώδες ή το ενδοθήλιο αναστέλλοντας την ινωδόλυση και προκαλώντας την εναπόθεση του ινώδους στις περιοχές που υπάρχουν αθηροσκληρωτικές βλάβες στο αγγειακό τοίχωμα. Τα αυξημένα μόρια της Lp(a) συσσωρεύονται στο ενδοθήλιο και έτσι έχει θρομβογόνο δράση δημιουργώντας θρόμβωση αθηρωματικής πλάκας. Επιπλέον η οξειδωμένη μορφή της Lp(a) επιδεινώνει τυχόν προϋπάρχουσα αρτηριακή υπέρταση[7]. Επίσης μελέτες τεκμηρίωσαν τον κίνδυνο ισχαιμικής καρδιοπάθειας σε άτομα με υψηλά επίπεδα Lp(a) και συγκεκριμένα σε άτομα με υψηλά επίπεδα της Apo-B και της Lp(a). Άλλη μελέτη έδειξε ότι τα επίπεδα των Lp(a) και Apo-B σχετίζονται και με την εμφάνιση αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.[8]

Τιμές αναφοράς
Apo-A1 (Apolipoprotein-A1) Απολιποπρωτεΐνη-Α1 mg/dl Α: 110-180

Γ: 110-205

Apo-B (Apolipoprotein-B) Απολιποπρωτεΐνη-Β mg/dl Α: 60-140

Γ: 50-130

Apolipoproteins Απολιποπρωτείνες (Apo-A1 + Apo-B)

Lpa και θρομβοφιλία Επεξεργασία

Οι πηξιολογικές οικογενείς θρομβώσεις, οφείλονται μεταξύ άλλων και σε αύξηση της λιποπρωτείνης (α) [Lp(a)][9]. Η κληρονομική ή οικογενής θρομβοφιλία είναι μία κλινική κατάσταση με αυξημένη τάση για θρόμβωση σε νεαρή ηλικία σε ένα ή περισσότερα μέλη της ίδιας οικογένειας, η οποία δεν μπορεί να εξηγηθεί ικανοποιητικά. Τα κύρια κριτήρια εκτός από τη θρόμβωση σε νεαρή ηλικία και θετικό ιστορικό θρόμβωσης στην οικογένεια, είναι και η εμφάνιση θρομβοεμβολικών επιπλοκών μετά από χειρουργείο, τραύμα, τοκετό ή λήψη φαρμάκων. Η κληρονομική διαταραχή των φυσικών αναστολέων της πήξης είναι το αίτιο για το 50% περίπου των περιπτώσεων θρόμβωσης, ενώ το 25 - 30% παραμένει ανεξήγητο.

Μέθοδος μέτρησης της Lp(a) Επεξεργασία

Η μέθοδος βασίζεται στην ανοσοθολωσιμετρική ανάλυση ενισχυμένη με χρήση σωματιδίων. Η ανθρώπινη λιποπρωτεΐνη α συγκολλείται σε σωματίδια λατέξ τα οποία είναι επικαλυμμένα με αντισώματα έναντι της Lp(a). Το ίζημα προσδιορίζεται θολωσιμετρικά. Η μέθοδος αυτή έχει τυποποιηθεί έναντι του υλικού αναφοράς IFCC SRM2B για nmol/L. Τα αποτελέσματα προτείνεται να αποδίδονται σε nmol/L. Ο συντελεστής μετατροπής είναι: nmol/L x 0,4167 = mg/dL. Όταν οι συγκεντρώσεις της Lp(a) υπερβαίνουν τα 75 nmol/L (> 30 mg/dL), ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου σχεδόν διπλασιάζεται. Σε συνδυασμό με τις αυξημένες συγκεντρώσεις LDL χοληστερόλης, ο κίνδυνος γίνεται εξαπλάσιος.

Η θεραπεία έναντι της αυξημένης Lp(a) Επεξεργασία

Μελέτες έδειξαν ότι τα επίπεδα της Lp(a) μπορούν να τροποποιηθούν από ουσίες όπως είναι η νιασίνη, η αυξητική ορμόνη και ο αυξητικός παράγοντας της ινσουλίνης τύπου Ι (Insulin growth factor – 1, IGF-1)[10] , η ασπιρίνη, η λήψη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και φυσικά η σωστή δίαιτα και συχνή άσκηση. Όσον αφορά τη δίαιτα μελέτες έδειξαν ωφέλιμες επιδράσεις από την κατανάλωση ψαριών[11]. Σε ότι αφορά τη νιασίνη φαίνεται ότι μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (α) όπως και η ασπιρίνη[12]. Παρόμοια η ορμονική θεραπεία με αυξητική ορμόνη έχει σαφώς καλά αποτελέσματα. Τέλος η συχνή άσκηση έχει αποδείξει ωφέλιμες επιδράσεις στο λιπιδαιμικό προφίλ και μειώνει κατά πολύ την καρδιαγγειακή θνησιμότητα.[13][14]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ http://www.medisyn.eu
  2. ↑ Kronenberg F, Trenkwalder E, Lingenhel A, et al. Renovascular arteriovenous differences in Lp[a] plasma concentrations suggest removal of Lp[a] from the renalcirculation. J Lipid Res 1997; 38: 1755-63.
  3. ↑ Utermann G. Lipoprotein (a). In: Scriver CR, Beaudet AL, Sly WS, Valle D, editors, The metabolic and molecular bases of inherited disease. 2001 ed. Mc-Graw-Hill. Medical Publishing Division 2006; 2753-87.
  4. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2021. 
  5. ↑ . Kraft HG, Kochl S, Menzel HJ, Sandholzer C, Utermann G.The apolipoprotein (a) gene: a transcribed hypervariable locus controlling plasma lipoprotein (a) concentration. Hum Genet 1992; 90: 220-30.
  6. ↑ Lackner C, Cohen JC, Hobbs HH. Molecular definition of the extreme size polymorphism in apolipoprotein(a). Hum Mol Genet 1993; 2: 933-40.
  7. ↑ . Enas EA, Chacko V, Senthilkumar A, Puthumana N, Mohan V. Elevated lipoprotein(a)—a genetic risk factor for premature vascular disease in people with and without standard risk factors: a review. Dis Mon 2006; 52: 5-50.
  8. ↑ Sharobeem KM, Patel JV, Ritch AE, Lip GY, Gill PS, Hughes EA. Elevated lipoprotein (a) and apolipoprotein B to AI ratio in South Asian patients with ischaemic stroke. Int J Clin Pract 2007; 61: 1824-8.
  9. ↑ http://www.ixek.gr
  10. ↑ Laron Z, Wang XL. Clinical perspective growth hormone, lipoprotein(a) and cardiovascular disease. Eur Heart J 1998; 19: 204-6.
  11. ↑ Marcovina SM, Kennedy H, Bittolo Bon G, et al. Fish intake, independent of apo(a) size, accounts for lower plasma lipoprotein(a) levels in Bantu fishermen of Tanzania—The Lugalawa Study. Arterioscler Thromb Vasc Biol 1999; 19: 1250-6.
  12. ↑ Akaike M, Azuma H, Kagawa A, et al. Effect of aspirin treatment on serum concentrations of lipoprotein(a) in patients with atherosclerotic diseases. Clin Chem 2002; 48: 1454-9
  13. ↑ Tao R, Acquati F, Marcovina SM, Hobbs HH. Human growth hormone increases apo(a) expression in transgenic mice. Arterioscler Thromb Vasc Biol 1999; 19: 2439-47.
  14. ↑ Ruiz JR, Mesa JL, Mingorance I, Rodrνguez-Cuartero A, Castillo MJ. Sports requiring stressful physical exertion cause abnormalities in plasma lipid profile. Rev Esp Cardiol 2004; 57: 499-506
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λιποπρωτεΐνη_α&oldid=10089798"