Μαθητικές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα (1990-91)

Οι μαθητικές κινητοποιήσεις, που ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 1990 και τελείωσαν τον Ιανουάριο του 1991, ήταν μαθητικές κινητοποιήσεις που σημειώθηκαν στην Ελλάδα και συνοδεύτηκαν από καταλήψεις σχολείων και επεισοδιακά γεγονότα. Τραγική κατάληξη των γεγονότων ήταν η δολοφονία του καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα και, δύο μέρες μετά, ο θάνατος τεσσάρων ανθρώπων στο κατάστημα Κ. Μαρούσης στην Αθήνα, το οποίο πήρε φωτιά κατά τη διάρκεια πορείας.

Χρονικό

Το μνημείο για τον Τεμπονέρα στο σημείο που δολοφονήθηκε έξω από το 3ο Λύκειο Πάτρας.

Αφορμή των γεγονότων στάθηκε το πολυνομοσχέδιο που κατέθεσε ο υπουργός της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Βασίλης Κοντογιαννόπουλος, που δηµοσιεύτηκε στο φύλλο της Εφηµερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) στις 21 Νοεμβρίου 1990 και προέβλεπε τεράστιες αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ξεχώρισαν ιδιαίτερα οι διατάξεις που αφορούσαν την κατάργηση της παροχής δωρεάν πανεπιστημιακών συγγραμμάτων και περικοπές κοινωνικών παροχών, όπως στη δωρεάν σίτιση και στέγαση. Επίσης, βίαιες αντιδράσεις προκάλεσαν οι διατάξεις για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που προέβλεπαν την κατάργηση των αδικαιολόγητων απουσιών, την επιβολή ομοιόμορφης ενδυμασίας (από αυτό, έγινε τότε γνωστό και ως «το πολυνομοσχέδιο της ποδιάς»), επέκταση του πειθαρχικού ελέγχου ακόμα και στην καθημερινή εξωσχολική ζωή των μαθητών, κατάργηση των σχολικών περιπάτων και εκδρομών, θέσπιση γραπτών εισαγωγικών εξετάσεων από το γυμνάσιο στο λύκειο χωρίς τη δυνατότητα επανεξέτασης, μέτρα που χαρακτηρίστηκαν ιδιαίτερα αναχρονιστικά για τα δεδομένα της εποχής.

Σύντομα ξέσπασε ένα κύμα καταλήψεων σε όλη την Ελλάδα που ξεκίνησε στα τέλη Νοεμβρίου του 1990. Έφτασαν να τελούν υπό κατάληψη περισσότερα από το 70% των γυμνασίων και λυκείων της χώρας. Σε ένα από τα σχολεία που βρίσκονταν υπό κατάληψη, δολοφονήθηκε ο καθηγητής Νίκος Τεμπονέρας κατά την διάρκεια συμπλοκής που σημειώθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1991, όταν γονείς και μέλη της τοπικής ΟΝΝΕΔ προσπάθησαν να ανακαταλάβουν το σχολείο. Ο Νίκος Τεμπονέρας χτυπήθηκε με λοστό στο κεφάλι, από τον πρόεδρο της τοπικής ΟΝΝΕΔ Ιωάννη Καλαμπόκα, ο οποίος καταδικάστηκε για το γεγονός σε φυλάκιση. Στο συλλαλητήριο που διοργανώθηκε με αφορμή την δολοφονία Τεμπονέρα, στις 10 Ιανουαρίου, πήρε φωτιά το κατάστημα Κ. Μαρούσης της οδού Πανεπιστημίου, με αποτέλεσμα να χάσουν την ζωή τους τέσσερα άτομα. Σύμφωνα με αναφορές, η φωτιά προκλήθηκε από δακρυγόνο που ρίχτηκε από την αστυνομία. Ο υπουργός Βασίλης Κοντογιαννόπουλος που είχε παραιτηθεί αμέσως μετά το γεγονός της δολοφονίας του Τεμπονέρα, αντικαταστάθηκε από τον Γεώργιο Σουφλιά, ο οποίος απέσυρε το πολυνομοσχέδιο και η κατάσταση εκτονώθηκε.