Μπεντεστάν (Λευκωσία)
Συντεταγμένες: 35°10′34″N 33°21′51″E / 35.17611°N 33.36417°E
Το Μπεντεστάν, αναφερόμενο και ως ναός του Αγίου Νικολάου, είναι ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά κτίρια της Λευκωσίας. Βρίσκεται στην περιοχή Σελιμιγιέ της βόρειας (κατεχόμενης) πόλης, ακριβώς πίσω από το τζαμί Σελιμιγιέ.[1]
| Μπεζεστένι (Λευκωσία) | |
|---|---|
| Μπετεστάν (Λευκωσία) | |
,_Nicosia_(06).JPG) | |
 | |
| Είδος | κτήριο, κέντρο πολιτισμού και Μπεζεστένι |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 35°10′34″N 33°21′51″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Βόρεια Λευκωσία |
| Χώρα | Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου |
| Έναρξη κατασκευής | 6ος αιώνας |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Χτίστηκε αρχικά ως εκκλησία, κατά την Τουρκοκρατία μετατράπηκε σε ένα είδος καλυμμένης αγοράς, και σήμερα χρησιμοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο.
Ιστορία Επεξεργασία
Η δομή του κτηρίου έχει μια μεγάλη και περίπλοκη ιστορία που εκτείνεται σε περισσότερα από χίλια χρόνια.
Τον έκτο αιώνα χτίστηκε ως χριστιανικός ναός αφιερωμένος στην Παναγία Οδηγήτρια. Από τον δωδέκατο έως τον δέκατο έκτο αιώνα επεκτάθηκε και ανοικοδομήθηκε, ενώ αφιερώθηκε στον Άγιο Νικόλαο, λόγω του γεγονότος της ανεύρεσης εντός του ναού ανάγλυφης παράστασης του Αγίου. Στη συνέχεια ανακαινίστηκε, με αφορμή την κατάληψη του νησιού από τους Φράγκους και την περίοδο της Ενετοκρατίας χρησιμοποιήθηκε ως μητροπολιτικός ναός για τους Ορθόδοξους.
Με την κατάληψη της Κύπρου από τους Οθωμανούς το 1570, μετατράπηκε σε «μπεντεστάν», δηλαδή ως αγορά για πώληση υφαντών, αν και κάποτε χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη σιταριού. Η ονομασία προέρχεται από την τούρκικη λέξη «μπετεστάν», που σημαίνει καλυμμένη αγορά.
Με την κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους το 1878, διεκδίκησαν και αυτοί με την σειρά τους το κτήριο. Τελικά όμως η ιδέα εγκαταλείφθηκε για τους εξής λόγους:
- το κτήριο ήταν περιουσία του Εβκάφ, οργανισμού που κατείχε και διαχειριζόταν την εκκλησιαστική περιουσία των μουσουλμάνων της Κύπρου, και ο ισλαμικός νόμος απαγόρευε την πώληση
- αν ενοικιαζόταν, οι δαπάνες για τις επισκευές θα ήταν πολύ μεγάλες και το συμβόλαιο θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ακυρωθεί
- σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, δεν επιτρέπεται η παρουσία τόπου λατρείας οποιασδήποτε άλλης θρησκείας σε απόσταση μικρότερη από 100 πήχες από το Τέμενος.
Σήμερα, το Μπετεστάν έχει ανακηρυχθεί μεσαιωνικό αρχαιολογικό μνημείο.
Ανακαίνιση και σημερινή χρήση Επεξεργασία
Από τον Ιούνιο 2004 έως το 2009, το UNDP PFF ανέλαβε να ανακαινίσει το κτίριο με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την εταιρεία Evkaf. Το έργο αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε από το ITABC Institute of CNR. Κατά την διάρκεια της ανακαίνισης, οι τοίχοι του κτηρίου καθαρίστηκαν και οι θόλοι ενισχύθηκαν χρησιμοποιώντας παραδοσιακά οικοδομικά υλικά και τεχνικές. Με την ολοκλήρωση της ανακαίνισης, το κτίριο άνοιξε ως πολιτιστικό κέντρο.[2] Το 2009 το ανακαινισμένο κτίριο έλαβε το βραβείο Europa Nostra. Μεταξύ των εκδηλώσεων, είναι εβδομαδιαίες παραστάσεις χορού.[3] Το κτίριο φιλοξενεί επίσης το Φεστιβάλ Τζαζ της Λευκωσίας.[4]
Αρχιτεκτονική Επεξεργασία
Το Μπεντεστάν της Λευκωσίας διαφέρει στυλιστικά σε μεγάλο βαθμό από άλλα μπεζεστένια που εμφανίστηκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.[5] Αποτελείται κυρίως από έναν συνδυασμό βυζαντινής και γοτθικής αρχιτεκτονικής, η τελευταία προστέθηκε από τους Λουζινιανούς, αλλά ενσωματώνει και στοιχεία αναγεννησιακού γαλλικού, βενετσιάνικου και ισπανικού αρχιτεκτονικού ύφους. Χρησιμοποιεί ένα διασταυρωμένο δομικό ύφος και διάταξη που ανήκει στην βυζαντινή περίοδο, αλλά ενσωματώνει έναν σηκό με υψηλή οροφή που ανήκει στο γοτθικό ύφος, με χαρακτηριστικό γνώρισμα το συνδυασμό του οξυκόρυφου τόξου με βυζαντινό ψηλό οχτάγωνο τρούλο με πολύχρωμα βιτρό που διακοσμούν τα παράθυρά του.
Το κτήριο είναι τρίκλιτο και τα κλίτη χωρίζονται με πετρόκτιστες αψίδες. Το νότιο διπλό κλίτος είναι κατάλοιπο της βυζαντινής εκκλησίας και το μεσαίο τμήμα είναι το αρχαιότερο τμήμα του κτηρίου. Οι τοίχοι στο εσωτερικό είναι ερημωμένοι, λόγω του ότι πολλές εικόνες, κειμήλια και πολύτιμα αντικείμενα μεταφέρθηκαν σε άλλες εκκλησίες για να προστατευτούν από ενδεχόμενη τουρκική εισβολή. Ωστόσο, διακρίνονται ίχνη βυζαντινών τοιχογραφιών.
Το βόρειο εξωτερικό τμήμα του ναού έχει τις πιο περίτεχνες διακοσμήσεις και τοιχοποιΐες, με χαρακτηριστικότις τρεις γοτθικές θύρες με ανάγλυφα. Αυτή η πρόσοψη βρίσκεται απέναντι από τις μπροστινές καμάρες του τζαμιού Σελιμιγιέ, ενώ εδώ βρίσκεται η είσοδος. Η είσοδος περνάει μέσα από μια περίτεχνη γοτθική πύλη, που περιλαμβάνει στοιχεία της αναγεννησιακής ιταλικής αρχιτεκτονικής και ένα άγαλμα του Αγίου Νικολάου. Οικόσημα βρίσκονται και στις δυο πλευρές της εισόδου. Στην πρόσοψη της εισόδου περιλαμβάνονται επίσης πολλά αγαλματίδια ζώων.[6]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Ayasofya (Selimiye) Meydanı ve Mahallesi». YENİDÜZEN (στα Τουρκικά). 27 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2021.
- ↑ http://www.evkaf.org/site/dokuman/bedesten_turkce_brosur.pdf
- ↑ «Nicosia: Restoration and Re-use of the Bedestan (St. Nicolas Church)». UNDP in Cyprus (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2021.
- ↑ «Lefkoşa Jazz Festivali Başlıyor». Haber Kıbrıs (στα Αγγλικά). 30 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2021.
- ↑ «Kıbrıs'ta Osmanlı – Türk Eserleri (5)». YENİDÜZEN (στα Τουρκικά). 8 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2021.
- ↑ http://www.evkaf.org/site/dokuman/bedesten_turkce_brosur.pdf
Πηγές Επεξεργασία
- Thomson John, Through Cyprus with the camera, in the autumn of 1878. London : Sampson Low, Marston, Searle, and Rivington, 1879.
- Αθηνά Ταρσούλη, ΚΥΠΡΟΣ, Αθήναι: Εκδόσεις ΑΛΦΑ, 1955. (Κεφ. Εκκλησίες της Λευκωσίας)
- Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια. Υπεύθυνος έκδοσης Αντρος Παυλίδης, Λευκωσία: Εκδ. Φιλόκυπρος, 1984.