Μυρμηγκιές
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Οι μυρμηγκιές (ορθότερα «μυρμηκιές», ιατρική ονομασία ακροχορδόνες) είναι επώδυνες καλοήθεις βλάβες της επιδερμίδας, υπό μορφή βλατίδων, γνωστές εδώ και χιλιάδες χρόνια.[1],[2] Ο όρος κονδυλώματα είναι κλινικός και αναφέρεται σε διογκώσεις που αναπτύσσονται γενικά στο δέρμα ή στούς βλεννογόνους και προκαλούνται από τον ιό των θηλωμάτων του ανθρώπου (HPV). Στη λαϊκή γλώσσα οι μυρμηγκιές αποκαλούνται μαντραβίτσες ή γαρδαβίτσες. Επειδή οι λοιμώξεις που προκαλούνται από τον ιό HPV είναι πολλές, στην ελληνική και τη διεθνή βιβλιογραφία διακρίνονται σε:
- (α) Λοιμώξεις του δέρματος των χεριών και των ποδιών, που ονομάζονται μυρμηκιές (Αγγλικά: warts ή verrucae)
- (β) Λοιμώξεις των βλεννογόνων του πέους, του πρωκτού και του αιδοίου, που αποτελούν αφροδίσιο νόσημα και ονομάζονται κονδυλώματα (condylomas)
.jpg)
Καλό είναι να μη γίνεται σύγχυση ανάμεσα σε αυτές τις δύο δερματολογικές παθήσεις γιατί οφείλονται σε διαφορετικούς τύπους ιού HPV.
Αιτιολογία
ΕπεξεργασίαΗ μολυσματικότητα των μυρμηκιών αναγνωρίστηκε κατά τα τέλη του περασμένου αιώνα και η ιογενής αιτιολογία τους το 1907 από τον Ciuffo. Ο ιός των μυρμηκιών, γνωστός ως ιός των θηλωμάτων του ανθρώπου (Human Papilloma Virus - HPV) ανήκει στην οικογένεια των παποβαϊών. Ο πυρήνας του αποτελείται από δίκλωνο DNA που εγκλείεται σε ένα εικοσάεδρο καψίδιο αποτελούμενο από 72 καψομερίδια. Σύγχρονες ερευνητικές μέθοδοι και ειδικότερα η DNA υβριδοποίηση έχουν απομονώσει μέχρι σήμερα 55 τύπους ιών HPV, που προκαλούν ευρύ φάσμα παθήσεων.[1],[2]
Επιδημιολογία
ΕπεξεργασίαΗ νόσος είναι μολυσματική. Η μετάδοση της νόσου γίνεται κυρίως με άμεση επαφή ή έμμεσα με κοινόχρηστα αντικείμενα ή κατόπιν χρησιμοποίησης κοινόχρηστων χώρων, π.χ. δημόσιων λουτρών και πισίνων. Μικρές λύσεις του δέρματος ίσως είναι απαραίτητες για να ενοφθαλμισθεί ο ιός. Αυτό εξηγεί τη συχνή εντόπιση των μυρμηκιών σε περιοχές που συνήθως υφίστανται τραυματισμούς (άκρα χείρα, άκρο πόδι, γόνατο), καθώς και το φαινόμενο Koebner (εμφάνιση δερματικών βλαβών κατά μήκος γραμμικών τραυμάτων). Πειραματικά αποδείχθηκε ότι ο χρόνος επώασης των μυρμηκιών κυμαίνεται από 1 έως 20 μήνες, με μέσο όρο 4 μήνες. Ανάλογα με την κλινική εικόνα και την εντόπιση, οι μυρμηκιές διακρίνονται στις κοινές, στις ομαλές και στις πελματιαίες μυρμηκιές.[1],[2]
Στατιστική
ΕπεξεργασίαΣτη Μ. Βρετανία το 10-25% των ασθενών που επισκέπτονται τα δερματολογικά ιατρεία παρουσιάζουν μυρμηκιές. Εμφανίζονται γεωγραφικά παντού στη Γη και προσβάλλουν πιο συχνά άτομα ηλικίας 12-16 ετών. Κατανέμονται ως εξής: (α) Το 70% αυτών είναι κοινές μυρμηκιές, (β) το 24% πελματιαίες και (γ) το 3,5% είναι ομαλές μυρμηκιές. Η συχνότητα εμφάνισής τους αυξάνεται σε ασθενείς με μειωμένη κυτταρική ανοσία, όπως π.χ. στη νόσο Hodgkin, στο AIDS κ.λπ., αλλά πολύ συχνά ευθύνεται η κακή υγιεινή των ποδιών. Περίπου το 43% των υποβληθέντων σε μεταμόσχευση νεφρού παρουσιάζουν μυρμηκιές, ιδιαίτερα κοινές ή ομαλές, προφανώς λόγω της δράσης των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων.[1],[2]
Κοινές μυρμηκιές (common warts, verruca vulgaris)
ΕπεξεργασίαΟφείλονται κυρίως στον ιό HPV2 και λιγότερο συχνά στον HPV 1, 4, 26-29. Είναι υποστρόγγυλα, σκληρά επάρματα με ανώμαλη υπερκερατωσική επιφάνεια, ποικίλου μεγέθους. Εντοπίζονται εκλεκτικά στη ραχιαία επιφάνεια άκρων χειρών και ποδιών αλλά και στα γόνατα, τις κνήμες κ.ά. Είναι συνήθως ασυμπτωματικές, εκτός εάν εντοπίζονται στο παρωνύχιο ή την κοίτη του όνυχος, οπότε είναι επώδυνες και πιθανόν να προκαλέσουν ονυχοδυστροφία. Πολλαπλασιάζονται με αυτοενοφθαλμισμό και καθίστανται πολλαπλές σε άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα. Παρουσιάζουν το φαινόμενο Koebner.[1],[2] Οι κοινές μυρμηκιές είναι ανώδυνα, καλοήθη εξογκώματα του δέρματος που αποτελούνται από έναν σκληρό πυρήνα δέρματος. Η κοινή μυρμηκιά έχει μορφή σκληρού εξογκώματος με ανώμαλη επιφάνεια που μοιάζει με κουνουπίδι. Οι μυρμηκιές μπορεί να είναι στρογγυλές ή με ακανόνιστο σχήμα, επίπεδες ή εξογκωμένες και μπορούν να φτάσουν το μέγεθος του μπιζελιού. Μπορεί να είναι λευκές, γκρίζες ή καφέ. Οι κοινές μυρμηκιές αναπτύσσονται συνήθως γύρω από τα νύχια, στα δάκτυλα και στη ράχη της παλάμης, αλλά ενδέχεται επίσης να εμφανιστούν στα γόνατα και στο πρόσωπο, κυρίως σε σημεία όπου το δέρμα έχει σχιστεί.
Ομαλές μυρμηκιές (flat warts, verruca plana)
ΕπεξεργασίαΟφείλονται στους ιούς HPV3, HPV10, HPV26-29, HPV41. Είναι επίπεδες ή ελαφρά επηρμένες βλατίδες με λεία επιφάνεια, διαμέτρου συνήθως 1–5 mm, χροιάς φυσιολογικού δέρματος, φαιοκίτρινης ή φαιομέλαινης. Εντοπίζονται στο πρόσωπο, τη ράχη των χεριών, τις κνήμες, τα αντιβράχια και είναι λίγες ή πολυάριθμες. Το φαινόμενο Koebner είναι συχνότερο από ό,τι στις κοινές μυρμηκιές.[1],[2] Οι ομαλές μυρμηκιές αρχικού σταδίου έχουν ομαλή, επίπεδη επιφάνεια και μέγεθος μόνο λίγα χιλιοστά. Μοιάζουν με εξόγκωμα που έχει το χρώμα του δέρματος ή είναι ανοικτό καφέ. Έχουν την τάση να αναπτύσσονται σε μεγάλους αριθμούς, από 20 έως 100 κάθε φορά. Μπορεί να εμφανιστούν παντού, αλλά στα παιδιά εμφανίζονται συνήθως στο πρόσωπο. Στους ενήλικες εμφανίζονται συνήθως στο πηγούνι και στα μάγουλα στους άνδρες, ενώ στις γυναίκες εμφανίζονται στις γάμπες. Ενδέχεται να ευθύνεται για αυτό ο ερεθισμός που προκαλείται από το ξύρισμα.
Πελματιαίες μυρμηκιές (plantar warts)
ΕπεξεργασίαΟφείλονται στον ιό HPV1 και HPV4. Εντοπίζονται στα πέλματα στα σημεία στήριξης και είναι συνήθως πολύ επώδυνες τόσο κατά τη βάδιση όσο και την απλή πίεση. Συνήθως εκδηλώνονται στην πελματιαία επιφάνεια της πτέρνας αλλά και στα πλάγιά της. Εχουν ανώμαλη υπερκερατωσική επιφάνεια διάστικτη από μαύρα στίγματα, που αντιστοιχούν σε θρομβωμένα τριχοειδή (και όχι, όπως πιστεύουν πολλοί, στις «ρίζες» τις μυρμηκιάς). Όταν πολλαπλές μυρμηκιές συρρέουν σε μεγάλη πλάκα, ονομάζονται «δίκην μωσαϊκού» (mosaic wart) και ανθίστανται στη θεραπεία. Όταν συγκεντρωθούν πολλές μυρμηκιές μαζί η περιοχή πρήζεται (καθίσταται οιδηματώδης) και ο ασθενής δεν ανέχεται ούτε την ψηλάφηση. Καλό είναι στην κλινική εξέταση, για την τεκμηρίωση της διάγνωσης, να χρησιμοποιηθεί μεγέθυνση X6 έως Χ10.[1],[2] Οι μυρμηκιές των ποδιών εμφανίζονται μόνο στο πέλμα, είναι πολύ ευαίσθητες και αναγνωρίζονται από τον τρόπο με τον οποίο παρεμβάλλονται στον φυσιολογικό ιστό του δέρματος. Η επιφάνειά τους είναι ανώμαλη, εξογκωμένη, σπογγώδης, παχιά και/ή φολιδωτή. Οι μυρμηκιές των ποδιών μπορεί να είναι καφέ ή γκρι (με σκούρο κέντρο), είναι άσχημες και συχνά πολύ οδυνηρές εάν δεν αντιμετωπιστούν. Συνήθως είναι μεγαλύτερες από τις κοινές μυρμηκιές και πιο επίπεδες, λόγω της πίεσης που ασκείται στο πέλμα του ποδιού κατά το περπάτημα. Συχνά αναπτύσσονται κάτω από τα σημεία που πιέζονται περισσότερο, όπως οι πτέρνες ή το ακροστήριγμα του πέλματος.
Θεραπεία των μυρμηκιών
ΕπεξεργασίαΤο πλήθος των θεραπευτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση των μυρμηκιών δείχνει ότι καμμία δεν είναι εντελώς επιτυχής. Υποτροπές εμφανίζονται συνήθως μετά απο ατελή θεραπεία. Ένδειξη ίασης της μυρμηκιάς αποτελεί η επανεμφάνιση των φυσιολογικών πτυχών του δέρματος στην περιοχή της μυρμηκιάς. Στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται θεραπεία τουλάχιστον 2-3 μηνών και θα πρέπει οι ασθενείς να είναι ιδιαίτερα πειθαρχημένοι. Η θεραπευτική μέθοδος που θα επιλεχθεί πρέπει να μην ενέχει κινδύνους για τον ασθενή, να μην αφήνει ουλές και να προκαλεί τον ελάχιστο δυνατό πόνο και τις λιγότερες παρενέργειες. Στο 20-30% των μυρμηκιών παρατηρείται αυτόματη υποχώρηση άνευ θεραπείας σε 6 μήνες, που μπορεί να φθάσει και το 65% σε δύο χρόνια. Εν τούτοις, πρέπει να γίνεται έγκαιρη θεραπεία των μυρμηκιών γιατί οι μεμονωμένες και πρόσφατες μυρμηκιές θεραπεύονται ευκολότερα και μειώνεται ο κίνδυνος αυτοενοφθαλμισμού και μετάδοσης. Αρχικά γίνεται σύσταση στους ασθενείς να παίρνουν γενικά μέτρα καθαριότητας, π.χ. να χρησιμοποιούν μόνο τα δικά τους προσωπικά είδη, να αποφεύγουν το ξύρισμα, τη χρήση κοινόχρηστων πισίνων κ.λπ.[1],[2]
Οι μέθοδοι θεραπείας των μυρμηκιών περιλαμβάνουν:
- 1) Τοπικά κερατολυτικά: το σαλικυλικό οξύ παραμένει το απλούστερο, αποτελεσματικότερο και ασφαλέστερο φάρμακο, όταν χρησιμοποιείται σωστά τοπικά για τη θεραπεία των μυρμηκιών στο σπίτι. Συνδυασμός σαλικυλικού οξέος και γαλακτικού οξέος σε κολλώδιο χρησιμοποιείται συχνά για τη θεραπεία των μυρμηκιών. Αντενδείκνυται στην περίπτωση εντόπισης στο πρόσωπο και στην πρωκτογεννητική χώρα. Το χλωροξικό οξύ είναι επίσης κερατολυτικό αλλά προκαλεί μεγάλες πληγές δυσκόλως επουλούμενες (κρατήρες) και φλεγμονές.
- 2) Κρυοπηξία: Κρυοθεραπεία με υγρό άζωτο: Αποτελεί εξαιρετική θεραπευτική μέθοδο ιδίως των κοινών και ομαλών μυρμηκιών και δη του προσώπου. Το αποτέλεσμα είναι καλύτερο όταν συνδυάζεται με κερατολυτικά για την απομάκρυνση της υπερκεράτωσης που δρα σαν μονωτικό. Συνήθως απαιτούνται 2-3 συνεδρίες, με μεσοδιαστήματα 3 εβδομάδων.
- 3) Hλεκτροκαυτηρίαση (electrocoagulation): Eίναι καλή μέθοδος για μικρές μυρμηκιές, αλλά όχι για μεγάλες γιατί αφήνει κρατήρα που αργεί να επουλωθεί.
- 4) Καυτηρίαση με λέιζερ: χρήσιμη για μεγάλες μυρμηκιές.
- 5) Χειρουργική αφαίρεση: Είναι χρήσιμη σε μεγάλες μυρμηκιές και ιδίως του πέλματος.
- 6) Άλλες μέθοδοι μη αξιόπιστες:
Γλουταραλδεΰδη: πιθανή ευαισθητοποίηση και καφεοειδής αποχρωματισμός δέρματος.
Φορμαλίνη: σε διάλυμα 3-20%, γέλη ή αλοιφή. Προκαλεί πιθανή ευαισθητοποίηση.
Κυτταροτοξικά τοπικά: Ποδοφυλλίνη Gel, ή φθοριοουρακίλη (Fluoracil Cream).
Ανοσοθεραπεία (ανοσοενίσχυση) με τη χρήση ιντερφερόνης κ.λπ.[1],[2]