Μόρφωση
Η μόρφωση εισήχθη από την περιοχή της τέχνης στην Παιδαγωγική και δηλώνει την προσπάθεια του παιδαγωγού να επιτύχει την εσωτερική καλλιέργεια του παιδιού, σε συνάρτηση με τις προσδοκίες του σχολείου και τις επιδιώξεις της αγωγής.
Χαρακτηριστικά Επεξεργασία
Ενεργητική μόρφωση είναι η παιδαγωγική ενέργεια που αποσκοπεί στην απόδοση μιας συγκεκριμένης μορφής του εσωτερικού του ανθρώπου, ενώ παθητική το αποτέλεσμα της δράσης του παιδαγωγού, δηλαδή η ήδη διαμορφωμένη εσωτερική μορφή του ανθρώπου.
Η ειδολογική μόρφωση συνίσταται στο λειτουργικό χαρακτήρα της, με στόχο την ανάπτυξη όλων των δυνάμεων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του παιδιού, ενώ η υλική εξοικειώνει τα παιδιά με τα πράγματα του έξω κόσμου, που αποτελούν τη βάση του μορφωτικού υλικού.
Η μόρφωση προσιδιάζει μόνο στον άνθρωπο από τα έμβια όντα, ενώ ο χαρακτήρας της είναι πολιτιστικός, αξιακός και κοινωνικός, που επιδρά στον άνθρωπο και στις ανάγκες του.
Είδη μόρφωσης Επεξεργασία
Σύμφωνα με το Σύγχρονο Λεξικό Εννοιών, η μόρφωση διαχωρίζεται σε γενική ανθρωπιστική και ειδική ή επαγγελματική[1].
Ιστορική τοποθέτηση Επεξεργασία
Παρατηρείται διαφοροποίηση στη σημασία της μόρφωσης από εποχή σε εποχή. Ενώ το αρχαίο μορφωτικό ιδεώδες είχε ως στόχο την καλλιέργεια του ανθρώπου μέσω του έρωτα, της θεωρίας και της ισόρροπης ανάπτυξης των δυνάμεών του, στο δυτικό Μεσαίωνα, για παράδειγμα, όπου υπάρχει το εκκλησιαστικό και θρησκευτικό μορφωτικό ιδεώδες, κυριαρχεί ο ιδανικός τύπος του πιστού χριστιανού, ενώ στη Βυζαντινή αυτοκρατορία παρατηρείται κυριαρχία ελληνιστικού και χριστιανικού ιδεώδους. Εξάλλου, η Αναγέννηση (15ος- 16ος αιώνας) επιβάλλει μόρφωση κατά το πρότυπο της κλασικής εποχής: πρότυπα αγωγής και μόρφωσης αποτελούν οι αρχαίοι και τα αρχαία ελληνικά συγγράμματα.
Στη σύγχρονη εποχή, η μόρφωση αποκτά νόημα μέσα από ιδεώδη και ανώτερες επιδιώξεις, τα οποία καλείται να υιοθετήσει ο άνθρωπος στη ζωή του, καθώς και να επιδείξει προσήλωση στα αιτήματα της εποχής του.
Συγγενείς έννοιες Επεξεργασία
Αγωγή και Μόρφωση Επεξεργασία
Η αγωγή και η μόρφωση συνδέονται στενά, αλλά διαφέρουν σε βασικά σημεία. Κατά τον Nohl, η Αγωγή είναι διαπροσωπική και αναφέρεται στο "Εσύ", ενώ η Μόρφωση αναφέρεται στο ίδιο το "Εγώ". Κατά τον Schleiermacher, η μόρφωση "βοηθάει τον άνθρωπο να συλλάβει το νόημα του κόσμου και της ύπαρξής του, να πετύχει τον εξανθρωπισμό του «σύμφωνα με την ιδέα του αγαθού»". [2] Ενώ η αγωγή σχετίζεται με την κοινωνική και ηθική πλευρά της ζωής, η μόρφωση σχετίζεται με την πολιτιστική δημιουργία.
Παιδεία και Μόρφωση Επεξεργασία
Η Παιδεία αποτελεί το βαθύτερο περιεχόμενο της αγωγής και της μόρφωσης, έννοια άλλοτε υπερκείμενη και άλλοτε υποκείμενη των δύο τελευταίων, καθώς δηλώνει άλλοτε όλο το εννοιολογικό τους περιεχόμενο και άλλοτε το αποτέλεσμα που επιφέρουν στην ψυχή και στο πνεύμα του παιδιού.
Ενώ η Μόρφωση δηλώνει την ηθική, πνευματική και κοινωνική διαμόρφωση της ανθρώπινης προσωπικότητας, η Παιδεία δηλώνει την ορθή διαπαιδαγώγηση και μόρφωση αλλά και την καλλιέργεια των ικανοτήτων και των αρετών του ατόμου σε μεγάλο βαθμό.
Στη σύγχρονη εποχή, η Παιδεία είναι η πλαισιωμένη από τις έννοιες της αγωγής και της μόρφωσης σύγχρονη μορφή της οργανωμένης εκπαίδευσης. Οι δύο βασικοί σκοποί της είναι:
- η αγωγή και μόρφωση της νέας γενιάς και η γνωριμία της με τα πολιτιστικά ιδεώδη,
- η κοινωνικοποίηση των μαθητών και ένταξή τους στην κοινωνία.
Εκπαίδευση και Μόρφωση Επεξεργασία
Κατά τον Π. Ξωχέλλη, "Με τον όρο εκπαίδευση εννοούμε τη μόρφωση που παρέχεται από το σχολείο. Με τον όρο εκπαίδευση εννοούμε τη θεσμοθετημένη και ελεγχόμενη διαδικασία από την πλευρά της πολιτείας ή άλλου φορέα, με στόχο τη μετάδοση ενός συστήματος γνώσεων και αξιών στη νέα γενιά για την ένταξη και δραστηριοποίησή της μέσα στο κοινωνικό σύνολο".[3].
Διδασκαλία και Μόρφωση Επεξεργασία
Η σύγχρονη σχολική διδασκαλία οφείλει να έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα. Η «Παιδαγωγούσα» σχολική διδασκαλία δεν εφοδιάζει μόνο με γνώσεις, αλλά συμβάλλει και στη γενικότερη εξέλιξη και μόρφωση του ατόμου μέσω της αξιοποίησης των πνευματικών του δυνάμεων.
Το σύγχρονο σχολείο αποβλέπει περισσότερο στον «διδακτικό ειδολογισμό», δηλαδή στην ανάπτυξη των ψυχοσωματικών δυνάμεων του παιδιού μέσω της χρήσης των παρεχόμενων γνώσεων. Έτσι, επιτυγχάνεται η «ειδολογική μόρφωση», δηλαδή η χρήση των αποκτημένων γνώσεων και μορφωτικών αγαθών σε πραγματιστικές καταστάσεις.
Παραπομπές Επεξεργασία
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Μετοχιανάκης, Ηλίας Γ.(2000), Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, τόμος Α', Β' έκδοση, Ηράκλειο.
- Χατζηθωμάς, Φώτιος Π. (2001), Σύγχρονο λεξικό εννοιών, Θεσσαλονίκη: Φίλιππος.