Ναός του Ηρακλή (Ακράγαντας)

Ναός του Ηρακλή (Ακράγαντας)
Είδος	αρχαίος ελληνικός ναός, ναός και ερείπια
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°17′25″N 13°35′11″E
Διοικητική υπαγωγή	Αγκριτζέντο
Χώρα	Ιταλία
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 37°17′24″N 13°35′10″E / 37.29000°N 13.58611°E / 37.29000; 13.58611

Ο ναός του Ηρακλή είναι αρχαίος ελληνικός ναός στην Κοιλάδα των ναών στην αρχαία πόλη του Ακράγαντα στη Μεγάλη Ελλάδα (μετέπειτα Αγκριτζέντο)^[1].

Το κτήριο είναι σε αρχαϊκό, δωρικό ρυθμό και οικοδομήθηκε στον λόφο των ναών, σε ένα βραχώδες ύψωμα πλησίον της Χρυσής Έπαυλης (villa Aurea). Το όνομα δόθηκε από τους σύγχρονους λογίους, που βασίστηκαν στον Κικέρωνα, ο οποίος αναφέρει έναν ναό του Ηρακλή «όχι μακριά από την αγορά» (Verrine II, 4.94)^[2]. Ο ίδιος γράφει πως ο ναός περιείχε ένα άγαλμα του ήρωα. Αν και η θέση της αγοράς δεν έχει αποδειχθεί, ο προσδιορισμός του ναού παρέμεινε.

Ιστορία Επεξεργασία

Ο ναός είναι τοποθετημένος κοντά στην κύρια είσοδο της αρχαίας πόλης, κοντά στο σημείο που κατα γενική συναίνεση θεωρείται πως βρισκόταν η Αγορά της πόλης, χωρίς όμως αυτό να έχει αποδειχθεί^[3]. Είναι γενικά αποδεκτό πως κτίστηκε στα τέλη του 6ου αι. π.Χ.^[4] και αυτό τον κάνει τον αρχαιότερο από τους ναούς του Ακράγαντα. Η χρονολόγηση αυτή προκύπτει από τον ρυθμό του: τις αναλογίες, τον αριθμό κιόνων, το σχήμα τους και τα κιονόκρανά τους. Δεν είναι γνωστό σε ποια θεότητα ήταν αφιερωμένος. Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι σχετίζεται με τον τύραννο Θήρωνα του Ακράγαντα (488-473/2 π.Χ.), καθώς βλέπουν νεωτερισμούς ασυμβίβαστους με τις τεχνικές του 6ου αιώνα^[5]. Αν είναι έτσι, θα πρέπει ο ναός να είναι της Αθηνάς, όπως αναφέρει ο Πολύαινος ο ρήτορας στο έργο του Στρατηγικόν (Κεφ. 6.51), όπου περιγράφονται οι οικοδομικές δραστηριότητες του τυράννου.

Ο ναός του Ηρακλή στην Κοιλάδα των ναών του Ακράγαντα.

Τα θεμέλια του ναού τέθηκαν πριν τη μάχη της Ιμέρας (480 π.Χ.), αλλά η ολοκλήρωσή του χρειάστηκε περισσότερα από δέκα έτη. Των υπολειμμάτων του θριγκού είναι προβληματική η χρονολόγηση, καθώς υπάρχουν δύο είδη κυματίου με υδρορροή και λεοντοκεφαλές: το πρώτο, λιγότερα διατηρημένο του πρώτου, είναι της δεκαετίας του 460 π.Χ.., ενώ το δεύτερο ανήκει στα μέσα του 5ου αι. Φαίνεται πως το πρώτο κυμάτιο αντικαταστάθηκε μία δεκαετία μετά.

Είναι χρονικά ο προτελευταίος ναός που ανεγέρθηκε στον Ακράγαντα. Το κτήριο ανακαινίστηκε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο^[2]^[6], με μερικές τροποποιήσεις: ο σηκός διαιρέθηκε σε τρία μέρη, ίσως για λατρεία πολλών θεοτήτων. Αν ήταν σε χρήση τον 4ο-5ο αι. θα σχετίστηκε με τις εκτελέσεις των εθνικών, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε γίνει πια χριστιανική.

Ο πρόναος, ο σηκός και ο οπισθόδομος του ναού.

Τον 20 αι. έγιναν επεμβάσεις αναστύλωσης και εννέα κίονες αποκαταστάθηκαν στη νοτιο-ανατολική πλευρά, καθώς και κιονόκρανα και τμήμα του θριγκού. Οι λίγοι κίονες που σώζονται αναστηλώθηκαν το 1924^[2].

Αρχιτεκτονικός χαρακτηρισμός Επεξεργασία

Το κρηπίδωμα έχει τρεις βαθμίδες. Κάτω από αυτό, επειδή το υπέδαφος δεν ήταν ομαλό, έγινε μία υποδομή στο βόρειο και στο δυτικό μέρος του. Ο ναός είναι περίπτερος με ασυνήθιστα επιμήκεις αναλογίες: 67 μ. Χ 25,34 μ. με έξι κίονες στην πρόσοψη (εξάστυλος) και 15 (6 Χ 2 + 3) στις πλευρές. Στο εσωτερικό της περίστασης ήταν ο πρόνας εν παραστάσει, ο σηκός και ο οπισθόδομος εν παραστάσει. Τα υπολείμματα των παραστάδων δείχνουν ότι ο ναός καταστράφηκε από σεισμό.

Μεταξύ των τοίχων του προνάου και του σηκού υπάρχει κλίμακα^[2]^[6], που οδηγεί στη στέγη, τυπικό χαρακτηριστικό των ναών του Ακράγαντα. Οι υψηλοί κίονες φέρουν ευρέα κιονόκρανα, με απόσταση μεταξύ του κορμού του κίονα και του εχίνου του, που μάλλον φανερώνει τη σχετική αρχαιότητα του κτίσματος: μαζί με το μάκρος του μήκους του και τη μεγάλη απόσταση της κιονοστοιχίας από τον σηκό, ο ναός φαίνεται να προηγείτο των άλλων περίπτερων ναών του Ακράγαντα κατά 30 έτη τουλάχιστο.

Η αρχιτεκτονική του καινοτομεί στη Σικελία. Στην αρχαιότητα φημίζονταν για το άγαλμα του Ηρακλή που ήταν στημένο. Λένε επίσης ότι τον διακοσμούσε ένα έργο ζωγραφικής του Ζεύξι, που απεικόνιζε τον Ηρακλή βρέφος να πνίγει τα φίδια. Ο ναός πυρπολήθηκε κάποτε στην αρχαιότητα και ανακαινίσθηκε αργότερα από τους Ρωμαίους, οι οποίοι τον διεύρυναν με τρεις ακόμα μικρές αίθουσες λατρείας. Σε μια από τις αίθουσες αυτές ανακαλύφθηκε ένα άγαλμα του Ασκληπιού.

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ «Tempio di Eracle». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 «Akragas, Temple of Herakles (Building)». Perseus. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2021.
↑ Ernesto De Miro, Agrigento, 2000. (ISBN 8882650480), σελ.86
↑ Ernesto De Miro, La Valle dei Templi di Agrigento, 1986, σελ.8
↑ René van Coppernole, "La signoria di Terone" στο Agrigento e la Sicilia greca: Atti della Settimana di Studio, 1995, (ISBN 8870627993), σελ.70-71
↑ ^6,0 ^6,1 Stillwell, Richard; MacDonald, William L. & McAllister, Marian Holland (1976). «AKRAGAS later AGRIGENTUM (Agrigento) Sicily». The Princeton Encyclopedia of Classical Sites (Princeton, NJ: Princeton University Press). http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0006:alphabetic+letter=A:entry+group=3:entry=akragas. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2021.

Πηγές Επεξεργασία

Δείτε επίσης Επεξεργασία

[1] «Tempio di Eracle». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2011.

[Perseus-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 «Akragas, Temple of Herakles (Building)». Perseus. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2021.

[3] Ernesto De Miro, Agrigento, 2000. (ISBN 8882650480), σελ.86

[4] Ernesto De Miro, La Valle dei Templi di Agrigento, 1986, σελ.8

[5] René van Coppernole, "La signoria di Terone" στο Agrigento e la Sicilia greca: Atti della Settimana di Studio, 1995, (ISBN 8870627993), σελ.70-71

[PECS-6] 6,0 ^6,1 Stillwell, Richard; MacDonald, William L. & McAllister, Marian Holland (1976). «AKRAGAS later AGRIGENTUM (Agrigento) Sicily». The Princeton Encyclopedia of Classical Sites (Princeton, NJ: Princeton University Press). http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0006:alphabetic+letter=A:entry+group=3:entry=akragas. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]