Νικολάι Λομπατσέφσκι

Ο Νικολάι Ιβάνοβιτς Λομπατσέφσκι (ρωσικά: Никола́й Ива́нович Лобаче́вский‎‎, 1 Δεκεμβρίου [Π.Η. 20 Νοεμβρίου] 1792 - 24 Φεβρουαρίου [Π.Η. 12 Φεβρουαρίου] 1856) ήταν διαπρεπής Ρώσος μαθηματικός και γεωμέτρης, γνωστός κυρίως για το έργο του στην υπερβολική γεωμετρία, γνωστή και ως γεωμετρία Λομπατσέφσκι, και θεωρείται ο θεμελιωτής της μη ευκλείδειας γεωμετρίας.

Νικολάι Λομπατσέφσκι
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Николай Иванович Лобачевский (Ρωσικά)
Γέννηση	20 Νοεμβρίουιουλ. / 1  Δεκεμβρίου 1792γρηγ. Νίζνι Νόβγκοροντ
Θάνατος	12ιουλ. / 24  Φεβρουαρίου 1856γρηγ. (μη καθορισμένο ημερολόγιο) Καζάν
Υπηκοότητα	Ρώσος
Σπουδές	Αυτοκρατορικό πανεπιστήμιο του Καζάν
Γνωστός για	υπερβολική γεωμετρία, Test of Lobachevsky και Graeffe's method
Σύζυγος	Varvara Alexeyevna Moiseyeva
Βραβεύσεις	Τάγμα της Αγίας Άννης, Α΄ Τάξη, Τάγμα της Αγίας Άννης, Β΄ Τάξη, Τάγμα της Αγίας Άννης, Γ΄ Τάξη, Τάγμα του Αγίου Στανισλάου, Α΄ Τάξη, Τάγμα του Αγίου Στανισλάου, Β΄ Τάξη, Τάγμα του Αγίου Βλαδίμηρου, Δ΄ Τάξη, Τάγμα του Αγίου Στανισλάου, Γ΄ Τάξη και Τάγμα του Αγίου Βλαδίμηρου, Γ΄ Τάξη
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέας	γεωμετρία, άλγεβρα, Μαθηματική ανάλυση, Θεωρία πιθανοτήτων, τριγωνομετρία, μαθηματικά, Μη ευκλείδειες γεωμετρίες και υπερβολική γεωμετρία
Αξίωμα	Πρύτανης (1827, 1846)
Ιδιότητα	μαθηματικός, καθηγητής πανεπιστημίου και διδάσκων πανεπιστημίου
Διδακτορικός καθηγητής	Johann Christian Martin Bartels
Ακαδημαϊκός τίτλος	master
Φοιτητές του	Joseph A. Bolzano, Νικολάι Ζίνιν, Alexander Popov και Erast Yanishevsky
Υπογραφή
δεδομένα ()

Βιογραφία

Ο Νικολάι Ιβάνοβιτς Λομπατσέφσκι γεννήθηκε στο Νίζνι Νόβγκοροντ το 1792. Mετά το θάνατο του πατέρα του μετακόμισε στο Καζάν, όπου τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Το 1807 με προτροπή των καθηγητών του ενεγράφη στο Πανεπιστήμιο του Καζάν, όπου και σπούδασε μαθηματικά. Το 1814 έγινε λέκτορας στο πανεπιστήμιο και το 1827 έγινε πρύτανης του πανεπιστήμιου, προβαίνοντας σε αναδιοργάνωση του προσωπικού, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1846, οπότε και απομακρύνθηκε, ίσως εξαιτίας της επιδεινούμενης κατάστασης της υγείας του. Πέθανε το 1856 τυφλός.

Το κύριο επίτευγμα του Λομπατσέφσκι ήταν η ανάπτυξη (ανεξάρτητα από τον Γιάνος Μπόιγιαϊ) μιας μη ευκλείδειας γεωμετρίας. Ο Λομπατσέφσκι αντικατέστησε το 5ο αξίωμα της Ευκλείδειας Γεωμετρίας, το λεγόμενο ευκλείδειο αίτημα, με το εξής αξίωμα:

Από σημείο εκτός ευθείας άγονται περισσότερες από μία παράλληλες ευθείες.

— 

Το αξίωμα αυτό καλείται αξίωμα Λομπατσέφσκι-Μπόιγιαϊ. Ανακοίνωσε την ιδέα του για πρώτη φορά το 1826 στο πανεπιστήμιο του Καζάν, αλλά δημοσιεύτηκε τρία χρόνια αργότερα, το 1829, στο περιοδικό Αγγελιοφόρος του Καζάν. Η γεωμετρία που ανέπτυξε ο Λομπατσέφσκι σήμερα είναι γνωστή ως υπερβολική γεωμετρία ή γεωμετρία Λομπατσέφσκι η οποία στηρίζεται στο αξίωμα που αναφέραμε προηγουμένως. Θεμελιώδης έννοια είναι η "γωνία παραλληλίας".

Το 1835-8 εκδόθηκε το βιβλίο του Νέες Βάσεις της Γεωμετρίας.