Η Νοταρά 26 είναι αυτοδιαχειριζόμενη, αυτο-οργανωμένη κατάληψη στέγης για πρόσφυγες στην Αθήνα, εγκατεστημένη από την 25/9/2015 στο εγκαταλελειμμένο δημόσιο κτίριο του Ε.Τ.Ε.Α.Μ. (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών) στην ομώνυμη οδό. Αυτοπροσδιορίζεται ως Κατάληψη Στέγης Προσφύγων/Μεταναστών Νοταρά 26. [1][2]

Ιστορικό Επεξεργασία

Το 2015 είναι η χρονιά κατά την οποία η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία αποτελούν τα πρώτα σημεία εισόδου εκατομμυρίων προσφύγων οι οποίοι, εκτοπισμένοι από τις πατρίδες τους εξαιτίας των πολέμων στη Μέση Ανατολή και στη Συρία, αναζητούν μέλλον στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Οι πολιτικές της Ε.Ε. για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών εγκλωβίζουν σημαντικό αριθμό προσφύγων στην ελληνική επικράτεια και στα νησιά της πρώτης γραμμής. Η Ελλάδα αναγκάζεται να αναπτύξει, σε σύντομο χρονικό διάστημα, μηχανισμούς υποδοχής και στέγασης για χιλιάδες πρόσφυγες. Παράλληλα, αναδύεται ένα μαζικό κίνημα αλληλεγγύης από οργανωμένες αλλά και από άτυπες, εθελοντικές πρωτοβουλίες ατόμων και συλλογικοτήτων. Σύντομα διαπιστώνεται η μεγάλη ανάγκη για στέγαση των προσφύγων, καθώς οι ελεγχόμενες από το κράτος ή από τις διεθνείς οργανώσεις δομές είτε δεν επαρκούν είτε λειτουργούν υπό προϋποθέσεις που αποκλείουν ή αποτρέπουν σημαντικό αριθμό προσφύγων. Στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις σημειώνεται ένας μεγάλος αριθμός καταλήψεων στέγης ως πρακτική άμεσης δράσης για την υποστήριξη των προσφύγων/μεταναστών που αντιμετωπίζουν οικιστικά προβλήματα. [3]

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησε το εγχείρημα της Νοταρά 26, αρχικά στο παλιό κτίριο της φοιτητικής λέσχης του Ε.Κ.Π.Α. στην οδό Αραχώβης 44 από όπου στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο κενό κτίριο του πρώην Ε.Τ.Ε.Α.Μ. στην οδό Νοταρά 26, το οποίο πληρούσε σε μεγαλύτερο βαθμό τα κριτήρια ασφάλειας, υγιεινής και στέγασης για τη φιλοξενία των προσφύγων. [4] Την 20/11/2019 το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τις καταλήψεις στέγης, σύμφωνα με την οποία όσοι είχαν καταλάβει παράνομα δημόσια ή ιδιωτικά κτίρια είχαν προθεσμία 15 ημερών για να τα εκκενώσουν. Οι καταληψίες αρνήθηκαν να τα εγκαταλείψουν και απάντησαν με διαδηλώσεις. [5] Έκτοτε εντατικοποιήθηκαν οι αστυνομικές επιχειρήσεις για την εκκένωση καταλήψεων στέγασης προσφύγων. [6] [7] [8] Η Νοταρά 26, η οποία έχει στεγάσει τουλάχιστον 10.000 πρόσφυγες από το 2015, εξέδωσε πρόσφατα (18/4/2021) ανακοίνωση για νέα απόπειρα εκκένωσης της κατάληψης. [9] [10]

Οργάνωση και λειτουργία Επεξεργασία

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο , προχωρήσαμε στην κατάληψη του εγκαταλειμμένου δημόσιου κτιρίου του ΕΤΕΑΜ της οδού Νοταρά 26 με σκοπό την εδαφικοποίηση της αλληλεγγύης μας προς τους πρόσφυγες/μετανάστες για την κάλυψη των άμεσων αναγκών τους (στέγαση, περίθαλψη, κάθε είδους στήριξη) . Δεν πρόκειται για μια κίνηση φιλανθρωπίας, κρατικής ή ιδιωτικής, αλλά για εγχείρημα αλληλεγγύης αυτοοργανωμένο, που οι αλληλέγγυοι και οι πρόσφυγες αποφασίζουν από κοινού. Αποφασιστικό όργανο μας είναι η ανοιχτή συνέλευση της κατάληψης όπου μπορούν να συμμετάσχουν όλοι κι όλες χωρίς αποκλεισμούς. [11]

Η Νοταρά 26 στηρίζεται στις δωρεές και στη δράση αλληλέγγυων εθελοντών, ενώ λειτουργεί στη βάση της αντιεξουσιαστικής αυτονομίας, χωρίς κρατική υποστήριξη ή εμπλοκή των Μ.Κ.Ο. Οι βασικές αρχές της περιλαμβάνουν την αλληλεγγύη, τη συμβίωση, την αδιαμεσολάβητη αυτοοργάνωση, την άμεση δημοκρατία, τη μη-ιεραρχία, τον αντιρατσισμό. Οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά στις οριζόντιες συνελεύσεις των κατοίκων και των ακτιβιστών μέσω της επίτευξης γενικής ομοφωνίας. Η κατάληψη έχει διαμορφώσει κανόνες που προβλέπουν τη μη χρήση βίας και σεξιστικών συμπεριφορών, την απαγόρευση των ναρκωτικών ουσιών, τον σεβασμό των πολιτισμών και των εθίμων, τη συμμετοχικότητα, τον καταμερισμό των οικιακών υποχρεώσεων σε ομάδες εργασίας κ.α. [12] Με τη δράση των εθελοντών και με την αυτοβοήθεια των κατοίκων, το κατειλημμένο κτίριο μετατρέπεται σε κοινό χώρο κατοικίας για τους πρόσφυγες/μετανάστες, με εγκαταστάσεις που προσφέρουν ασφάλεια και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και με λειτουργίες που εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε τροφή, υγεία, εκπαίδευση και εργασία. [13]

Νοταρά 26 και κοινά Επεξεργασία

Σύμφωνα με τους Massimo De Angelis και Σταύρο Σταυρίδη (2011), τα Κοινά:

  • περιλαμβάνουν κάποιον πόρο/αγαθό που γίνεται αντιληπτός ως μη εμπορικό μέσο για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών
  • δημιουργούνται και συντηρούνται από μια κοινότητα που δεν απαιτείται να είναι ομοιογενής ως προς τα υλικά και τα πολιτιστικά στοιχεία της, δηλαδή από ένα σύνολο κοινωνών (commoners) που μοιράζονται τον πόρο και καθορίζουν οι ίδιοι τους κανόνες για την πρόσβαση σε αυτόν και για τη χρήση του
  • έχουν ως συστατικό στοιχείο της γέννησης και της αναπαραγωγής τους τις σχέσεις, δηλαδή μια κοινωνική διαδικασία (commoning). [14]

O David Harvey (2013) εντοπίζει επίσης, ως κομβικό σημείο για την ανάδειξη των κοινών, την κοινωνική πρακτική μιας συγκεκριμένης αυτοπροσδιοριζόμενης κοινότητας, η οποία κινείται προς την καθιέρωση μιας κοινωνικής σχέσης με κάποια πτυχή του περιβάλλοντος που θεωρείται απαραίτητη για τη ζωή και για την επιβίωσή της και που αντιμετωπίζεται ως κοινό, με όρους συλλογικούς και μη εμπορικούς. [15]

Σύμφωνα με τις παραπάνω προσεγγίσεις, το εγχείρημα της Νοταρά 26 αποτελεί κοινό και συγκεκριμένα, ως κατάληψη στέγης, αποτελεί οικιστικό κοινό. Η κατοικία, ως κοινό, χτίζεται ως φυσικός και κοινωνικός χώρος, μέσα από τις συλλογικές πρακτικές των προσφύγων/μεταναστών και των αλληλέγγυων πολιτών. Επιπλέον, η Νοταρά 26 εμπλουτίζει περαιτέρω την έννοια του οικιστικού κοινού με πληθώρα ανθρώπινων δικαιωμάτων· η πρόσβαση σε επαρκή στέγαση ξεπερνάει την έννοια της κατοικίας ως φυσικού χώρου, καθώς ουσιαστικά αποτελεί προαπαιτούμενο για τη δυνατότητα απόλαυσης των δικαιωμάτων για διατροφή, υγεία, ασφάλεια, εργασία, εκπαίδευση, σεξουαλικό προσανατολισμό, ελευθερία έκφρασης και συνέλευσης. [16]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Tsavdaroglou, C. (2018). The Newcomers’ Right to the Common Space: The case of Athens during the refugee crisis. ACME: An International Journal for Critical Geographies, 17(2), 376-401, σελ. 384-392. Ανακτήθηκε από https://acme-journal.org/index.php/acme/article/view/1463
  2. Αξιώτης, Σ. (2017). Αόρατες πόλεις, τόποι ετεροτοπίας: οι δομές αυτό-οργάνωσης και αλληλεγγύης προσφύγων και μεταναστών στην Αττική, σελ. 68-70. URI http://hdl.handle.net/11610/20210
  3. Σιατίτσα, Δ. (2019). Πού ζεις; Κατοικία στην Ελλάδα: επιπτώσεις της λιτότητας και προοπτικές. Αθήνα: Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ Παράρτημα Ελλάδας, σελ. 52-56. Ανακτήθηκε από https://rosalux.gr/el/publication/poy-zeis Αρχειοθετήθηκε 2021-04-30 στο Wayback Machine.
  4. https://www.topontiki.gr/2015/09/25/katalipsi-sto-palio-ktirio-tou-eteam-gia-ti-stegasi-prosfigon/
  5. Kampouris, N. (20 November 2019). "Greek Ministry Issues Ultimatum for Squatters to Evacuate All Buildings" https://web.archive.org/web/20191221192833/https://greece.greekreporter.com/2019/11/20/greek-ministry-issues-ultimatum-for-squatters-to-evacuate-all-buildings/
  6. Eλληνικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες, (24 Σεπτεμβρίου 2019). Ανησυχία για τις αιφνιδιαστικές επιχειρήσεις εκκένωσης καταλήψεων και την τύχη των προσφύγων. Ανακτήθηκε από https://www.gcr.gr/el/news/press-releases-announcements/item/1260-anisyxia-gia-tis-aifnidiastikes-epixeiriseis-ekkenosis-katalipseon-kai-tin-tyxi-ton-prosfygon
  7. Λουκά, Μ. (5 Δεκεμβρίου 2019). Ημέρα λήξης τελεσιγράφου: «Η Νοταρά είναι το σπίτι μου. Δεν έχω τίποτα άλλο σ΄αυτή τη χώρα.». Ανακτήθηκε από https://popaganda.gr/stories/imera-lixis-telesigrafou-i-notara-ine-to-spiti-mou-den-echo-tipota-allo-s-afti-ti-chora/
  8. https://thepressproject.gr/epistrofi-ke-stis-ekkenosis-katalipseon/
  9. https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/290532_notara-ekopsan-reyma-stin-katalipsi-gia-3i-fora-mesa-se-liges-meres
  10. https://thepressproject.gr/ekopsan-gia-triti-fora-to-revma-stous-dekades-prosfyges-tis-katalipsis-notara-26/
  11. Tsavdaroglou, C. (2018). The Newcomers’ Right to the Common Space: The case of Athens during the refugee crisis. ACME: An International Journal for Critical Geographies, 17(2), σελ. 387. Ανακτήθηκε από  https://acme-journal.org/index.php/acme/article/view/1463
  12. Tsavdaroglou, C. (2018). The Newcomers’ Right to the Common Space: The case of Athens during the refugee crisis. ACME: An International Journal for Critical Geographies, 17(2), σελ.386-389. Ανακτήθηκε από  https://acme-journal.org/index.php/acme/article/view/1463
  13. Tsavdaroglou, C. (2018). The Newcomers’ Right to the Common Space: The case of Athens during the refugee crisis. ACME: An International Journal for Critical Geographies, 17(2), σελ. 379-389. Ανακτήθηκε από  https://acme-journal.org/index.php/acme/article/view/1463
  14. De Angelis, M. Σταυρίδης, Σ.(2011). Σχετικά με το Νόημα των Κοινών, πέρα από τις Αγορές και τα Κράτη: το Commoning ως μια συλλογική πρακτική (σελ. 25-63). Στο Commons Vs Crisis. Θεσσαλονίκη: Rebel, σελ. 27-28.
  15. Harvey, D. (2013). Εξεγερμένες πόλεις. Από το δικαίωμα στην πόλη στην επανάσταση της πόλης, Αθήνα: Εκδόσεις ΚΨΜ, σελ. 147-148.
  16. Tsavdaroglou, C. (2018). The Newcomers’ Right to the Common Space: The case of Athens during the refugee crisis. ACME: An International Journal for Critical Geographies, 17(2), 376-401, σελ. 393. Ανακτήθηκε από  https://acme-journal.org/index.php/acme/article/view/1463