Ξυλόφουρνος

Ο ξυλόφουρνος στο παρελθόν^[1] ήταν από τα σημαντικότερα στοιχεία ενός σπιτιού. Εκεί έψηναν το ψωμί^[2] και τα παξιμάδια, εκεί ξέραιναν τα φρούτα και τους καρπούς. Στην Κρήτη χρησιμοποιούνται έντονα μέχρι και σήμερα. Κυρίως θερμαίνονται με το ξύλο της ελιάς, μιας και υπάρχει άφθονο εξαιτίας των ετήσιων κλαδεμάτων των ελαιόδεντρων.

Πλεονεκτήματα Επεξεργασία

Ένας ξυλόφουρνος λειτουργεί με μικρή κατανάλωση ξύλου, διατηρεί τη θερμοκρασία του και αναπτύσσει μεγάλες θερμοκρασίες.^[3]

Στάδια ψησίματος φαγητού Επεξεργασία

Η παραδοσιακή διαδικασία κατά σειρά ψησίματος είναι η εξής: (ότι απαιτεί μεγαλύτερη θερμοκρασία ψήνεται πρώτο).

πρώτα έψηναν το ψωμί
ακολουθούσε το φαγητό
κι αμέσως μετά έβαζαν τα παξιμάδια
Τα φρούτα και οι καρποί που προορίζονταν για αποξήρανση έμπαιναν τελευταία

Στις μέρες μας, οι σύγχρονοι – παραδοσιακοί ξυλόφουρνοι χρησιμοποιούνται κυρίως για το ψήσιμο φαγητού. Οι μεγάλοι ξυλόφουρνοι είναι πιο αποδοτικοί από πλευράς κατανάλωσης ξύλου. Σε αρκετά παλιά σπίτια διασώζονται μεγάλοι ξυλόφουρνοι. Η χρήση τους ήταν κυρίως για ψήσιμο μεγάλων ποσοτήτων ψωμιού, για παξιμάδια ή για το άφθονο φαγητό που απαιτούσαν οι εορταστικές περιστάσεις.

Οι κρητικοί ξυλόφουρνοι χαρακτηρίζονται ως οι μεγαλύτεροι σε μέγεθος σε σχέση με τους υπόλοιπους της Ελληνικής επικράτειας. Ένας μεγάλος κρητικός ξυλόφουρνος με την πόρτα του να βρίσκεται στο χώρο της κουζίνας, πάνω από ένα διπλό πυρομάχι, χρησίμευε τόσο για θέρμανση όσο και για μαγείρεμα ή ψήσιμο. Μικρότεροι ξυλόφουρνοι εξυπηρετούσαν τις καθημερινές ανάγκες.

Κατά το παρελθόν, όταν δεν υπήρχαν ιδιωτικοί ξυλόφουρνοι, οι νοικοκυρές έψηναν το ψωμί τους σε μεγάλους κοινοτικούς ξυλόφουρνους, τους οποίους χαρακτήριζε ο κοινοτικός τους ρόλος ως σημείο συνάντησης των νοικοκυρών. Σήμερα αν και οι κοινοτικοί αυτοί ξυλόφουρνοι τείνουν να εκλείψουν, κάποιοι επαγγελματίες στην ενδοχώρα της Κρήτης διατηρούν την σχέση τους με την παράδοση και προσφέρουν γνήσια, αγνά, παραδοσιακά προϊόντα ξυλόφουρνου.