Ο Δύσκολος (Μένανδρος)

O Δύσκολος ; Δύσκολος
Συγγραφέας	Μένανδρος
Πρωτότυπος τίτλος	Δύσκολος
Γλώσσα πρωτότυπου	αρχαία ελληνικά
Είδος	Νέα κωμωδία
	δεδομένα
	π; σ; ε;

Ο Δύσκολος είναι κωμωδία του Μενάνδρου και βρέθηκε ως ολοκληρωμένο έργο το 1957 μεταξύ των παπύρων Μπόντνερ (Bodmer Papyri). Το έργο, γνωστό και ως Ο Μισάνθρωπος και Ο Μισούμενος αναφέρεται σε έναν δύστροπο άνδρα που αναγκάζεται να συγχρωτιστεί με ανθρώπους μόνον έπειτα από τεχνάσματα της ζωής.

Η υπόθεση

Ήρωας του έργου είναι ο γέροντας Κνήμων που κατοικεί στα βουνά κοντά στη Φυλή, περιτριγυρισμένος από γείτονες φτωχούς και δυστυχισμένους τους οποίους αποστρέφεται. Μόνο με ένα πλάσμα μιλάει, την κόρη του. Αυτή και μια ηλικιωμένη γυναίκα αποτελούν την οικογένειά του, μια που έχει χωρίσει από τη γυναίκα του. Η τελευταία έχει ξαναπαντρευτεί και έχει αποκτήσει έναν γιο, τον Γοργία. Κοντά στο σπίτι του Κνήμονα βρίσκεται το σπήλαιο του Πανός, το οποίο είναι τρόπον τινά τουριστικό αξιοθέατο και τόπος λατρείας, συγκεντρώνοντας κατά καιρούς πλήθος εύπορων Ελλήνων που πηγαίνουν εκεί να προσφέρουν τις θυσίες τους. Έτσι επισκέπτεται το σπήλαιο και ένας νεαρός από τη Φυλή, ο Σώστρατος, που βλέπει την κόρη του Κνήμωνα και την ερωτεύεται. Δεν έχει όμως τρόπο να προσεγγίσει τον μισάνθρωπο πατέρα της παρά τη βοήθεια που προσπαθεί να του παράσχει ο Γοργίας, ετεροθαλής αδελφός της αγαπημένης του. Ώσπου το φέρνει η τύχη και ο Κνήμων πέφτει σε ένα πηγάδι από το οποίο τον ανασύρουν και τον σώζουν ο Σώστρατος μαζί με τον Γοργία. Ο ηλικιωμένος αναγκάζεται έτσι όχι μόνον να συγκατατεθεί στο γάμο αλλά και, παρότι μισάνθρωπος, να παραστεί δια της βίας σε αυτόν• τον κουβαλούν με το ζόρι κάποιοι δούλοι. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τον Σώστρατο σαν ένα νεαρό έξω από τα νερά του στη ζωή της αγροτιάς, το κορίτσι παρουσιάζεται μάλλον σαν λίγο παράδοξο πλάσμα, αρεστό κυρίως στα μάτια του ερωτοχτυπημένου Σώστρατου, ο ισχυρός πατέρας του γελοιοποιείται με τα πολλά κιλά του, στον δε Κνήμονα, που τον παρουσιάζει πιο ανθρώπινο, προσθέτει περισσότερες ιδιότητες από τις κλασικές του Τίμωνα του Αθηναίου.

Πάπυρος από τη συλλογή του Bodmer

Οι πάπυροι με το έργο

Το 1957 ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Γενεύης Βίκτορ Μάρτιν (Victor Martin) ανακάλυψε στην πολύτιμη συλλογή παπύρων του συντοπίτη του μεγαλοεπιχειρηματία και συλλέκτη Μάρτιν Μπόντνερ (Martin Bodner)^[1] μια ολόκληρη κωμωδία, το έργο Ο Δύσκολος, του Μενάνδρου. Μέχρι τότε ήταν γνωστά μόνον αποσπάσματα του έργου του Μενάνδρου και το μεγαλύτερο από αυτά ήταν από την κωμωδία Οι Επιτρέποντες - όχι πλήρες. Το έργο βρέθηκε καταγεγραμμένο σε 11 φύλλα παπύρου διαστάσεων 27,5 x 13 εκατοστά, γραμμένα και από τις δύο όψεις. Από την καλλιγραφία αλλά και από το γεγονός ότι όλα ήταν γραμμένα με κεφαλαία, εξάχθηκε το συμπέρασμα ότι ο πάπυρος χρονολογείται στο α' μισό του 3ου αιώνα π.Χ. Πιθανότερος τόπος αντιγραφής του κειμένου θεωρείται η Πανόπολις της Αιγύπτου. Επειδή η πρώτη σελίδα του έργου έχει αριθμό ΙΘ΄ τεκμαίρεται ότι υπήρχαν και άλλες σελίδες στην αρχή και προφανώς περιελάμβαναν κάποιο κείμενο, άγνωστο ποιο.

Στην αρχή ήταν γραμμένη και η περίληψη του έργου και οι εξής πληροφορίες:

ΕΔΙΔΑΞΕΝ ΕΙΣ ΛΗΝΑΙΑ ΕΠΙ ΔΗΜΟΓΕΝΟΥΣ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΚΑ. ΥΠΕΚΡΙΝΑΤΟ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΣ ΣΚΑΡΦΕΥΣ. ΑΝΤΕΠΙΓΡΑΦΕΤΑΙ "ΜΙΣΑΝΘΡΩΠΟΣ"

και πιο κάτω αναγράφονται τα πρόσωπα

ΠΑΝ Ο ΘΕΟΣ
ΧΑΙΡΕΑΣ Ο ΠΑΡΑΣΙΤΟΣ
ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ Ο ΕΡΑΣΘΕΙΣ
ΠΥΡΡΙΑΣ Ο ΔΟΥΛΟΣ
ΚΝΗΜΩΝ Ο ΠΑΤΗΡ
ΠΑΡΘΕΝΟΣ ΘΥΓΑΤΗΡ ΚΤΗΜΩΝΟΣ
ΔΑΟΣ [Ο ΔΟΥΛΟΣ] (αυτό τεκμαίρεται)
ΓΟΡΓΙΑΣ Ο ΕΚ ΜΗΤΡΟΣ ΑΔΕΛΦΟΣ
ΣΙΚΩΝ Ο ΜΑΓΕΙΡΟΣ
ΓΕΤΑΣ Ο ΔΟΥΛΟΣ
ΣΙΜΙΧΗ ΓΡΑΥΣ
ΚΑΛΛΙΠΙΔΗΣ ΠΑΤΗΡ ΣΩΣΤΡΑΤΟΥ

Εκτιμάται ότι αν το όνομα του άρχοντα^[2] μεταγράφηκε σωστά, τότε Ο Δύσκολος πρωτοπαίχτηκε στην Αττική το 317 π.Χ. και κατά συνέπεια ήταν από τα πρώτα έργα του Μενάνδρου, αφού ήταν τότε μόλις 25 ετών. Αυτό εξηγεί και την πιο έντονη επίδραση του Θεόφραστου, του οποίου ο Μένανδρος υπήρξε μαθητής.

Το έργο αποτελείται από 969 στίχους κατανεμημένους σε 5 πράξεις (Α΄232, Β΄ 194, Γ΄ 193, Δ΄ 164 και Ε΄186)

Αποσπάσματα

Μέχρις ότου βρεθεί ολοκληρωμένο το έργο, ήταν γνωστά μόνον αποσπάσματά του. Αποσπάσματα (και τώρα που έχουμε το πρωτότυπο μπορούμε να συγκρίνουμε), πιθανόν αντιγραφές εδαφίων μπορούν να βρεθούν στον "Τίμωνα, τον Μισάνθρωπο" του Λουκιανού, στις "Επιστολές" του Αιλιανού (13-16) και στον Λιβάνιο (Declamationes 26-27)^[3]

Στη Βικιθήκη υπάρχει υλικό που έχει σχέση με το θέμα:
Δύσκολος

Πηγές

↑ εδώ μπορείτε να δείτε έναν πάπυρο του Δύσκολου" να τον κρατά ο Martin Bodner http://www.allposters.com/-sp/Swiss-Banker-Martin-Bodmer-Examining-Ancient-Greek-Papyrus-Script-by-Playwright-Menander-316-Bc-Posters_i3794790_.htm
↑ άλλοι θεωρούν ότι το σωστό όνομα άρχοντα ήταν το Δημοκλείδης, ένα χρόνο αργότερα
↑ Menander DYSKOLOS critical edition του Jean Bingen, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο των Βρεξελών, 1960

Δείτε επίσης

[1] εδώ μπορείτε να δείτε έναν πάπυρο του Δύσκολου" να τον κρατά ο Martin Bodner http://www.allposters.com/-sp/Swiss-Banker-Martin-Bodmer-Examining-Ancient-Greek-Papyrus-Script-by-Playwright-Menander-316-Bc-Posters_i3794790_.htm

[2] άλλοι θεωρούν ότι το σωστό όνομα άρχοντα ήταν το Δημοκλείδης, ένα χρόνο αργότερα

[3] Menander DYSKOLOS critical edition του Jean Bingen, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο των Βρεξελών, 1960

[1]

[2]

[3]