Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν
Το Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν (τσέχικα: Ostře sledované vlaky, αγγλικά: Closely Watched Trains) είναι τσεχοσλοβάκικη ταινία του 1966, σε σκηνοθεσία και σενάριο Γίρι Μένζελ. Θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες ταινίες του Νέου Κύματος Τσεχοσλοβακίας. Το σενάριο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μπόχουμιλ Χράμπαλ.[2] Στην ταινία πρωταγωνιστούν ο Βάτσλαβ Νέτσκαρ, ο Γιόζεφ Σομρ, ο Βλαστιμίλ Μπρόντσκι και ο Βλαντιμίρ Βαλέντα.[2]
| Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν Ostře sledované vlaky | |
|---|---|
 Κινηματογραφική αφίσα της ταινίας. | |
| Σκηνοθεσία | Γίρι Μένζελ |
| Παραγωγή | Ζντένεκ Όβες |
| Σενάριο | Γίρι Μένζελ |
| Ιστορία | του Μπόχουμιλ Χράμπαλ |
| Βασισμένο σε | Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν |
| Πρωταγωνιστές | Βάτσλαβ Νέτσκαρ Γιόζεφ Σομρ Βλαστιμίλ Μπρόντσκι Βλαντιμίρ Βαλέντα Γίτκα Μπέντοβα |
| Μουσική | Γίρι Σουστ |
| Φωτογραφία | Γιαρόμιρ Σοφρ |
| Μοντάζ | Γιρίνα Λουκέσοβα |
| Ενδυματολόγος | Olga Dimitrovová |
| Εταιρεία παραγωγής | Barrandov Studios |
| Διανομή | Ústřední půjčovna filmů |
| Πρώτη προβολή | 18 Νοεμβρίου 1966 |
| Διάρκεια | 92΄ |
| Προέλευση | Τσεχοσλοβακία |
| Γλώσσα | Τσεχική Γερμανική |
| Ακαθάριστα έσοδα | $1,500,000 (ΗΠΑ & Καναδάς)[1] |
| δεδομένα () | |
Πρόκειται για μία δραματική-κωμική ταινία ενηλικίωσης, που επίκεντρό της είναι ένας έφηβος σταθμάρχης, κατά την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής στην Τσεχοσλοβακία. Ο αθώος αυτός έφηβος ξεκινάει ένα ταξίδι σεξουαλικής αφύπνισης και ωρίμανσης, το οποίο εν τέλει θα τον οδηγήσει σε μία ηρωική πράξη κατά των Ναζί, απότοκο της οποίας θα είναι και ο θάνατός του.[3][4][5]
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 18 Νοεμβρίου του 1966 στην Τσεχοσλοβακία,[6] και η παραγωγή έγινε στα Barrandov Studios. Απέσπασε αρκετές υποψηφιότητες και βραβεύσεις. Κέρδισε, μεταξύ άλλων, το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας[7] της Αμερικανικής Ακαδημίας το 1968 και το Μεγάλο Βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μανχάιμ-Χαϊδελβέργης το 1966.
Πλοκή Επεξεργασία
Η ταινία ξεκινά με τον Μίλος Χρμα, που ετοιμάζεται να δουλέψει ως υπάλληλος τοπικού σταθμού τρένου, εμφανιζόμενος αρκετά περήφανος με τη στολή του. Ο πρωταγωνιστής αφηγείται για το τι κάνει η οικογένειά του, με τον πατέρα του να κάθεται όλη μέρα, μετά από πρόωρη συνταξιοδότηση. Ο Μίλος συνδέεται με μία όμορφη κοπέλα, τη Μάσα, με την οποία όμως διατηρεί πλατωνική σχέση. Στο σταθμό αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με έναν συνάδελφό του, τον Χουμπίτσκα, ο οποίος χωρίς να προσπαθεί ιδιαίτερα έχει μία εύκολη σεξουαλική ζωή, σε αντίθεση με τον Μίλος.[8]
Ένα βράδυ, ο Μίλος το περνάει με την αγαπημένη του Μάσα, όμως κατά τη διάρκεια της ερωτικής τους συνεύρεσης εκσπερματώνει πρόωρα και στη συνέχεια αδυνατεί να ολοκληρώσει τη σεξουαλική πράξη. Απογοητευμένος, αποφασίζει να βάλει τέλος στη ζωή του, κόβοντας τις φλέβες του σε ένα ξενοδοχείο. Τη ζωή του σώζει τελικά ένας υπάλληλος. Στο νοσοκομείο, ο Μίλος αποκαλύπτει στον γιατρό το πρόβλημα του και ο τελευταίος τον καθησυχάζει πως πρόκειται για κάτι συνηθισμένο και του προτείνει ως λύση να κάνει διάφορες άλλες σκέψεις κατά τη διάρκεια του σεξ (π.χ. το ποδόσφαιρο) καθώς και να συνευρεθεί με μία μεγαλύτερη και πιο έμπειρη γυναίκα από αυτόν.[8]
Ωστόσο, ένα άλλο περιστατικό αναστατώνει τον σταθμό: ο Χουμπίτσκα, κάνει σεξ με μία υπάλληλο του σταθμού, παίζοντας παράλληλα ένα παιχνίδι με σφραγίδες, γεμίζοντας το πόδι της και τους γλουτούς της με σφραγίδες. Αυτό, το βλέπει η μητέρα της και το θεωρεί μεγάλη προσβολή, αλλά δεν μπορεί να βρει πουθενά το δίκιο της. Παράλληλα, ο Μίλος, ψάχνει χωρίς επιτυχία μία γυναίκα πιο έμπειρη. Ένα βράδυ, φτάνει στο σταθμό μία ώριμη γυναίκα, η οποία ήταν μέρος της αντίστασης. Κατόπιν συνεννόησης με τον Χουμπίτσκα, ο οποίος γνωρίζει για το πρόβλημα του Μίλος και πως είναι παρθένος, η γυναίκα δέχεται να κάνει σεξ μαζί του. Μαζί της φέρει και έναν εκρηκτικό μηχανισμό, ώστε να ανατινάξουν ένα τρένο των Ναζί, που κουβαλούσε πολεμοφόδια.[8]
Την επόμενη μέρα ο Μίλος είναι χαρούμενος, καθότι πλέον δεν είναι παρθένος. Η μητέρα της υπαλλήλου προσπαθεί να βρει το δίκιο της με τη βοήθεια ενός συνεργάτη των Ναζί, τον Ζέντνιτσεκ, ο οποίος κατόπιν ανακρίσεως διαπιστώνει ότι η κοπέλα δεν εξαναγκάστηκε να κάνει σεξ, αλλά το ήθελε, και απλώς θα τιμωρούσε τον Χουμπίτσκα, για αλόγιστη χρήση ναζιστικών συμβόλων. Στο ενδιάμεσο, ο Μίλος αναλαμβάνει να κάνει εκείνος την ανατίναξη. Έτσι, ανεβαίνει κάπου ψηλά και ρίχνει τον μηχανισμό επάνω στο τρένο, όμως ένας Ναζί στρατιώτης τον βλέπει και τον πυροβολεί, και ο Μίλος πέφτει νεκρός επάνω στο τρένο, το οποίο μετά από σειρά εκρήξεων ανατινάζεται. Η τελευταία σκηνή της ταινίες δείχνει σοκαρισμένους τους ανθρώπους του σταθμού, με τον Χουμπίτσκα να ξεσπάει σε γέλια και το κύμα της έκρηξης να φέρνει πίσω στον σταθμό το καπέλο του Μίλος.[8]
Διανομή Επεξεργασία
- Βάτσλαβ Νέτσκαρ... ως Μίλος Χρμα
- Γιόζεφ Σομρ... ως Χουμπίτσκα
- Βλαστιμίλ Μπρόντσκι... ως Ζέντνιτσεκ
- Βλαντιμίρ Βαλέντα... ως σταθμάρχης
- Γίτκα Μπέντοβα... ως Μάσα
- Λιμπούσε Χαβέλκοβα... ως γυναίκα του σταθμάρχη
- Γίτκα Ζελενόχορσκα... ως η τηλεγραφητής Ζντενίτσκα
- Νάντα Ουρμπάνκοβα... ως Βικτόρια Φρέι
- Γίρι Μένζελ... ως ο ιατρός
Παραγωγή Επεξεργασία
Η παραγωγή της ταινίας έγινε από την Barrandov Studios και τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Γίρι Μένζελ, ο οποίος έγραψε και το σενάριο, το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μπόχουμιλ Χράμπαλ, του 1965.
Σενάριο Επεξεργασία
Ο Μένζελ είχε ήδη αρχίζει να διασκευάζει το το μυθιστόρημα από το 1965, και μάλιστα χρησιμοποιήθηκε στη μικρή μήκους ταινία Smrt pana Baltazara, η οποία αποτέλεσε μέρος του συνεργατικού έργου Perličky na dně.[9] Εν τω μεταξύ, η παραγωγή αναζητούσε έναν σκηνοθέτη πιο έμπειρο από τον Μένζελ, και αρχικά πρότειναν την Βέρα Χιτίλοβα και τον Έβαλντ Σορμ, όμως κανείς από τους δύο δεν πίστευε πως το βιβλίο του Χράμπαλ μπορούσε να μεταφερθεί στον κινηματογράφο.[10] Τελικά, ανέλαβε ο Μένζελ, ο οποίος έκανε και το σκηνοθετικό του ντεμπούτο. Κατά τη διάρκεια της συγγραφής του σεναρίου, ο Μένζελ συνεργαζόταν με τον ίδιο τον Χράμπολ, πραγματοποιώντας αρκετές αλλαγές τελικά.[10] Η συνεργασία αυτή, ωστόσο, συνεχίστηκε για αρκετά χρόνια ακόμα.
Κάστινγκ Επεξεργασία
Πρώτη επιλογή για τον πρωταγωνιστή ήταν ο Βλάντιμιρ Πούτσολτ, ο οποίος όμως γύριζε ήδη άλλη ταινία εκείνη την περίοδο. Υπήρξε και η σκέψη να πρωταγωνιστήσει ο ίδιος ο Μένζελ στον ρόλο του Μίλος, όμως ήταν ήδη 28 χρόνων, ενώ ο χαρακτήρας ήταν σε εφηβική ηλικία. Περάσαν οντισιόν περί τους 50 μη επαγγελματίες ηθοποιούς, όμως τελικά τη λύση έδωσε η σύζυγος του Λάντισλαβ Φίκαρ, προτείνοντας τον Βάκλαβ Νέκαρ.[10] Τον ρόλο του ιατρού τον ανέλαβε ο ίδιος ο σκηνοθέτης, καθότι ο ηθοποιός που θα υποδυόταν τον χαρακτήρα δεν εμφανίστηκε στα γυρίσματα.
Γυρίσματα Επεξεργασία
Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τέλη Φεβρουαρίου και ολοκληρώθηκαν στα τέλη Απριλίου του ίδιου χρόνου (1966). Έλαβαν χώρα στην περιοχή Λοντένιτσε, στον σταιδηροδρομικό σθμό και στα πέριξ αυτού.[11]
Κριτική Επεξεργασία
Η κριτική που δέχτηκε η ταινία ήταν ως επί το πλείστον θετική. Ο Μπόσλι Κρόουθερ, από τη New York Times, έγραψε: «το Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν, είναι μία εξαιρετική ταινία, η οποία βαδίζει στα χνάρια του Obchod na korze, των Έλμαρ Κλος και Γιαν Καντάρ ή το Lásky jedné plavovlásky του Μίλος Φόρμαν, δύο πρόσφατες τσεχοσλοβακικές ταινίες».[12]
Αρθρογράφος του Variety έγραψε: «Ο 28χρονος Γίρι Μένζελ, κάνει ένα εντυπωσιακό ντεμπούτο. Η αίσθηση του για τις πνευματικές καταστάσεις είναι άριστη, όπως άριστη είναι και η ερμηνεία των ηθοποιών. Μνεία πρέπει να γίνει και στον Μπόχουμιλ Χράμπαλ, συγγραφέα του ομώνυμου βιβλίου, του όποιου είναι δικά του, τόσο τα ευφάνταστα αστεία όσο και οι ευρηματικές καταστάσεις, που εμπλέκονται οι ήρωες».[13]
Κριτική της ταινίας στον Ριζοσπάστη, το 2005, ανέφερε: «Η αξία της ταινίας έχει να κάνει, ανάμεσα στα άλλα, και με το μινιμαλισμό της. Δεν είναι «φορτωμένη». Περιορίζεται στα απαραίτητα. Και μέσα από αυτά, και με αυτά, γίνεται οικουμενική».[2]
Διακρίσεις - Βραβεία Επεξεργασία
- Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, της Αμερικανικής Ακαδημίας, το 1968.
- The Grand Prize, του Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Mannheim-Heidelberg, το 1966
- Υποψήφιο για βραβείο BAFTA, Καλύτερης Ταινίας και Καλύτερου Soundtrack, το 1968.
- Υποψήφιο για Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας, του DGA Award, το 1967.
- Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα, Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, το 1967.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ "Big Rental Films of 1968", Variety, 8 January 1969 p 15. Να σημειωθεί, ότι αυτό το ποσό αναφέρεται από τους διανομείς.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν». Ριζοσπάστης, Κριτική Ταινιών, σελ. 22. 5 Αυγούστου 2005. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2016.
- ↑ «Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΒΛΕΠΕ ΤΑ ΤΡΕΝΑ ΝΑ ΠΕΡΝΟΥΝ». ClickAtLife.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2016.
- ↑ «Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΒΛΕΠΕ ΤΡΕΝΑ ΝΑ ΠΕΡΝΟΥΝ». Αθηνόραμα. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2016.
- ↑ Του Παναγιωτη Παναγοπουλου (5 Αυγούστου 2005). «1. Το τελευταίο μετρό *** - 2. Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν ***». Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2016.
- ↑ «Ostre sledované vlaky (1966) - Release Info». IMDb. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2016.
- ↑ «The 40th Academy Awards (1968) Nominees and Winners». oscars.org. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2011.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Český hraný film IV./Czech Feature Film IV. (1961-1970). Prague: Národní filmový archiv. 2004. σελίδες 339–344. ISBN 80-7004-115-3.
- ↑ Hames, Peter. The Czechoslovak New Wave. Second Edition, 2005, London and New York, Wallflower Press.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Hames.
- ↑ Taussig, Pavel (7 Μαΐου 2010). «Ostře sledované vlaky». instinkt.tyden.cz (στα Τσεχικά). Empresa Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2011.
- ↑ Crowther, Bosley (16 Οκτωβρίου 1967). «Closely Watched T/rains (1966)». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2011.
- ↑ Staff writer (1966). «Ostre Sledovane Vlaky». Variety. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2011.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Hames, Peter. The Czechoslovak New Wave. Second Edition, 2005, London and New York, Wallflower Press.
- Škvorecký J. Jiří Menzel and the history of the «Closely watched trains». Boulder: East European Monographs, 1982
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Closely Watched Trains στην IMDb
- Criterion Collection essay by Richard Schickel Αρχειοθετήθηκε 2007-09-29 στο Wayback Machine.