Πράσινος στρατός

Οι Πράσινοι στρατοί, ή Πράσινος στρατός (Ρωσικά: Зелёная Армия) ή Πράσινοι (Ρωσικα: Зелёные), ήταν οπλισμένες αγροτικές ομάδες, οι οποίες πολεμούσαν κατά όλων των κυβερνήσεων στον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο του 1917-22. Αγωνίστηκαν για να υπερασπιστούν τις κοινότητές τους από επιτάξεις ή αντίποινα που εφαρμόζονταν από τρίτους. Κατά καιρούς συνεργαζόταν με το Σοσιαλ-Επαναστατικό Κόμμα (μακράν η μεγαλύτερη ομάδα της Ρωσικής Συντακτικής Συνέλευσης που εξελέγη το 1917), ο Πράσινος Στρατός είχε τουλάχιστον την σιωπηρή υποστήριξη στο μεγαλύτερο μέρος της Ρωσίας. Ωστόσο, η κύρια βάση του Πράσινου Στρατού, η αγροτιά, ήταν σε μεγάλο βαθμό απρόθυμη να εξαπολύσει πλήρους δράσεως εκστρατεία κατά την διάρκεια του Ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου.

Το σκηνικό

Το Πράσινο κίνημα δημιουργήθηκε σαν λαϊκή αντίδραση στις ενέργειες των Μπολσεβίκων στην ύπαιθρο κατά την διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου των ετών 1917-22. Μετά την δεύτερη (Μπολσεβίκικη) επανάσταση του 1917, η Μπολσεβίκικη κυβέρνηση καθιέρωσε τον Πολεμικό κομμουνισμό (1918-21), στέλνοντας αξιωματούχους στις αγροτικές εκτάσεις της κεντρικής Ρωσίας για να συλλέξουν προμήθειες που το κράτος χρειαζόταν για να διατηρήσει τον στρατό και να αρχίσει να οικοδομεί την σοσιαλιστική οικονομία. Κοινοί στόχοι για την επίσημη επίταξη περιλάμβανε στρατολογία για τον Ερυθρό Στρατό, άλογα, και σιτηρά. (Η κολεκτιβοποίηση του 1929 – που απαιτούσε μετεγκατάσταση και νέες τεχνικές καλλιέργειας – εξόργισε τους αγρότες, οι οποίοι μετά βίας ήταν προδιατεθειμένοι να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και να υιοθετήσουν τον νέο τρόπο ζωής όταν ήδη πάλαιβαν για να επιζήσουν). Οι μονάδες επίταξης και οι γεωργικοί επόπτες συχνά υπερέβαιναν τα επίσημα καθήκοντά τους, λεηλατώντας τα νοικοκυριά αδιακρίτως και βλάπτοντας αθώους χωρικούς. Η επίσημη πολιτική παρόξυνε τα πάθη, και η σκληρή εφαρμογή τους προκάλεσε ευρεία δυσαρέσκεια για το καθεστώς των Μπολσεβίκων. Η αιματηρή καταστολή κάθε λαϊκής αναταραχής αποξένωσε παραπέρα την αγροτιά, και όταν ο Πράσινος Στρατός άρχισε να σχηματίζεται, οι Μπολσεβίκικες υπερβολές ενθάρρυναν τους αγρότες να αφιερωθούν σε αντικομμουνιστικές δραστηριότητες.^[1]

Ιδρυτές, ηγεσία και σκοποί

Παρά τις προσπάθειες των Σοβιετικών να συνδέσουν τον Πράσινο στρατό με την Λευκή ηγεσία, ένας τέτοιος χαρακτηρισμός υπερτονίζει τις πολιτικές πτυχές του κινήματος. Υπό ευρεία έννοια, ο Πράσινος στρατός ήταν αυθόρμητες εκδηλώσεις της δυσαρέσκειας των αγροτών, παρά εκδηλώσεις κάποιας συγκεκριμένης ιδεολογίας. Μέχρι το 1920 οι Ερυθροί είχαν εξασφαλίσει την νίκη κατά των Λευκών και κατά συνέπεια οι αγρότες στρατιώτες του Ερυθρού στρατού ήταν εξοργισμένοι με την προοπτική της συνέχισης της βίαιης καταπίεσης της τάξης τους προς όφελος της νέας κυβέρνησης. Η ένωση των ομάδων λιποτακτών στα δάση, οδήγησε τελικά στην “Πράσινη” ονομασία τους. Ενώ αυτές οι ομάδες αντιμάχονταν τους Μπολσεβίκους, συχνά το έκαναν χωρίς σχέδιο ή εναλλακτική μορφή κυβέρνησης κατά νου· μάλλον, ήθελαν απλά να απαλλάξουν την ύπαιθρο από την Ερυθρή επιρροή με οποιοδήποτε μέσο ήταν αναγκαίο.^[2]

Εκτός από τα Σοβιετικά αρχεία για την αντιπολιτευτική δραστηριότητά τους, έχουμε πολύ λίγες προσωπικές πληροφορίες για τους Πράσινους ηγέτες λόγω του εκτεταμένου αναλφαβητισμού και του αυθόρμητου χαρακτήρα του κινήματός τους. “Οι Πράσινοι ηγέτες ήταν άνδρες της δράσης και δεν έγραφαν”.^[3] Για να αναπτύξουν αξιόλογες δυνάμεις, ένας μεμονωμένος παρακινητής έφτιαχνε μια ομάδα στρατιωτών μέσα απ’ την ύπαιθρο, στρατολογώντας λιποτάκτες και κατοίκους χωριών στην διαδρομή. Οι ηγέτες έμπαιναν σ’ ένα χωριό και έκαναν ανακοίνωση, χρησιμοποιώντας απλά μηνύματα και αόριστους, ερεθιστικούς στόχους στην ρητορική τους, για να προκαλέσουν τον ενθουσιασμό. Συχνά μεγαλοποιούσαν την αδυναμία των Μπολσεβίκων και τις αντιπολιτευτικές νίκες σαν μέσο για να πείσουν τους ακροατές να ενταχθούν. Διατηρώντας τους στόχους απλούς, την στρατολόγηση χωρίς διακρίσεις, και την διάθεση αισιόδοξη, οι Πράσινοι ηγέτες πέτυχαν να προκαλέσουν αίσθηση μέσα στους αγρότες ότι πράγματι θα μπορούσαν να προκαλέσουν σημαντικό χτύπημα στην Κομμουνιστική εξουσία.Oliver H. Radkey. The Unknown Civil War in Soviet Russia. σελίδες 70–94. Τους υποστήριξαν επίσης απογοητευμένοι εργάτες των πόλεων και των σιδηροδρόμων, οι οποίοι “κατέφυγαν πίσω στα χωριά” και πληροφορούσαν τους αγρότες για τις φρικτές συνθήκες εργασίας της αναπτυσσόμενης βιομηχανίας.^[4]

Τακτική και δράση

Ενώ μπορεί να είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τον Πράσινο στρατό από τις άλλες μορφές των αγροτικών αναταραχών, σημαδεύτηκε από την συγκεντρωτική ηγεσία και τις χωριστές μονάδες, δείχνοντας ένα υψηλότερο επίπεδο οργάνωσης από τις περισσότερες αγροτικές εξεγέρσεις. Για παράδειγμα, ο Πράσινος στρατός του Αλεξάντερ Αντόνοφ στο Ταμπόβ είχε ιατρικό προσωπικό, υπηρεσίες υποστήριξης, και ένα πολύπλοκο σύστημα επικοινωνίας και πληροφοριών που απασχολούσε γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους.^[5] “Πράσινες” κινήσεις αναπτύχθηκαν στις περιοχές Ταμπόβ, Νόβγκοροντ, Τούλα, Ριαζάν, Τβερ, Βορονέζ, Κοστρόμα, Σιζράν, Γκομέλ, Κουρσκ, Μπριάνσκ και Ορέλ, ανάμεσα σε πολλές άλλες.^[6] Οι δυνάμεις κυμαίνονταν από μερικές εκατοντάδες έως πενήντα χιλιάδες σύμφωνα με τις υψηλότερες εκτιμήσεις. Εκτός από τα όπλα που οι Ερυθροί λιποτάκτες έφερναν μαζί τους, οι Πράσινοι έκλεψαν πολεμικό υλικό από ηττημένους Ερυθρούς στρατιώτες, από κτίρια Κομμουνιστικού εφοδιασμού, και από εγκαταλελειμμένες φρουρές του παλιού Τσαρικού στρατού. Υποκινούσαν ένοπλη αντίσταση στους Σοβιετικούς θεσμούς σε κοντινά χωριά και πόλεις, κομπάζοντας για τις νίκες των αγροτών και επιστρατεύοντας νέους στρατιώτες, μερικές φορές με την βία. Οι Πράσινες ομάδες έκαναν ιδιαίτερα κινητικό ανταρτοπόλεμο, επιτιθέμενοι στα Σοβιετικά συστήματα επικοινωνίας, μύλους, σιδηροδρόμους, και εγκαταστάσεις, καθώς και σε αποσπάσματα του Ερυθρού Στρατού εάν είχαν ανάλογο μέγεθος.^[7]^[8] Σε περίπτωση που οι αγρότες κατέβαλαν με επιτυχία τους Ερυθρούς, τιμωρούσαν απάνθρωπα στρατιώτες και Κομμουνιστές αξιωματικούς, ακρωτηριάζοντας σώματα, βασανίζοντας οικογένειες ή θάβοντας τα θύματα ζωντανά.^[9]

Συνεργασία με άλλες ομάδες

Ο Πράσινος στρατός συχνά συνεργαζόταν με άλλες αντιπολιτευόμενες ομάδες – περιλαμβανομένων των αναρχικών και των αριστερών Εσέρων – σε συντονισμένες προσπάθειες κατά των Ερυθρών, αλλά γενικά για στρατηγικούς λόγους παρά για ιδεολογικούς.^[10] Αν και απογοητευμένοι Λευκοί προσχωρούσαν στην Πράσινη υπόθεση και καθοδηγούσαν μερικές ομάδες αγροτών, οι Σοβιετικοί υπερεκτιμούσαν την έκταση στην οποία τα δύο στοιχεία συνδέονταν πραγματικά.^[11] Επιρρεπείς να ακολουθούν φλογερή ρητορική και υποσχέσεις βίαιης εκδίκησης, οι αγρότες συνήθως απέρριπταν ηγέτες που εξέφραζαν πρωτίστως πολιτικό στόχο ή που εκπροσωπούσαν τα περισσότερο μετριοπαθή ενδιαφέροντα των Σοσιαλ-Επαναστατών και άλλων κομμάτων που είχαν σχέση με την Προσωρινή Κυβέρνηση του 1917. “Προτιμούσαν να κάνουν έναν απελπισμένο και μοναχικό αγώνα από μόνοι τους, παρά να βοηθήσουν τους καταπιεστές του παρελθόντος [τους Λευκούς] να νικήσουν τους καταπιεστές του παρόντος [τους Ερυθρούς]”.^[12]

Η αντίδραση των Μπολσεβίκων

Η Σοβιετική κυβέρνηση προσπάθησε να κατασκευάσει μια αντεπαναστατική, αντικομμουνιστική εικόνα για τον Πράσινο στρατό. Οι επαρχιακοί Κομμουνιστές αξιωματούχοι γνωστοποίησαν στους ντόπιους ότι ο Πράσινος στρατός ήταν υποδιαίρεση του προφανώς πανάθλιου Λευκού κινήματος, παρά το γεγονός ότι ο Πράσινος στρατός ήταν γενικά ακριβώς τόσο εχθρικός προς τους Λευκούς, όσο ήταν και προς τους Ερυθρούς. Οι Μπολσεβίκοι επίσης υπερεκτίμησαν την επίδραση των κουλάκων στον Πράσινο στρατό, οι οποίοι σίγουρα ενεπλάκησαν, αλλά μετά βίας ήταν η κινητήρια δύναμη του κινήματος.^[13]

Οι Κομμουνιστές πίστεψαν αρχικά ότι μπορούσαν εύκολα να νικήσουν τους Πράσινους, θεωρώντας αυτή την δύναμη σαν καταδικασμένο σε αποτυχία σκοπό, τόσο στην προπαγάνδα τους, όσο και στην στρατιωτική στρατηγική τους. Αντί να επικεντρώσουν την ένοπλη προσοχή επί των Πράσινων σαν σύνολο, οι Ερυθροί θεώρησαν κάθε αγροτικό στρατό σαν ιδιαίτερη περίπτωση εξέγερσης, καταπιέζοντας σκληρά και εξαγριώνοντας κι άλλο τον αγροτικό πληθυσμό.^[14] Μέχρι την ώρα που ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι συνειδητοποίησαν την δύναμη του Πράσινου κινήματος, αυτό είχε αναπτυχθεί σε σοβαρή κοινωνική και στρατιωτική απειλή για την Μπολσεβίκικη εξουσία. Μερικοί μελετητές πιστώνουν στο Πράσινο κίνημα τον έμμεσο εξαναγκασμό του Κομμουνιστικού Κόμματος να αλλάξει την οικονομική στρατηγική το 1921 (δες Νέα Οικονομική Πολιτική), και όμως, αν και οι Πράσινοι σίγουρα συνέβαλαν σε αλλαγές στην Σοβιετική πολιτική, η έκταση της επιρροής τους είναι ανοικτή σε συζήτηση. Είναι πολύ λιγότερο αμφισβητήσιμο ότι η ΝΕΠ – μαζί με την αυξανόμενη βροχόπτωση – κατέπνιξε το Πράσινο κίνημα βελτιώνοντας τις αγροτικές συνθήκες και φθείροντας έτσι το θεμέλιο του στρατού για επιτυχή επιστράτευση – την αγροτική δυσαρέσκεια. Μέχρι το καλοκαίρι του 1922 ο Πράσινος στρατός είχε εξαφανιστεί.^[15]

Αιτίες της αποτυχίας

Εκτός από την αντίδραση των Μπολσεβίκων, ένα άθροισμα εσωτερικών πλευρών του Πράσινου κινήματος οδήγησε στην αποτυχία του. Η Πράσινη δράση συχνά σήμαινε βία χωρίς πραγματικό στόχο εκτός από την δολοφονία Κομμουνιστών και διακοπή της οικονομικής και πολιτική τους δραστηριότητας. Έτσι, τα τμήματα του στρατού σπάνια κινήθηκαν εκτός της αρχικής γεωγραφικής τους περιοχής.^[16] Όταν οι Πράσινοι καταλάμβαναν πόλεις και χωριά, παρέλειπαν να εγκατασταθούν πολιτικά και απλά άφηναν την περιοχή να την ξαναπάρουν αργότερα οι Ερυθροί.^[17] Επιπλέον, υπήρχε μεγάλη ένταση μέσα στις ομάδες, οι οποίες συχνά περιλάμβαναν αγρότες, κουλάκους, εργάτες, και Λευκούς, πολλοί από τους οποίους είχαν προϋπάρχουσα δυσαρέσκεια ο ένας για τον άλλο. Ο Πράσινος στρατός ήταν μόνιμα υποχρηματοδοτούμενος, με πενιχρές προμήθειες, και δεν θα είχε ποτέ πιθανότητες κατά του Ερυθρού στρατού ο οποίος, παρά τα ελαττώματά του, ήταν πολύ πιο οργανωμένος και του οποίου το φρόνημα των στρατιωτών του βελτιώθηκε σαν αποτέλεσμα των σπουδαιοτέρων, και πιο συχνών νικών.^[16]

Δείτε επίσης

Black Guards, an anarchist faction of the Russian Civil War known as the "Black Army"
Revolutionary Insurrectionary Army of Ukraine, also known as the Makhnovchina and the Black Army.

Παραπομπές

↑ Vladimir N. Brovkin (8 Μαρτίου 2015). Behind the Front Lines of the Civil War: Political Parties and Social Movements in Russia, 1918-1922. Princeton Legacy Library. σελίδες 130–54. ISBN 9780691604732.
↑ Orlando Figes (January 1990). «Peasant Russia, Civil War: The Volga Countryside in Revolution». RUSSIAN HISTORY 17 (4, Oxford University Press): 453-456. doi:10.1163/187633190X00147. http://booksandjournals.brillonline.com/content/journals/10.1163/187633190x00147.
↑ Oliver H. Radkey (1976). The Unknown Civil War in Soviet Russia: A Study of the Green Movement in the Tambov Region 1920-1921. Stanford: Hoover Institution. σελ. 48. ISBN 978-0817965518.
↑ Graeme J. Gill (1979). Peasants and Government in the Russian Revolution. London: Macmillan. σελ. 185. ISBN 978-1-349-04304-0.
↑ Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 139–47.
↑ Brovkin. Behind the Front Lines of the Civil War. σελίδες 155–62.
↑ Raleigh, Donald J (2002). Experiencing Russia’s Civil War. Princeton: Princeton University. σελίδες 337–41. ISBN 9780691113203.
↑ Radkey. The Unknown Civil War. σελίδες 139–74.
↑ Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 319–21.
↑ Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 84, 142.
↑ Raleigh. Experiencing Russia’s Civil War. σελ. 382.
↑ Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 407–8.
↑ Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 78–80, 104–7, 407.
↑ Brovkin. Behind the Front Lines of the Civil War. σελ. 318.
↑ Raleigh. Experiencing Russia’s Civil War. σελίδες 319–21.
↑ ^16,0 ^16,1 Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 49–59.
↑ Brovkin. Behind the Front Lines of the Civil War. σελίδες 319–21.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

"Socialist-Revolutionary Party appeal to the Bolshevik government, July 1919". University of East Anglia.
British Military Operations 1919-1939 by Brian Watson.

[1] Vladimir N. Brovkin (8 Μαρτίου 2015). Behind the Front Lines of the Civil War: Political Parties and Social Movements in Russia, 1918-1922. Princeton Legacy Library. σελίδες 130–54. ISBN 9780691604732.

[2] Orlando Figes (January 1990). «Peasant Russia, Civil War: The Volga Countryside in Revolution». RUSSIAN HISTORY 17 (4, Oxford University Press): 453-456. doi:10.1163/187633190X00147. http://booksandjournals.brillonline.com/content/journals/10.1163/187633190x00147.

[3] Oliver H. Radkey (1976). The Unknown Civil War in Soviet Russia: A Study of the Green Movement in the Tambov Region 1920-1921. Stanford: Hoover Institution. σελ. 48. ISBN 978-0817965518.

[4] Graeme J. Gill (1979). Peasants and Government in the Russian Revolution. London: Macmillan. σελ. 185. ISBN 978-1-349-04304-0.

[5] Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 139–47.

[6] Brovkin. Behind the Front Lines of the Civil War. σελίδες 155–62.

[7] Raleigh, Donald J (2002). Experiencing Russia’s Civil War. Princeton: Princeton University. σελίδες 337–41. ISBN 9780691113203.

[8] Radkey. The Unknown Civil War. σελίδες 139–74.

[9] Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 319–21.

[10] Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 84, 142.

[11] Raleigh. Experiencing Russia’s Civil War. σελ. 382.

[12] Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 407–8.

[13] Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 78–80, 104–7, 407.

[14] Brovkin. Behind the Front Lines of the Civil War. σελ. 318.

[15] Raleigh. Experiencing Russia’s Civil War. σελίδες 319–21.

[rad-16] 16,0 ^16,1 Radkey. Unknown Civil War. σελίδες 49–59.

[17] Brovkin. Behind the Front Lines of the Civil War. σελίδες 319–21.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]