Συριακό Παλίμψηστο του Γαληνού

Το Συριακό Παλίμψηστο του Γαληνού είναι ένα χειρόγραφο σε περγαμηνή, γραμμένο πάνω σε αρχικό κείμενο που περιέχει κεφάλαια του έργου Περὶ κράσεως καὶ δυνάμεως τῶν ἁπλῶν φαρμάκων του Γαληνού. Το κείμενο αυτό γράφτηκε πιθανώς τον 9ο αιώνα σε συριακή γραφή, από τον μεταφραστή Σέργιο της Ρασαϊνά. Η τελευταία είναι πόλη στη σημερινή Συρία, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, στη Βυζαντινή εποχή γνωστή και ως Θεοδοσιούπολη. H συριακή γλώσσα, ήταν μια μέση αραμαϊκή γλώσσα που μιλούσαν οι Ασσύριοι στη σημερινή ΝΑ Τουρκία, Β. Ιράκ, ΒΑ Συρίά και ΒΔ Ιράν. Ανήκει στις Βόρειες Σημιτικές γλώσσες και γραφόταν με το συριακό αλφάβητο. Σταδιακά αντικαταστάθηκε από την αραβική γλώσσα μέχρι τον 14ο αιώνα. Τα συριακά χειρόγραφα αποτέλεσαν τη γέφυρα για τη μετάφραση πολλών ελληνικών χειρογράφων στην αραβική.

Σελίδες από το παλίμψηστο. Το αρχικό κείμενο είναι οι κάθετες γραμμές σε κόκκινο χρώμα, όπως φαίνονται μετά από πολυφασματική επεικόνιση.

Το Συριακό Παλίψμηστο του Γαληνού (αγγλ. Syriac Palimpsest of Galen, SPG), σβήστηκε με απόξεση και άλλα μέσα τον 11ο αιώνα και πάνω στην περγαμηνή γράφηκε λειτουργικό κείμενο πάλι στη συριακή γλώσσα, που ήταν η κύρια γλώσσα των Χριστιανών της περιοχής. Αρχικά φυλασσόταν στη Μονή Αγίας Αικατερίνης του Σινά, απ' όπου εκλάπη και με διάφορους τρόπους διασκορπίστηκε και σελίδες του έφτασαν σε ιδιώτες και μεγάλες βιβλιοθήκες της Δύσης. Το 2013 το μεγαλύτερο μέρος του χειρογράφου, δεμένου στη μορφή βιβλίου (κώδικας) βρισκόταν στην κατοχή ενός συλλέκτη στη Βαλτιμόρη, ΗΠΑ, όπου o ειδικός στα συριακά χειρόγραφα Grigory Kessel παρατήρησε ότι περιέχει κείμενο του Γαληνού. Από τότε άρχισε ένα πρόγραμμα για την αποκατάσταση του χειρογράφου και την ανάγνωση του κειμένου. Τμήματα του κώδικα βρέθηκαν σε βιβλιοθήκες του Παρισιού, του Βατικανού και άλλες, ενώ μία σελίδα είχε απομείνει στην Ι.Μ. Αγ. Αικατερίνης. Με ειδική απεικονιστική τεχνολογία που χρησιμοποιεί φως από διάφορα μήκη κύματος, γίνεται εφικτή η ανάγνωση του αρχικού κειμένου. Το χειρόγραφο είναι σημαντικό γιατί περιέχει κεφάλαια του έργου του Γαληνού που ήταν άγνωστα μέχρι σήμερα. Επίσης είναι σημαντικό γιατί διαφωτίζει τη μεταβίβαση της ιατρικής γνώσης της αρχαιότητας στις σημιτικές γλώσσες. Ο μεταφραστής Σέργιος πέθανε το 536 και είναι γνωστός και από άλλες μεταφράσεις ελληνικών έργων. Οι μεταφράσεις του αντιγράφονταν συχνά από τα συριακά στα αραβικά. Αυτός είχε παράγει το λεξιλόγιο για να μεταφέρει αρχικά στη συριακή γλώσσα την ελληνική ιατρική ορολογία.