Σχολή Μελέ

Στον Ταΰγετο, στην διαδρομή Καλαμάτας – Σπάρτης βρίσκεται η Αρτεμισία (μέχρι το 1927 ονομαζόταν Τσερνίτσα), δ. διαμέρισμα Αρτεμισίας του Δήμου Καλαμάτας, στον Νομό Μεσσηνίας. Σε απόσταση 800 μέτρα από το χωριό, στην περιοχή Μελέ, κάτω από το κάστρο Μελέ του Λυκούριου Όρους (βουνό του Άι Γιώργη), στην περιοχή της Αρχαίας Δενθελιάτιδας , κτίστηκαν από τον Εθνικό Ευεργέτη Πέτρο Δημάκη (--1864) ο οποίος γεννήθηκε στη Μικρή Αναστάσοβα, σήμερα Πηγές, στην Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του προδρόμου, πάνω στα ερείπια της μεσαιωνικής Σχολής Μελέ τα "ΔΗΜΑΚΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ».

Ιστορία Σχολής Μελέ

Από το 1712 στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του προδρόμου, επονομαζόμενο «Μελέ», λειτουργούσε από τους ηγουμένους του μοναστηριού Δανιήλ και Νεόφυτο φημισμένη σχολή.

Τη φήμη της σχολής επιβεβαιώνει ο Κώδικας της μονής, στον οποίο αναγράφονται ονόματα που κατέθεταν αφιερώματα στη μονή από πολλές πόλεις.

Μοναχοί όπως ο Μάξιμος, ο Θεοδόσιος, ο εκ Ναυπλίου Περγαμηνός που διέμενε στην μονή και άλλοι διάσημοι δάσκαλοι, δίδαξαν στην σχολή.

Δημάκεια Εκπαιδευτήρια

Το 1852 ο Πέτρος Δημάκης, προσέφερε στο Ελληνικό Δημόσιο, πάνω από 15.000 δραχμές και 10 μετοχές της ελληνικής Ακτοπλοΐας.

Με συνεννόηση με τον Υπουργό Παιδείας, έχτισε με έξοδά του, στο χώρο της παλαιάς Σχολής "Μελέ", διώροφο διδακτήριο Δημοτικού και Ελληνικού Σχολείου, χωρητικότητας 500 μαθητών. Ο πρώτος όροφος, χωρισμένος σε αίθουσες, για την διδασκαλία των μαθητών και ο δεύτερος χωρισμένος σε δωμάτια, για τη δωρεάν κατοικία των διδασκάλων και των μαθητών που προέρχονται από τα άλλα χωριά.

Ο χώρος που επελέγη, ήταν ο μόνος ενδεδειγμένος, για την χωρητικότητα, την απόσταση από τα άλλα χωριά και κυρίως για την ιστορική συνέχεια της ένδοξης μεσαιωνικής σχολής "Μελέ".

Με Β.Δ. στις 15 Νοεμβρίου 1854, ο Πέτρος Δημάκης αναλαμβάνει την υποχρέωση:

1. Να επισκευάσει τα κελιά των Μοναστηριών Αγίου Ιωάννη (Μελέ), της Σιδερόπορτα και των Αγίων Αποστόλων, με δικά του χρήματα σε ένα χρόνο έτσι ώστε να είναι κατοικήσιμα, να βελτιώσει τα κτήματα των Μοναστηριών με τακτική καλλιέργεια και να επισκευάσει τους ναούς (καθολικά) και να τους διατηρεί σε καλή κατάσταση και κατάλληλους για ιεροτελεστίες.

2. Να αποδίδει τους φόρους στο Δημόσιο και το Εκκλησιαστικό Ταμείο.

3. Να πληρώνει με δικά του χρήματα τους μισθούς του Σχολάρχη και των δασκάλων ενώ ο διορισμός τους θα γίνεται από την Κυβέρνηση.

4. Να διορίζει και να μισθοδοτεί το απαραίτητο βοηθητικό προσωπικό των σχολείων και να χορηγεί δωρεάν τα αναγκαία διδακτικά βιβλία στους μαθητές.

5. Να διατηρεί ένα ή δύο ιερείς οι οποίοι θα διορίζονται μετά από δική του πρόταση από τον Αρχιεπίσκοπο Μεσσηνίας για να ιερουργούν.

6. Οι παραδόσεις των μαθημάτων και οι εξετάσεις και στα δύο Σχολεία να γίνονται σύμφωνα με όσα ισχύουν και για τα άλλα σχολεία του ίδιου τύπου με την εποπτεία του Κράτους.

7. Να συντηρεί με δικά του χρήματα τα σχολεία τα οποία ο ίδιος ίδρυσε.

8. Να καθορίσει στη Διαθήκη του ανάλογο και σταθερό χρηματικό πόρο για τη λειτουργία των σχολίων αυτών από τους εκτελεστές της Διαθήκης μετά τον θάνατό του.

9. Σε περίπτωση που δεν θα εκτελούντο οι παραπάνω όροι, η επικαρπία των μοναστηριών η οποία είχε παραχωρηθεί στον Πέτρο Δημάκη να επανέρχεται αυτοδικαίως στο Εκκλησιαστικό Ταμείο, το οποίο διατηρούσε την κυριότητα.

Ο Πέτρος Δημάκης ανακαίνισε και συντήρησε τα μοναστήρια για τα οποία ξόδεψε πολλά χρήματα και τα διατήρησε σε πολύ καλή κατάσταση, όσο ζούσε, δηλαδή για δέκα χρόνια μέχρι το 1864.

Δεσμεύσεις Ελληνικού Δημοσίου

Με το Β.Δ. 15 Σεπτεμβρίου 1854, με υπογραφή του Βασιλιά Όθωνα, παραχωρήθηκαν στον Πέτρο Δημάκη τρία διαλυμένα από το 1833 μοναστήρια, με όλα τους τα κτήματα για να συσταθεί και συντηρηθεί στην ΑΡΤΕΜΙΣΙΑ ένα αλληλοδιδακτικό (Δημοτικό) και ένα Ελληνικό σχολείο, στεγαζόμενα και τα δύο στα Δημάκεια Εκπαιδευτήρια του Μελέ.

Τα μοναστήρια που παραχωρήθηκαν ήταν:

• Το διαλυμένο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου ή «Μελέ» στην Αρτεμισία.
• Το διαλυμένο μοναστήρι της Κοιμήσεως Θεοτόκου ή Σιδερόπορτας στο Καρβέλι και
• Το διαλυμένο μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων στις Πηγές

Στην διαθήκη του προέβλεψε για το μοναστήρι «άγιος Ιωάννης Πρόδρομος» (Μελέ): Τα ενοίκια από το σπίτι του στην Αθήνα στην ενορία Αγ. Γεωργίου Καρύτση, όπου ήταν τα καταστήματα των υπουργείων Δικαιοσύνης και Ναυτικών να χρησιμοποιούνται για την λειτουργία των εκπαιδευτηρίων τα οποία θα ανεγερθούν στο μοναστήρι με δικά του χρήματα.

Προβλέψεις της διαθήκης

1.«Διαττάτω» να διατηρείται σχολείο ελληνικό και Αλληλοδιδακτικό για την εκπαίδευση των νέων του Δήμου Αλαγονίας και άλλων από άλλους δήμους. Τα σχολεία αυτά να διατηρούνται από τα ενοίκια της οικίας μου ταύτης, κάθε σχολείο να έχει τον απαιτούμενο αριθμό δασκάλων και κάποιο ιερωμένο για να διδάσκει τα ιερά μαθήματα.

2.Διορίζω έφορο των εκπαιδευτηρίων για την ανέγερση και την εφεξής εφορεία τον κατά καιρούς Άγιο Μεσσηνίας, ο οποίος θα ορίσει δύο συν-εφόρους από την Αλαγονία, τους οποίους αν θέλει θα αλλάζει κάθε χρόνο. Οι επίτροποι αυτοί θα δίνουν λόγο στην κυβέρνηση για τις πράξεις τους. Στα σχολεία αυτά θα γίνονται εξετάσεις, όπως και στα Δημόσια, και τα αποτελέσματα θα υποβάλλονται στην Κυβέρνηση.

3.Ο διδάσκων τα ιερά μαθήματα, θα διορίζεται από τον Άγιο Μεσσηνίας και θα είναι και ηγούμενος των τριών μοναστηριών, έχοντας και δυο ή τρεις δοκίμους σε κάθε μοναστήρι, εκ των οποίος ο ένας πρέπει να είναι ιερεύς για να κάνει καθημερινά την θεία λειτουργία. Επιθυμώ, αν είναι δυνατόν, ο ηγούμενος να προέρχεται από το Μέγα Σπήλαιο, ώστε με επιμέλειά του να διατηρούνται τα τρία μοναστήρια. Ο ηγούμενος και οι δόκιμοι να διορίζονται ισοβίως.

4.Παρακαλώ να γίνεται κάθε χρόνο, μνήμη και εμού κατά την εορτή της Αγίας Βαρβάρας και τρία μνημόσυνα στα τρία μοναστήρια, αν είναι δυνατόν με αρχιερέα. Και αυτά τα αναθέτω στην φροντίδα του Αγίου Μεσσηνίας.

5.Διορίζω εκτελεστές και επιτρόπους της διαθήκης μου τους κυρίους:

5.1 Γεώργιο Ψύλλα, και νυν Υπουργό των Εκκλησιαστικών

5.2 Γεώργιο Θερινό από την Τρίπολη,

5.3 Στέφανο Αναστασιάδη, αντεισαγγελέα.

6.Οι εκτελεστές και επίτροποι παρακαλώ να παίρνουν τα ενοίκια και να τα αποστέλλουν στον Άγιο Μεσσηνίας και να φροντίζουν για την ενοικίαση και την επισκευή, όταν χρειάζεται και αν περισσεύουν χρήματα να κατασκευάζουν τον δρόμο από Καλαμάτα προς Αλαγονία και από Αλαγονία προς Λαγκάδα.

Το 1902, κάτω από περίεργες συνθήκες, ξέσπασε πυρκαγιά στο χώρο του μοναστηριού και τα Δημάκεια Εκπαιδευτήρια καταστράφηκαν εντελώς. Το έτος 1911 ο αρχιεπίσκοπος Μεσσηνίας, γνωρίζει στο Υπουργείο Εκκλησιαστικών, ότι από το έτος 1902 σταμάτησε η λειτουργία των Δημάκειων Εκπαιδευτηρίων στο Μελέ λόγω εμπρησμού και τα εκπαιδευτήρια λειτουργούσαν σε άλλα οικήματα στο συνοικισμό Σίτσοβα της Τσερνίτσας, όπως βεβαίωνε το υπουργείο των Εκκλησιαστικών, αφού με ενέργειες παραγόντων μετά τον εμπρησμό είχε επιτευχθεί η έγκριση λειτουργίας του τότε ελληνικού σχολείου στη Σίτσοβα, σημερινή Αλαγονία.

Δημοτικό Σχολείο Αρτεμισίας

Το έτος 1923, οι Αρτεμίσιοι Ελευθέριος Ν. Γεωργίλης, δικηγόρος, ο Νικόλαος Γ. Μασουρίδης και Νικόλαος Αριστ. Στούμπος, προκειμένου να εξασφαλίσουν την έδρα των σχολείων στην Αρτεμισία ίδρυσαν σωματείο με την επωνυμία «Πέτρος Δημάκης» με αποκλειστικό σκοπό την με κάθε νόμιμο τρόπο ανοικοδόμηση των καμένων διδακτηρίων στο Μελέ ή την ανέγερση νέων στην Αρτεμισία.

Το σωματείο μετά από την εκλογή του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου έκανε έκκληση προς όλους τους συμπατριώτες, απανταχού της γης να ενισχύσουν την προσπάθεια. Υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση και άρχισε η κατεδάφιση των καμένων διδακτηρίων στο Μελέ και η ανοικοδόμηση νέου διώροφου διδακτηρίου στην Αρτεμισία, το οποίο αποπερατώθηκε με χρήματα που διέθεσε το Ελληνικό δημόσιο. Στο διδακτήριο αυτό στεγάστηκαν το Δημοτικό και το Ημιγυμνάσιο.

Τον Οκτώβριο του 1934 καταργήθηκε το ημιγυμνάσιο λόγω έλλειψης μαθητών και λειτούργησε ξανά τον επόμενο χρόνο, μετά από έντονες διαμαρτυρίες, για να κλείσει οριστικά και αμετάκλητα το έτος 1941 λόγω έλλειψης μαθητών εξ αιτίας της Γερμανικής κατοχής. Το 1943 πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς.

Μετά την μεταπολεμική ανοικοδόμηση το σχολείο λειτούργησε σαν Δημοτικό σχολείο μέχρι την δεκαετία του 1980.

Σήμερα λειτουργεί σαν πολιτιστικό κέντρο. Το ισόγειο διαμορφώθηκε για την παροχή υπηρεσιών υγείας, με χρηματοδότηση της Κύπρου, σαν βοήθεια κατόπιν της μεγάλης πυρκαγιάς του Ταϋγέτου ενώ στον 1ο όροφο βρίσκεται πινακοθήκη, μουσείο αγροτικών εργαλείων και κοινοτικό γραφείο.

Στην θέση της Μονής και Σχολής Μελέ και των εκπαιδευτηρίων, σήμερα παραμένει μόνον το καθολικό της Μονής και ο περιβάλλοντας χώρος κατάφυτος από δάσος κυπαρισσιών (όσα παρέμειναν μετά από την μεγάλη πυρκαγιά του Ταϋγέτου του 2007.

Βιβλιογραφία

• ΑΛΑΓΟΝΙΑΚΑ – Αντωνίου Μασουρίδη, πρώην Γυμνασιάρχη. 1η έκδοση στην Αθήνα με δαπάνες του Συγγραφέα από το τυπογραφείο Αλεξ. Βιτσικουνάκη το 1936. 2η έκδοση (αναδημοσίευση) στην Αθήνα από τον Σύλλογο Αρτεμισίων Αθήνας το 1994, διατηρώντας την ίδια σελιδομέτρηση.

• ΠΕΤΡΟΣ Γ. ΔΗΜΑΚΗΣ ο μεγάλος ευεργέτης – έκδοση των φίλων του Ταϋγέτου, για τον Δημάκειο εκπαιδευτικό αθλητικό όμιλο το 1996.

• Μια μεγάλη του γένους σχολή – Κωνσταντίνος Ξενογιάννης.

• Το μοναστήρι της Σιδερόπορτας του Σπύρου Γ. Ρουσσάκη – έκδοση του Συλλόγου Καρβελαίων. Καλαμάτα 1984.