Ψευδοεπιστήμη

Ψευδοεπιστήμη ονομάζεται κάθε σύνολο απόψεων, παραδόσεων, θεωρία, μεθοδολογία, πίστη ή πρακτική σε κάποιο τομέα, η οποία ισχυρίζεται ότι είναι επιστημονική, που όμως είτε δεν ακολουθεί επιστημονικές μεθόδους και διαδικασίες είτε τις ακολουθεί αλλά δεν ακολουθεί το πνεύμα της επιστήμης. Η ψευδοεπιστήμη, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον πραγματικό κόσμο. Για παράδειγμα, υποστηρικτές του αντιεμβολιαστικού κινήματος παρουσιάζουν ψευδοεπιστημονικές έρευνες και μελέτες, που λανθασμένα ισχυρίζονται ότι η ασφάλεια των εμβολίων είναι αμφίβολη, πράγμα που έχει οδηγήσει σε αρκετούς θανάτους.

Το πνεύμα της επιστήμης

Ψευδοεπιστήμη επίσης θεωρείται από τον Ρίτσαρντ Φάινμαν, (Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 1965) η διαδικασία του «να παρατηρεί, να πειραματίζεται, να γράφει κανείς κλπ» που μοιάζει επιστημονική σε όλες τις λεπτομέρειες και είναι τυπικά αποδεκτή, αλλά χάνει το περιεχόμενο και την ουσία γιατί δεν δίνει αξία στην κατανόηση και την ελευθερία της σκέψης που εκδηλώνονται κυρίως με την αμφισβήτηση των πραγμάτων που έχει κανείς διδαχθεί. Υπό την έννοια αυτή επισήμανε μια μορφή «τυραννίας της επιστήμης» από φορείς όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα που καταδιώκουν αυτόν τον τρόπο σκέψης, τον οποίο ο ίδιος θεωρεί ως τον αληθινά επιστημονικό. Επισημαίνει ακόμα την παραγωγή σωρείας «ειδικών» χωρίς ουσιαστική γνώση οι οποίοι προκύπτουν μιμούμενοι την επιστημονική διαδικασία που ακολουθεί αυτή η μορφή ψευδοεπιστήμης. Υποδεικνύει πως οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να διδάσκουν σε πρώτη ευκαιρία την «αμφισβήτηση των ειδικών» (οι οποίοι μπορεί να σφάλλουν και να καθοδηγούν λανθασμένα) και να ενθαρρύνουν περισσότερο την εμπιστοσύνη στην «κοινή αίσθηση» και τη «νοημοσύνη της φυσικότητας».

Παραδείγματα

Παραδείγματα ψευδοεπιστημών που δεν φαίνονται να ακολουθούν την επιστημονική διαδικασία σε όσα υποστηρίζουν είναι η Αστρολογία, κάποιες από τις μεθόδους εναλλακτικής ιατρικής, όπως ο βελονισμός, η ομοιοπαθητική, η ρεφλεξολογία, η παραψυχολογία κλπ.