Convair F-102 Delta Dagger
Το Convair F-102 Delta Dagger υπήρξε κομμάτι της ραχοκοκαλιάς της αεράμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Εισήλθε σε υπηρεσία το 1956 και η κύρια αποστολή του ήταν η αναχαίτιση Σοβιετικών βομβαρδιστικών.
| Convair F-102 Delta Dagger | |
|---|---|
 Το F-102 Delta Dagger | |
| Τύπος | αναχαιτιστικό |
| Κατασκευαστής | Convair |
| Χώρα προέλευσης | ΗΠΑ |
| Σχεδιασμός | 24 Οκτωβρίου 1953 |
| Μονάδες που παρήχθησαν | 1000 |
| Αναπτύχθηκε από | Convair XF-92 Dart |
| Εξελίχθηκε σε | Convair F-106 Delta Dart |
Η εξέλιξη του αεροσκάφους υπήρξε δύσκολη και μακρά και από τις αρχές του 1960 άρχισε να υποσκελίζεται από το McDonnell F-101 Voodoo, για να αντικατασταθεί από το Convair F-106 Delta Dart και αργότερα από το McDonnell Douglas F-4 Phantom II. Πολλά από τα F-102 χρησιμοποιήθηκαν από την αμερικανική εθνοφυλακή από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960, ενώ ο τύπος αποσύρθηκε από την ενεργό υπηρεσία το 1976.
Σχεδιασμός και ανάπτυξη
Επεξεργασία_landing_060922-F-1234S-026.jpg)
_on_ramp_E-2551.jpg)
Το F-102 αποτελεί εξέλιξη του δελταπτέρυγου ερευνητικού αεροσκάφους XF-92A, το οποίο παρουσιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Τότε η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία κατέθεσε μία πρόσκληση για υποβολή προτάσεων (request for proposals RFP) για ένα επιχειρησιακό αναχαιτιστικό αεροσκάφος, με την προϋπόθεση ότι θα εξετάζονταν ταυτόχρονα τόσο το αεροσκάφος όσο και ο οπλισμός του, αρχίζοντας πρακτικά την εφαρμογή του όρου οπλικό σύστημα. Η πρόσκληση για υποβολή προτάσεων για το Πρόγραμμα MX-1554 ανακοινώθηκε στις 18 Ιουνίου 1950 κα τον Ιανουάριο του 1951 έξι κατασκευαστές ανταποκρίθηκαν, από τους οποίους η Republic, η Lockheed και η Convair επελέγησαν να προχωρήσουν στην υποβολή σχεδίων. Τα τρία σχέδια που παρουσιάστηκαν θεωρήθηκαν πολύ ακριβά και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους η Convair επιλέχθηκε να συνεχίσει με το Μοντέλο 8-80, ένα ενδιάμεσο σχέδιο το οποίο χρησιμοποιούσε τον λιγότερο ισχυρό αεροστρόβιλο κινητήρα Westinghouse J40 αντί του Wright J67 ο οποίος βρισκόταν ακόμα υπό εξέλιξη.
Το YF-102 έκανε την πρώτη του πτήση στις 24 Οκτωβρίου 1953, όμως καταστράφηκε σε ένα ατύχημα εννέα ημέρες αργότερα. Το δεύτερο πρωτότυπο πέταξε στις 11 Ιανουαρίου 1954 , οι επιδόσεις του όπως δεν ήταν οι απαιτούμενες. Η ταχύτητα των 812 μιλίων την ώρα ήταν πολύ χαμηλότερη από τις απαιτήσεις της Αεροπορίας[1]. Το πρόβλημα λύθηκε με την χρήση της τεχνικής area rule, η οποία οδήγησε στο στένεμα της ατράκτου στο κεντρικό της τμήμα, την τοποθέτηση του πιλοτηρίου και των εισαγωγών αέρα πιο πίσω από την αρχική τους θέση, την επιμήκυνση του ρύγχους και την τοποθέτηση δύο αεροδυναμικών καλυμμάτων στις δύο πλευρές της εξαγωγής του κινητήρα, δημιουργώντας έτσι το νέο σχέδιο του YF-102A, το οποίο αποδείχθηκε δύο φορές ταχύτερο από το αρχικό σχέδιο. Το YF-102A, παρ'όλα αυτά, δεν είναι το ίδιο με το F-102A, καθώς το ρύγχος του πρωτοτύπου είναι μεγαλύτερο από αυτό του αεροσκάφους παραγωγής.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου εξέλιξης ο κινητήρας Wright J-67 ακυρώθηκε και έτσι ο Westinghouse J40 αντικαταστάθηκε από τον Pratt & Whitney J-57.
Το F-102A έφερε το σύστημα ελέγχου πυρός Hughes MG-3, το οποίο στην διάρκεια της υπηρεσίας του αεροσκάφους αντικαταστάθηκε με το Hughes MG-10. Ο οπλισμός του αεροσκάφους μεταφερόταν σε ένα εσωτερικό χώρο οπλισμού που αποτελούνταν από τρία διαμερίσματα. Η συνήθης διαμόρφωση οπλισμού περιλάμβανε τρία ζευγάρια πυραύλων αέρος – αέρος GAR-1 Falcon, σε συνδυασμό εκδόσεων με υπέρυθρη καθοδήγηση ή ημι-ενεργή καθοδήγηση ραντάρ. Οι θύρες των δύο πρόσθιων διαμερισμάτων είχαν ενσωματωμένους πυροσωλήνες για δώδεκα ρουκέτες των 2,75 ιντσών έκαστη (συνολικά 24 ρουκέτες). Το F-102 αργότερα αναβαθμίστηκε ώστε να μπορεί να μεταφέρει ένα πύραυλο GAR-11 Nuclear Falcon (με πυρηνική κεφαλή) στην κεντρικό διαμέρισμα βομβών. Το μεγαλύτερο μέγεθος όμως του πυραύλου αυτού απαιτούσε την επανασχεδίαση των θυρών χωρίς τους σωλήνες ρουκετών. Υπήρχαν σχέδια για την τοποθέτηση των πυρηνικών ρουκετών
Για την εκπαίδευση των πιλότων στο F-102A αναπτύχθηκαν 111 εκπαιδευτικά TF-102A. Το αεροσκάφος έφερε δύο θέσεις στο πιλοτήριο, τοποθετημένες τη μία δίπλα στην άλλη για να διευκολυνθεί η εκπαίδευση των πιλότων. Αυτό απαιτούσε τον επανασχεδιασμό του πιλοτηρίου και του ρύγχους, ενσωματώθηκαν αεροδυναμικά βοηθήματα πάνω από το πιλοτήριο ώστε να αποτραπεί ο διαχωρισμός του αέρα που μπορούσε να δημιουργηθεί υπό ορισμένες συνθήκες, και επανατοποθετήθηκαν οι εισαγωγές αέρα. Παρά τις πολλές αλλαγές το αεροσκάφος διατηρούσε την μαχητική του ικανότητα, αν και ήταν αισθητά πιο αργό από τη μονοθέσια έκδοση, επιτυγχάνοντας μόνο υποηχητικές ταχύτητες σε επίπεδη πτήση[2].
Ο άμεσος αντικαταστάτης του F-102 ήταν το F-106, το οποίο αρχικά χαρακτηριζόταν YF-102B. Το σχέδιο έφερε πολλές αεροδυναμικές αλλαγές, περιλαμβανομένου του μεγαλύτερου κινητήρα Pratt & Whitney J-75 και μεταβλητής γεωμετρίας εισαγωγές, κάνοντάς το ουσιαστικά ένα νέο αεροσκάφος.
Επιχειρησιακή ιστορία
Επεξεργασία
_intercepting_a_Soviet_Bear_bomber_060922-F-1234S-036.jpg)
Η πρώτη επιχειρησιακή μοίρα που εξοπλίστηκε με το F-102A ήταν η 327η Μοίρα Αναχαιτιστικών–Μαχητικών στην αεροπορική βάση Τζωρτζ, τον Απρίλιο του 1956, και συνολικά κατασκευάστηκαν 889 αεροσκάφη. Παρόλο που το επίσημο όνομα του F-102 ήταν «Delta Dagger» (Δελταπτέρυγο Στιλέτο) δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ από του χειριστές του, οι οποίοι αποκαλούσαν το αεροσκάφος ως το «Διπλό». Το TF-102 έγινε γνωστό ως η «Λεκάνη» εξαιτίας της πλατιάς ατράκτου του.
Σε όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας του F-102A δοκιμάστηκαν πολλά διαφορετικά σχέδια πτερύγων. Τελικά επιλέχθηκε ένα σχέδιο το οποίο αύξησε το μέγεθος των επιφανειών ελέγχου, μείωσε την ταχύτητα προσγείωσης, βελτίωσε την συμπεριφορά του αεροσκάφους σε υπερηχητική πτήση και αύξησε την επιχειρησιακή οροφή του στα 56.000 πόδια. Συνέπεια του επανασχεδιασμού της πτέρυγας ήταν και η τροποποίηση του συστήματος προσγείωσης.
Η Αμερικανική Διοίκηση Αεροπορικής Άμυνας χρησιμοποίησε τα F-102 μέχρι τη δεκαετία του 1960, ενώ ο τύπος συνέχισε να χρησιμοποιείται από την εθνοφρουρά μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώην Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζωρτζ Μπους πετούσε με F-102 κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στην εθνοφρουρά στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970[3].
Χρήση στο Βιετνάμ
ΕπεξεργασίαΤο F-102 υπηρέτησε στον πόλεμο του Βιετνάμ πετώντας αποστολές περιπολίας και συνοδείας βομβαρδιστικών. Συνολικά 15 αεροσκάφη χάθηκαν στο Βιετνάμ, ένα σε αερομαχία, κάποια από πυρά από το έδαφος και κάποια σε ατυχήματα.
Αρχικά τα F-102 άρχισαν να φτάνουν στις βάσεις τις Νοτιοανατολικής Ασίας το 1962, όταν θεωρήθηκε ότι κάποιες επαφές που λάμβαναν τα ραντάρ εδάφους πιθανόν να αντιστοιχούσαν σε βομβαρδιστικά Ilyushin Il-28 της αεροπορίας του Βόρειου Βιετνάμ, τα οποία θεωρούνταν πολύ σημαντική απειλή την συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Τα F-102 στάλθηκαν στην Ταϊλάνδη και άλλες κοντινές χώρες με σκοπό την αναχαίτιση αυτών των αεροσκαφών εάν υπήρχε απειλή κατά του Νότιου Βιετνάμ.
Αργότερα στη διάρκεια του πολέμου οι επιθέσεις των αμερικανικών Boeing B-52 Stratofortress με την κωδική ονομασία «Arc light» συνοδεύονταν από αεροσκάφη F-102. Σε μία τέτοια αποστολή ένα F-102 καταρρίφθηκε από ένα MiG-21 της αεροπορίας του Βόρειου Βιετνάμ χρησιμοποιώντας ένα πύραυλο AA-2 Atoll. Τα MiG-21 προσέγγισαν τα F-102 χωρίς να γίνουν αντιληπτά και κατέρριψαν το ένα από αυτά[4]. Το δεύτερο F-102 εκτόξευσε μερικούς πυραύλους AIM-4 εναντίον των MiG-21, χωρίς όμως επιτυχία.
Παράλληλα το F-102 χρησιμοποιήθηκε αρκετά και σε ρόλους προσβολής επίγειων στόχων καθώς το αεροσκάφος ήταν εφοδιασμένο με 24 ρουκέτες στις θύρες των διαμερισμάτων οπλισμού και οι ρουκέτες αυτές αποδείχθηκαν κατάλληλες κατά συγκεκριμένων στόχων[5]. Επιπλέον, οι θερμικής καθοδήγησης πύραυλοί Falcon, σε συνδυασμό με το υπέρυθρο σύστημα έρευνας και ανίχνευσης που έφεραν τα F-102, χρησιμοποιήθηκαν σε νυχτερινές επιθέσεις κατά μήκος του μονοπατιού Χο Τσι Μιν. Αυτή πιθανόν να είναι και η μοναδική φορά που πύραυλος αέρος - αέρος χρησιμοποιήθηκαν για επιχειρήσεις αέρος – εδάφους.
Οι επιχειρήσεις των F-102A και TF-102A (τα οποία χρησιμοποιούνταν σε ρόλο προκεχωρημένου εναέριου ελέγχου λόγω των δύο θέσεων και της ύπαρξης των ρουκετών αποδείχθηκαν κατάλληλα για την αποστολή) στο Βιετνάμ συνεχίστηκαν μέχρι το 1968, οπότε και όλα τα αεροσκάφη επέστρεψαν στις ΗΠΑ.
Μετέπειτα χρήση
ΕπεξεργασίαΤο 1973 έξι αεροσκάφη μετατράπηκαν σε αεροσκάφη στόχοι (target drones) με την αρχική ονομασία QF-102A και αργότερα PQM-102, εξομοιώνοντας Mikoyan-Gurevich MiG-21. Αυτό ξεκίνησε ένα πρόγραμμα όπου εκατοντάδες F-102 μετατράπηκαν σε αεροσκάφη στόχους για τα McDonnell Douglas F-4 Phantom και Convair F-106 Delta Dart, καθώς αργότερα και για τα McDonnell Douglas F-15 Eagle και τις δοκιμές του αντιαεροπορικού συστήματος Patriot. Κάποια F-102A τροποποιήθηκαν να μεταφέρουν ένα AIM-26 Super Falcon σε κάθε πλευρικό διαμέρισμα οπλισμού αντί των δύο AIM-4 Falcon. Σε αμερικανική υπηρεσία το αεροσκάφος αποσύρθηκε το 1976, ενώ το τελευταίο PQM-102 χρησιμοποιήθηκε το 1986.
Τα F-102 και TF-102 εξήχθησαν στην Ελλάδα και την Τουρκία, όπου μετείχαν στις πολεμικές επιχειρήσεις της Τουρκικής εισβολής στη Κύπρο το 1974. Υποστηρίχθηκε ότι υπήρξαν εναέριες εμπλοκές μεταξύ Ελληνικών Northrop F-5 και Τουρκικών Convair F-102, με την Ελληνική πλευρά να υποστηρίζει την κατάρριψη δύο F-102 και την Τουρκική πλευρά να υποστηρίζει την κατάρριψη ενός F-5[6]. Παρόλα αυτά όμως και οι δύο πλευρές αρνούνται τις απώλειες. Το F-102 αποσύρθηκε και από τις δύο αεροπορίες το 1979.
Το F-102 σε Ελληνική υπηρεσία
Επεξεργασία
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε τα πρώτα 2 εκπαιδευτικά ΤF-102Α τον Ιούνιο του 1969 ενώ το ίδιο έτος παραλήφθηκαν 20 μονοθέσια F-102Α. Όλα τα αεροσκάφη άνηκαν στην αμερικανική εθνοφρουρά. Εντάχθηκαν στην 342 Μοίρα Παντός Καιρού μέχρι την αντικατάστασή τους το 1977 από τα Dassault Mirage F.1CG
Εκδόσεις
Επεξεργασία- YF-102 - Τα πρώτα πρωτότυπα με επιδόσεις που δεν ήταν οι απαιτούμενες. Μέγιστη ταχύτητα: 812 μίλια την ώρα.
- YF-102A - Τροποποιημένο πρωτότυπο με την χρήση της τεχνικής area rule, η οποία οδήγησε στο στένεμα της ατράκτου στο κεντρικό της τμήμα, την τοποθέτηση του πιλοτηρίου και των εισαγωγών αέρα πιο πίσω από την αρχική τους θέση, την επιμήκυνση του ρύγχους και την τοποθέτηση δύο αεροδυναμικών καλυμμάτων στις δύο πλευρές της εξαγωγής του κινητήρα.
- F-102A - Μοντέλο παραγωγής. Μονοθέσιο αναχαιτιστικό μαχητικό αεροσκάφος παντός καιρού. Κατασκευάστηκαν 889.
- TF-102A - Διθέσια εκπαιδευτική έκδοση, κατασκευάστηκαν 111.
- F-102B - Αρχικός χαρακτηρισμός του F-106A.
- F-102C - Προτεινόμενη έκδοση δίωξης με κινητήρα J57-P-47. Δύο τροποποιήθηκαν ως πλατφόρμες δοκιμών με την ονομασία YF-102C[7].
- QF-102A - Δυο επανδρωμένοι αεροσκάφη στόχοι (target drones), (τροποποιημένα από F-102A)[8].
- PQM-102A - Μη επανδρωμένα αεροσκάφη στόχοι (target drones), κατασκευάστηκαν περισσότερα 200 (τροποποιημένα από F-102A)[8].
- PQM-102B - Μη επανδρωμένα αεροσκάφη στόχοι (target drones)[8].
Χρήστες
Επεξεργασία
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Επεξεργασία
| Convair F-102 Delta Dagger | |
|---|---|
| Ρόλος | αναχαιτιστικό |
| Πλήρωμα | 1 |
| Διαστάσεις | |
| Μήκος | 20,83 m |
| Εκπέτασμα | 11,61 m |
| Ύψος | 6,45 m |
| Επιφάνεια πτέρυγας | 64,57 m² |
| Βάρος | |
| Κενό | 8777 kg |
| Μέγιστο απογείωσης | 14,300 kg |
| Σύστημα πρόωσης | |
| Κινητήρες | 1 × Pratt & Whitney J57-P-25 |
| Επιδόσεις & οπλισμός | |
| Μέγιστη ταχύτητα | Mach 1,25 (1304 km/h) |
| Μέγιστο ύψος πτήσης | 16300 m |
| Ακτίνα δράσης | 2175 km |
| Οπλισμός | 24 μη κατευθυνόμενες ρουκέτες των 70 mm 6 × AIM-4 Falcon ή 2 × AIM-26 Falcon ή ή 3 × AIM-4 Falcon και 1 × AIM-26 Falcon |
Πηγή:[9]
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΑεροσκάφη που σχετίζονται με την ανάπτυξη του F-102
ΕπεξεργασίαΠαρόμοια αεροσκάφη
Επεξεργασία- Avro Canada CF-105 Arrow
- Dassault Mirage III
- Saab 35 Draken
- Mikoyan-Gurevich MiG-19
- Mikoyan-Gurevich MiG-21
Κατάλογοι
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Knaack 1978, pp. 163–164.
- ↑ Gunston 1981, p. 26.
- ↑ Bush's Service in the Texas Air National Guard
- ↑ Hobson
- ↑ «Ron Yates Vietnam Remembrances». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2009.
- ↑ The Shooting Down of the Turkish F-102s
- ↑ «Baugher's F-102C». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2009.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Wegg 2000, p. 203.
- ↑ Green, William and Swanborough, Gordon. The Great Book of Fighters. St. Paul, Minnesota: MBI Publishing, 2001. ISBN 0-7603-1194-3.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Drendel, Lou. Century Series in Color (Fighting Colors). Carrollton, Texas: Squadron/Signal Publications, 1980. ISBN 0-89747-097-4.
- Green, William. The World's Fighting Planes. London: Macdonald, 1964.
- Gunston, Bill. "Convair F-102: An Analysis of America's Home-defence Interceptor". Flight International, 19 April 1957, pp. 512–518.
- Gunston, Bill. Fighters of the Fifties. North Branch, Minnesota: Specialty Press Publishers & Wholesalers, Inc., 1981. ISBN 0-933424-32-9.
- Hobson, Chris. Vietnam Air Losses: United States Air Force, Navy and Marine Corps Fixed-Wing Aircraft Losses in Southeast Asia, 1961-73. North Branch, Minnesota: Specialty Press, 2002. ISBN 1-85780-115-6.
- Knaack, Marcelle Size. Encyclopedia of US Air Force Aircraft and Missile Systems: Volume 1 Post-World War II Fighters 1945-1973. Washington, DC: Office of Air Force History, 1978. ISBN 0-912799-59-5.
- Pace, Steve. X-Fighters: USAF Experimental and Prototype Fighters, XP-59 to YF-23. St. Paul, Minnesota: Motorbooks International, 1991. ISBN 0-87938-540-5.
- Wegg, John. General Dynamics Aircraft and their Predecessors. London: Putnam, 1990. ISBN 0-85177-833-X.
- Winchester, Jim, ed. "Convair F-102 Delta Dagger." Military Aircraft of the Cold War (The Aviation Factfile). London: Grange Books plc, 2006. ISBN 1-84013-929-3.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Το F-102 Delta Dagger στην επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας (Ελληνικά)
- Το F-102 Delta Dagger στην επίσημη ιστοσελίδα της Στρατηγικής Αεροπορικής Διοίκησης των ΗΠΑ (Αγγλικά)
- Το F-102 Delta Dagger στο globalsecurity.org (Αγγλικά)
- Το F-102 Delta Dagger στο globalaircraft.org (Αγγλικά)
- Το F-102 Delta Dagger στο aerospaceweb.org (Αγγλικά)
- Το F-102 Delta Dagger στο militaryfactory.com (Αγγλικά)
- Το F-102 Delta Dagger στο fighter-planes.com Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. (Αγγλικά)
- Εικόνες του F-102 Delta Dagger στο airliners.net (Αγγλικά)
- F-102 Delta Dagger Π.Α.