Ιρόκο
Το ιρόκο (iroko), επίσης γνωστό και ως odum[1], είναι είδος δέντρου της τροπικής -κεντρικής και δυτικής- Αφρικής, που ανήκει στα πλατύφυλλα είδη και μπορεί να ζήσει μέχρι και 500 έτη.[2]
Γενικά Επεξεργασία
Η ονομασία αυτή είναι κοινή και εμπορική ονομασία για το είδος αυτό που ανήκει στο γένος Milicia, στο οποίο υπάρχουν μόνον δύο αναγνωρισμένα είδη, το Milicia excelsa και Milicia regia[3][4], που ως δέντρα φτάνουν τα 30-40 μ. σε ύψος. Το όνομα του γένους Milicia εδόθη προς τιμήν του Milici (19ος και 20ος αιώνας), ενός διοικητή στην πορτογαλική Ανατολική Αφρική (βλ. σημερινή Μοζαμβίκη).
Το δέντρο αυτό είναι γνωστό στη φυλή των Γιορούμπα ως ìrókò , logo ή loko και πιστεύεται ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες.[5] Το ιρόκο είναι γνωστό στους ανθρώπους των Igbo ως ọjị ξύλο.[6] Είναι ένα από τα είδη ξυλείας που μερικές φορές αναφέρονται -στην αγορά- ως αφρικανικό τικ, αν και δεν σχετίζεται με την οικογένεια του γνήσιου Tectona grandis. Το χρώμα του ξύλου ιρόκο είναι αρχικά κίτρινο αλλά βαθμιαία σκουραίνει σε πιο πλούσιο καφέ με την πάροδο του χρόνου.
Είδη Επεξεργασία
Το ιρόκο αποδίδεται κυρίως από το είδος Milicia excelsa. Σε μεγάλο μέρος της βιβλιογραφίας για αυτήν την ξυλεία, τα ονόματα των δέντρων που την αποδίδουν δίνονται ως Chlorophora excelsa (συν. Milicia excelsa) και Chlorophora regia (συν. Milicia regia).[7][8] Το είδος Milicia excelsa περιλαμβάνεται επί του παρόντος ως «χαμηλότερου κινδύνου/σχεδόν απειλούμενου» στην Κόκκινη Λίστα της IUCN.
Και τα δύο είδη είναι δίοικα, με αρσενικά και θηλυκά άνθη σε ξεχωριστά άτομα.[9]
Χρήσεις Επεξεργασία
Το ξύλο του ιρόκο[10] χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς, όπως π.χ. κατασκευή σκαφών, οικιακά δάπεδα, έπιπλα και εξωτερικά κουφώματα (πόρτες - παράθυρα). Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, χρησιμοποιήθηκε σε τμήμα βασκικού μουσικού οργάνου κατασκευασμένο από ξύλινες σανίδες, λόγω του ζωηρού ήχου του.[11] Το ιρόκο ήταν το ξύλο που επιλέχθηκε για τα στασίδια στη Βασιλική της Παναγίας της Ειρήνης.[12]
Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό ξύλο[13], δεν απαιτεί τακτική συντήρηση με έλαια ή βερνίκι όταν χρησιμοποιείται σε εξωτερικούς χώρους, αν και είναι δυσκολοδούλευτο είδος με εργαλεία χειρός καθώς τείνει να θρυμματίζεται εύκολα και αμβλύνει τα εργαλεία κοπής πολύ γρήγορα.[14]
Οι μόνες αναφερόμενες ανεπιθύμητες παρενέργειες που είναι γνωστό ότι προκαλούνται από τη σκόνη του -κατά τη μηχανική του κατεργασία- είναι το άσθμα, η δερματίτιδα και το εξάνθημα.[15]
Περαιτέρω μελέτη Επεξεργασία
Πηγές Επεξεργασία
- ↑ Blench, Roger (2006). Archaeology, language, and the African past. Altamira Press. ISBN 9780759104655.
- ↑ Amadi, Pete (1 Σεπτεμβρίου 2013). Conflicted Destiny: Chronicle of a Natural Born Warrior (στα Αγγλικά). FriesenPress. ISBN 9781460224274.
- ↑ D.A. Ofori; M.D. Swaine; C. Leifert; J.R. Cobbinah; A.H. Price (December 2001), «Population genetic structure of Milicia species characterised by using RAPD and nucleotide sequencing L.», Genetic Resources and Crop Evolution 48 (6): 637–647, doi:
- ↑ «Iroko - Lumber Identification (Hardwood)». The Wood Database. 4 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2022.
- ↑ Oduyoye, Modupe (29 Σεπτεμβρίου 2015). The Sons of the Gods and the Daughters of Men: An Afro-Asiatic Interpretation of Genesis 1-11 (στα Αγγλικά). Wipf and Stock Publishers. ISBN 9781498235822.
- ↑ Onunwa, Udobata R. (27 Ιουνίου 2010). A Handbook of African Religion and Culture (στα Αγγλικά). Dorrance Publishing. ISBN 9781434953964.
- ↑ iroko wood, Encyclopædia Britannica on-line
- ↑ Chlorophora excelsa (Welw.) Benth., Taxonomic Serial No.: 506548, Integrated Taxonomic Information System
- ↑ Daïnou, K.; Mahy, G.; Duminil, J.; Dick, C. W.; Doucet, J-L; Donkpégan, A S L.; Pluijgers, M.; Sinsin, B. και άλλοι. (2014). «Speciation slowing down in widespread and long-living tree taxa: Insights from the tropical timber tree genus Milicia (Moraceae)». Heredity 113 (1): 74–85. doi:. PMID 24549110. PMC 4815650. https://archive.org/details/sim_heredity_2014-07_113_1/page/74.
- ↑ «Δομή Ξύλου» (PDF). καθ. Γ. Μαντάνης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Εργαστήριο Επιστήμης και Τεχνολογίας Ξύλου). Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023. Iroko, σελ. 136
- ↑ «La txalaparta, el sonido ancestral de Euskadi por Pol Ducable Rogés». CANCIONEROS.COM. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2016.
- ↑ Elleh, Nnamdi (1 Ιανουαρίου 2002). Architecture and Power in Africa (στα Αγγλικά). Greenwood Publishing Group. ISBN 9780275976798.
- ↑ Kurjatko, Stanislav· Kúdela, Jozef (1 Ιανουαρίου 2006). Wood Structure and Properties '06 (στα Αγγλικά). Arbora Publishers. ISBN 9788096886845.
- ↑ Westin, Mike (12 Απριλίου 2013). Upgrading Your Boat's Interior (στα Αγγλικά). A&C Black. ISBN 9781408159095.
- ↑ «HSE Toxic Woods Information Sheet» (PDF). Health and Safety Executive. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2022.