Ο Αλκμάν (τέλη 7ου αιώνα π.Χ. - περ. 612 π.Χ.) ήταν Λυδός ή Ίωνας μελικός-χορικός και εν γένει λυρικός ποιητής, ο οποίος διαμόρφωσε σε ιδιαίτερο λογοτεχνικό είδος τη χορική ποίηση[1] στη Σπάρτη.

Αλκμάν
ΌνομαΑλκμάν
Γέννησητέλη 7ου αιώνα π.Χ.
Σάρδεις, Λυδία
Θάνατοςπερ. 612 π.Χ.
Σπάρτη, Ελλάδα
Επάγγελμα/
ιδιότητες
Ποιητής
ΓλώσσαΑρχαία ελληνική γλώσσα
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα

Βιογραφικό

Επεξεργασία

Σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες, και γεννήθηκε στις Σάρδεις της Λυδίας. Από εκεί μετανάστευσε στη Σπάρτη. Υπήρχαν δύο εκδοχές για την έλευσή του εκεί. Κατά την πρώτη διατάχτηκε με κάποιο χρησμό, κατά τη δεύτερη πουλήθηκε δούλος από τις Σάρδεις. Κατά το λεξικό της Σούδας ήταν Λακεδαιμόνιος, γεννήθηκε στη Μεσσόα και άκμασε κατά την 27η Ολυμπιάδα (672 π.Χ.-668 π.Χ.). Στη Σπάρτη έμεινε μέχρι τα βαθιά γεράματά του και ο Παυσανίας αναφέρει ότι στην τοποθεσία Σέβρικον, ανατολικά της Σπάρτης υπήρχε μνημείο του Αλκμάνος.

Περιγράφεται ως άνθρωπος με «ιδιαίτερα ερωτική διάθεση και εφευρέτης των ερωτικών ποιημάτων». Ήταν αρκετά μορφωμένος και οι στίχοι του είναι γεμάτοι από γεωγραφικές πληροφορίες. Το απόσπασμά του για τον κόσμο που κοιμάται μετά το τέλος της μέρας, θεωρείται μοναδικό δείγμα ελληνικής ποίησης και το μιμήθηκε ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε στο έργο Το Νυχτερινό Τραγούδι Των Περιπλανώμενων[2].

Το έργο του

Επεξεργασία
 
Πάπυρος με απόσπασμα έργου του Αλκμάνος

Από το έργο του Αλκμάνος σώζονται μερικά αποσπάσματα. Ο ποιητικός λόγος του συνταιριάζει την ιωνική χάρη με τη δωρική βαρύτητα. Αναφέρεται στον έρωτα και τις χαρές της ζωής και περιγράφει την ομορφιά της φύσης με ύφος απλό.

Οι αλεξανδρινοί γραμματικοί χώρισαν τα έργα του σε έξι βιβλία, τα οποία περιείχαν ύμνους, παιάνες, υπορχήματα, σκόλια και παρθένεια.

Ο Αλκμάν ήταν εκείνος που διαμόρφωσε τη χορική ποίηση σε ιδιαίτερο λογοτεχνικό είδος στη Σπάρτη. Δε συνέθετε μόνο το κείμενο των ποιημάτων του, αλλά καθόριζε και τη μουσική και τις χορευτικές και μιμητικές κινήσεις τους.

Το 1855, ο Γάλλος αιγυπτιολόγος Ογκίστ Μαριέτ βρήκε σε τάφο κοντά στη δεύτερη πυραμίδα της Γκίζας έναν πάπυρο με εκατό στίχους από το Παρθένειο του Αλκμάνος «εις Άρτεμιν ορθίαν». Το Παρθένειο αρχικά αποτελούσαν δέκα ή δώδεκα στροφές, από τις οποίες σώθηκαν μόνον επτά. Στην αρχή ο χορός από ένδεκα παρθένες, με κορυφαία την Αγησιχόρα, έψελνε άσμα, το οποίο εξιστορούσε τα ηρωικά κατορθώματα του Ηρακλή κατά των Ιπποκοωντιδών. Στο κύριο μέρος του ποιήματος επαινεί και προβάλλει το κάλλος των νεανίδων Αγησιχόρας και Αγιδούς που μετέχουν στο χορό.

Έργα του στη Βικιθήκη

Αναφορά στην Δενθαλιάτιδα

Επεξεργασία

Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του στο κρασί Δένθις (ίσως το αρχαιότερο κρασί με ονομασία προέλευσης), που παρήγετο στη Δενθαλιάτιδα Χώρα (σημερινή περιοχή Αλαγονίας των Τοπικών Κοινοτήτων του Ταϋγέτου του Δήμου Καλαμάτας). Όπως αναφέρει το περίφημο κρασί Δένθις, ήταν άπυρος οίνος ανθοσμίας (Αλκμάν παρ’ Αθηναίω και Ησύχιος: Ι.31).

βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Greek Lyric II: Anacreon, Anacreontea, Choral Lyric from Olympis to Alcman (Loeb Classical Library) translated by David A. Campbell (June 1989) Harvard University Press (ISBN 0-674-99158-3) (Original Greek with facing page English translations, an excellent starting point for students with a serious interest in ancient lyric poetry. Nearly one third of the text is devoted to Alcman's work.)
  • Lyra Graeca I: Terpander, Alcman, Sappho and Alcaeus (Loeb Classical Library) translated by J. M. Edmonds (1922) Cambridge MA: Harvard UP; London: Heinemann) (Original Greek with facing page English translations, now in the public domain.)
  • Sappho and the Greek Lyric Poets translated by Willis Barnstone, Schoken Books Inc., New York (paperback 1988) (ISBN 0-8052-0831-3) (A collection of modern English translations suitable for a general audience, includes the entirety of Alcman's parthenion and 16 additional poetic fragments by him along with a brief history of the poet.)
  • Alcman. Introduction, texte critique, témoignages, traduction et commentaire. Edidit Claudius Calame. Romae in Aedibus Athenaei 1983. (Original Greek with French translations and commentaries; it has the most comprehensive critical apparatus.)
  • Poetarum melicorum Graecorum fragmenta. Vol. 1. Alcman, Stesichorus, Ibycus. Edidit Malcolm Davies. Oxonii: e typographeo Clarendoniano 1991.
  • Greek lyric poetry: a commentary on selected larger pieces. G.O. Hutchinson. Oxford University Press 2001.*Calame, Claude: Les chœurs des jeunes filles en Grèce archaïque, vol. 1–2 (Filologia e critica 20–21). Roma: Edizioni dell'Ateneo 1977. Engl. transl. (only vol. 1): Choruses of Young Women in Ancient Greece. Lanham: Rowman & Littlefield 1997, rev. ed. 2001. (ISBN 0-7425-1524-9) .
  • Hinge, George: Die Sprache Alkmans: Textgeschichte und Sprachgeschichte (Serta Graeca 24). Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag 2006. (ISBN 3-89500-492-8).
  • Page, Denys L.: Alcman. The Partheneion. Oxford: The Clarendon Press 1951.
  • Pavese, Carlo Odo: Il grande partenio di Alcmane (Lexis, Supplemento 1). Amsterdam: Adolf M. Hakkert 1992. (ISBN 90-256-1033-1).
  • Priestley, J.M.: The ϕαρoς of Alcman's Partheneion 1, Mnemosyne 60.2 (2007) 175-195.
  • Puelma, Mario: Die Selbstbeschreibung des Chores in Alkmans grossem Partheneion-Fragment, Museum Helveticum 34 (1977) 1-55.
  • Risch, Ernst: 'Die Sprache Alkmans'. Museum Helveticum 11 (1954) 20-37 (= Kleine Schriften 1981, 314-331).
  • Stehle, Eva: Performance and gender in Ancient Greece, Princeton 1997.
  • Tsantsanoglou, Kyriakos (2012). Of Golden Manes and Silvery Faces: The Partheneion 1 of Alcman. Berlin: de Gruyter. ISBN 978-3110292008. . An alternatively reconstructed Greek text, translation, and commentary by a modern Greek scholar.
  • Zaikov, Andrey: Alcman and the Image of Scythian Steed. In: Pontus and the Outside World: Studies in Black Sea History, Historiography, and Archaeology (= Colloquia Pontica. 9). Brill, Leiden and Boston 2004, 69–84. (ISBN 90-04-12154-4).
  • Walter George Headlam, A Book of Greek Verse (Cambridge University Press, 1906)

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία». www.greek-language.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  2. Λακωνία, σελ. 29, Explorer (2005)