Δήμος Αλαγωνίας

Ο Δήμος Αλαγωνίας ήταν δήμος της Επαρχίας Καλαμών του Νομού Μεσσηνίας που ιδρύθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα της 9ης (21ης) Απριλίου 1835, με το οποίο ορίστηκαν τα όρια των νομών και η διαίρεση των επαρχιών σε δήμους. Μετά την δημοσίευση του Γενικού Πίνακα των δήμων του κράτους τα Πισινά Χωριά που μέχρι τότε ήταν συνοικισμοί και ανήκαν στην Επαρχία Μυστρά της Λακωνίας, αποτέλεσαν δήμο της Μεσσηνίας.

Πρώην Δήμος Αλαγωνίας
Δήμος Καλαμάτας
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Πελοποννήσου
Περιφερειακή Ενότητα	Μεσσηνίας
Δήμος	Καλαμάτας
Δημοτική Ενότητα	Καλαμάτας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοπόννησος
Νομός	Μεσσηνίας
Υψόμετρο	500-1.000 μέτρα
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Δενθαλιάτιδα
Ονομασία κατοίκων	Δενθάλιοι, Κουτσαβίτες, Πισινοχωρίτες, Αλαγώνιοι
Ταχ. κώδικας	24100
Τηλ. κωδικός	2721
Δήμος Καλαμάτας

Δημιουργία και Κατάργηση

Με το πιo πάνω Διάταγμα, στην Επαρχία Καλαμών δημιουργήθηκαν οκτώ Δήμοι (έναντι εννέα (9) όπως προέβλεπε η αρχική εισήγηση του Υπουργείου Εσωτερικών). Συγκεκριμένα δημιουργήθηκαν οι Δήμοι Αβίας, Κυτριών, Γερήνιας, Καλαμών, Αμφείας και Αλαγωνίας. Στον Δήμο Αλαγωνίας εντάχθηκε και ο Δήμος Κουτσάβης που περιλάμβανε η εισήγηση του Υπουργείου Εσωτερικών και απαρτιζόταν από τα χωριά Κουτσαβά Λαδά, Κουτσαβά Καρβέλι και Τσερνίτσα.

Ο νεοσύστατος Δήμος ήταν Β΄ τάξεως, με πληθυσμό 2.442 κατοίκους. Απαρτιζόταν από τα χωριά Τσερνίτσα, Κουτσαβά Καρβέλι, Κουτσαβά Λαδά, δύο Μοναστήρια (Μαρδάκι και Σιδερόπορτα), Σίτσοβα, Μεγάλη Αναστάσοβα και Μικρή Αναστάσοβα. Έδρα του Δήμου καθορίστηκε η Σίτσοβα. Αυτή είναι η πρώτη επίσημη (νομικά προσδιορισμένη) καταγραφή των ονομάτων του δήμου και των χωριών του.

Ο δήμος Αλαγωνίας καταργήθηκε με τη δημιουργία ξεχωριστών κοινοτήτων το [1912] .

Ιστορικός πίνακας

Το Ιστορικό όνομα της περιοχής από την εποχή του Ομήρου (περίπου 800 π.Χ. και μέχρι το 800 περίπου μ.Χ.) ήταν Δενθαλιάτιδα (Thenthaliatem Agrum σύμφωνα με τους Ρωμαίους), ενώ από την εποχή πριν από την απελευθέρωση από τους Τούρκους και μέχρι την δημιουργία του δήμου ήταν Κουτσαβές και Πισινά Χωριά.

Ο ακόλουθος πίνακας, εμφανίζει την αλληλουχία των ονομασιών της περιοχής, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και συνδέει τα ιστορικά γεγονότα που η άγνοια της σχέσης τους, παραπλανά τον αναγνώστη που δεν γνωρίζει την περιοχή.

Ονομασίες	---- Από ----	---- Έως ----	Παρατηρήσεις
Δενθαλιάτιδα (αρχαία ελληνικά ονόματα)	???? π.Χ.	800 μ.Χ	Όμηρος, Παυσανίας, Ρωμαίοι
Κουτσαβές (σλάβικα ονόματα)	800 μ.Χ.	1.300 μ.Χ.	Βυζαντινοί, Σλάβοι
Πισινοχώρια (σλάβικα ονόματα)	1.300 μ.Χ.	1.835 μ.Χ.	Φράγκοι, Ενετοί, Οθωμανοί, Αγωνιστές 1821
Δήμος Αλαγωνίας (σλάβικα ονόματα)	1.835 μ.Χ.	1.912 μ.Χ	ΦΕΚ Α 080-28/12/1.836.
Κοινότητες Επαρχίας Καλαμών (σλάβικα ονόματα)	1.912 μ.Χ.	1.927 μ.Χ.	ΦΕΚ Α 262-31/08/1.912,
Κοινότητες Επαρχίας Καλαμών (νέα ονόματα)	1.927 μ.Χ.	1.997 μ.Χ.	ΦΕΚ Α 306-22/12/1.927.
Τοπικά Διαμερίσματα του δήμου Καλαμάτας (νέα ονόματα)	1.997 μ.Χ.	2.011 μ.Χ.	ΦΕΚ Α 244-04/12/1.997.
Τοπικές Κοινότητες του Καλαμάτας (νέα ονόματα)	2.011 μ.Χ.	Σήμερα	ΦΕΚ Α 087-07/06/2.010.

Σφραγίδα

Η αρχική σφραγίδα του δήμου ήταν κυκλική χωρίς έμβλημα. Το έμβλημα της σφραγίδας καθορίστηκε το [1870] «… η του δήμου Αλαγωνίας εν τω μέσω μεν «Άρτεμιν» γύροθεν δε τας λέξεις «δήμος Αλαγωνίας». Συμβολίζει την θεάν του κυνηγίου Λιμνάτιδα Άρτεμιν κρατώσαν εκ των κεράτων έλαφον. Ετέθη διότι εν τη περιφερεία του δήμου υπάρχει ναός εις λατρείαν της θεάς ταύτης …». Είναι δηλαδή εμπνευσμένη από το ιερό της θεάς Άρτεμης που βρισκόταν στον Βόλιμνο. Στο κέντρο απεικόνιζε τη θεά Λιμνάτιδα Άρτεμη η οποία κρατούσε από τα κέρατα ένα ελάφι με γραμμένες γύρω τις λέξεις «ΔΗΜΟΣ ΑΛΑΓΩΝΙΑΣ».

1835 Δημιουργία δήμου Αλαγωνίας

Το 1835 Με το Β.Δ. της 9ης (21) Απριλίου το οποίο δεν δημοσιεύθηκε στην Εφημερία της Κυβερνήσεως, ορίστηκαν επακριβώς τα όρια των Νομών και έγινε η διαίρεση των Επαρχιών σε Δήμους. [3].

Σύμφωνα με το άρθρο 1 του πιο πάνω Διατάγματος «Τα όρια του Νομού Μεσσηνίας αρχίζουν στις εκβολές του ποταμού Αλφειού και ακολουθούν και ακολουθούν τη γραμμή αυτού μέχρι το Βλαχοράπτη, όπου εκβάλλει στον Αλφειό ο μικρός ποταμός Γορτύνιος. Από εκεί στρέφονται προς νότιο-ανατολάς και φθάνουν μέχρι την κορυφή του όρους Υψηλή Παναγιά, ακολουθούν τις κορυφές των ορέων μέχρι το λόφο Κερασούλα. Από εκεί ακολουθούν τα όρη μέχρι Τετράγι, αφήνουν το χωριό Χράνους στο Νομό Αρκαδίας ανέρχονται στο όρος Αλωνίτσα, αφήνουν στο Νομό Μεσσηνίας το Χωριό Σούλι και την κοιλάδα της Μακριάς Λάκας. Από εκεί στρέφονται προς Ξερόβουνο και αφήνουν στη Μεσσηνία το χωριό Λεσσίνι και κατευθύνονται προς το Μαλεβό, απ’ όπου ακολουθούν ευθεία γραμμή προς νότον και φθάνουν στο όρος Άγιος Ηλίας, από όπου ακολουθούν τα όρια του Νομού Λακωνίας μέχρι τον Μεσσηνιακό κόλπο. Από εδώ διασχίζουν ευθέως την θάλασσα μέχρι το ακρωτήριο Ακρίτας και τη νήσο Θιγγανούσα (Βενέτικο). Από τη νήσο αυτή ακολουθούν κατ’ ευθείαν την θάλασσα, συμπεριλαμβάνουν τας νήσους Οινούσας, Σφακτηρίαν και Πρώτην και καταλήγουν στις εκβολές του Αλφειού».

Με το Διάταγμα αυτό στην Επαρχία Καλαμών δημιουργήθηκαν οκτώ Δήμοι (έναντι εννέα (9) που προέβλεπε η εισήγηση του Υπουργείου Εσωτερικών). Συγκεκριμένα δημιουργήθηκαν οι Δήμοι Αβίας, Κυτριών, Γερήνιας, Καλαμών, Αμφείας και Αλάγωνίας. Στον Δήμο Αλαγωνίας εντάχθηκε και ο Δήμος Κουτσάβης που περιελάμβανε η εισήγηση του Υπουργείου Εσωτερικών και απαρτιζόταν από τα χωριά Κουτσαβά Λαδά, Κουτσαβά Καρβέλι και Τσερνίτσα.

1836 Επίσημη ονομασία του δήμου Αλαγωνίας και των χωριών του

Το Β. Δ. της 20ης Ιουνίου (2 Ιουλίου) 1836 το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α. 28 / 21-6-1836 «περί Διοικητικού Οργανισμού», εισήγαγε το σύστημα των περιφερειακών Διοικήσεων και Υποδιοικήσεων με παράλληλη κατάργηση των Νομαρχών και Επάρχων χωρίς όμως να μεταβληθούν τα όρια του κάθε νομού.

Στο Νομό Μεσσηνίας σχηματίστηκαν τρεις Διοικήσεις:

α) Διοίκηση Τριφυλίας η οποία περιείχε τις Επαρχίες Ολυμπίας και Τριφυλίας με έδρα την Κυπαρισσία .Η επαρχία Ολυμπίας αποτέλεσε Υποδιοίκηση ενταγμένη στην εν λόγω Διοίκηση. β) Διοίκηση Πυλίας η οποία περιείχε την Επαρχία Μεθώνης με έδρα την Πύλο. γ) Διοίκηση Μεσσηνίας η οποία περιείχε: τις Επαρχίες Καλαμών και Μεσσηνίας (Μεσσήνης) με έδρα τις Καλάμαις (Καλαμάτα). Η Επαρχία Μεσσηνίας αποτέλεσε Υποδιοίκηση ενταγμένη στην εν λόγω Διοίκηση.

Τα δύο αυτά διατάγματα τέθηκαν σε εφαρμογή, μετά την δημοσίευση του Γενικού Πίνακα των Δήμων του Κράτους, στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως ΦΕΚ / Α. 80 / 28–12-1836.

Με τα Διατάγματα αυτά τα Πισινά Χωριά εντάχθηκαν στην Διοίκηση Μεσσηνίας και αποτέλεσαν ανεξάρτητο Δήμο στον οποίον η Υπηρεσία Ονοματοθεσίας έδωσε την ονομασία Δήμος Αλαγωνίας. Ο νεοσύστατος Δήμος ήταν Β΄ τάξεως, με πληθυσμό 2.442 κατοίκους. Απαρτιζόταν από τα χωριά. Τσερνίτσα, Κουτσαβά Καρβέλι, Κουτσαβά Λαδά, 2 Μοναστήρια, Σίτσοβα, Μεγάλη Αναστάσοβα, και Μικρή Αναστάσοβα. Έδρα του Δήμου καθορίστηκε η Σίτσοβα.

Αυτή είναι η πρώτη επίσημη καταγραφή των ονομάτων του Δήμου και των Χωριών του.

1838 Η Διοίκηση Πυλίας εντάχθηκε στη Διοίκηση Μεσσηνίας

Με το νόμο της 22ας Ιουνίου (4 Ιουλίου) 1838 ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α. 24 / 23-6-1838 «περί μεταρρυθμίσεως των Διοικήσεων» καθορίζεται ότι "Η Διοίκηση Μεσσηνίας περιέχει τις Επαρχίες Καλαμών, Μεσσήνης (πρώην Μεσσηνίας) και Μεθώνης, με έδρα τις Καλάμαις". Η Διοίκηση Πυλίας της επαρχίας Μεθώνης καταργήθηκε και εντάχθηκε ως Υποδιοίκηση με έδρα την Πύλο στη Διοίκηση Μεσσηνίας.

1841 Η έδρα του Δήμου μεταφέρθηκε στην Τζερνίτζα

Με το Β.Δ. της 22ας Ιαν. (3ης Φεβ.) 1841 «περί Διατηρήσεως των Δήμων της Επαρχίας Καλαμών», ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ/Α5 /3-3-1841, ο Δήμος Αλαγωνίας διατήρησε τη σύσταση, τα όρια και την τάξη του, με πληθυσμό 2.916 κατοίκους. Η έδρα όμως του Δήμου μεταφέρθηκε στην Τζερνίτζα.

1845 Προσδιορισμός των εδρών Νομαρχών και Επάρχων

Με το νόμο ΚΕ της 5ης Δεκ.1845 ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α. 32 / 8-12-1845 «περί Διοικητικής Διαιρέσεως του Κράτους», καταργήθηκε το σύστημα των Διοικήσεων και Υποδιοικήσεων και επανήλθε το Νομαρχιακό και Επαρχιακό σύστημα. Ο νομός Μεσσηνίας διατήρησε τα όρια τη σύσταση και τη διαίρεση, όπως είχαν καθοριστεί με τα διατάγματα του 1833 και 1835. Με το άρθρο 2 του προαναφερόμενου νόμου η Επαρχία Μεθώνης μετονομάσθηκε σε Επαρχία Πυλίας.

Με το Β.Δ. της 5ης Δεκ. 1845 (άρθρο 8), «περί προσδιορισμού των εδρών Νομαρχών και Επάρχων» το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ/Α34/ 20-12-1845. Ορίσθηκαν ως έδρες: του Νομάρχη Μεσσηνίας αι Καλάμαι, του Επάρχου Τριφυλίας η Κυπαρισία, του Επάρχου Ολυμπίας η Ανδρίτζαινα και του Επάρχου Πυλίας το Νεόκαστρον.

1863 Πρωτεύουσα του Δήμου η Σίτσοβα

Με το από 13 Μαρτίου 1863 Θέσπισμα της προσωρινής Κυβέρνησης το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α.23 / 26-6-1863, η πρωτεύουσα του Δήμου Αλαγωνίας μετατέθηκε από την Τσερνίτσα στην Σίτσοβα.

1870 Καθορίσθηκε το έμβλημα της Σφραγίδας του Δήμου

Με το Β.Δ. της 11ης Οκτ. 1870 το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α.43 / 29-12-1870 καθορίσθηκε το έμβλημα της Σφραγίδας του Δήμου Αλαγωνίας ως ακολούθως η του δήμου Αλαγωνίας εν τω μέσω μεν «Άρτεμιν.» γύρωθεν δε τας λέξεις «Δήμος Αλαγωνίας.».

1874 Πρωτεύουσα του Δήμου η Τσερνίτσα

Με το Β.Δ. της 23ης Δεκ. 1874 «περί μεταθέσεως της πρωτευούσης του Δήμου Αλαγωνίας» το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α. 9 / 14-2-1875 , η πρωτεύουσα του Δήμου Αλαγωνίας, μετατέθηκε από την Σίτσοβα στην Τσερνίτσα. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε αφού ελήφθησαν υπόψη οι από 30-4-1872 και 17-11-1873 πράξεις του Δημοτικού Συμβουλίου Αλαγωνίας και του Επαρχιακού συμβουλίου Καλαμών αντίστοιχα.

1879 Πρωτεύουσα του Δήμου η Σίτσοβα

Με το Β.Δ. της 4ης Ιαν. 1879 « περί μεταθέσεως της πρωτευούσης του Δήμου Αλαγωνίας.» το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α.75 / 26-11-1879, η πρωτεύουσα του Δήμου Αλαγωνίας, μετατέθηκε από την Τσερνίτσα στην Σίτσοβα. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε αφού ελήφθησαν υπόψη οι από 16-10-1877 και 13-12-1878 πράξεις του Δημοτικού Συμβουλίου Αλαγωνίας και του Επαρχιακού συμβουλίου Καλαμών αντίστοιχα.

1879 Διαίρεση του νομού Μεσσηνίας σε Μεσσηνίας και Τριφυλίας

Με το νόμο ΒΧΔ της 6ης Ιουλ. 1899 « περί Διοικητικής Διαιρέσεως του Κράτους» ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α.136 / 8-7-1899, ο Νομός Μεσσηνίας διαιρέθηκε σε δύο ανεξάρτητους Νομούς:

α). Τον Νομό Μεσσηνίας, ο οποίος περιελάμβανε τις Επαρχίες Καλαμών, Μεσσήνης και Πυλίας, με έδρα τις Καλάμαις. β. ) Τον Νομό Τριφυλίας ο οποίος περιελάμβανε τις Επαρχίες Τριφυλίας και Ολυμπίας, με έδρα την Κυπαρισσία. 1907 Πρωτεύουσα του Δήμου η Τσερνίτσα Με το Β.Δ. της 24ης Νοεμ.1907 «περί μεταθέσεως της πρωτευούσης του Δήμου Αλαγωνίας» το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α.246 / 5-12-1907, η πρωτεύουσα του Δήμου Αλαγωνίας, μετατέθηκε από την Σίτσοβα στην Τσερνίτσα. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε μετά από εισήγηση του υπουργού εσωτερικών αφού έλαβε υπόψη του, την από 14 7-1907, ομόφωνη και πλήρως τεκμηριωμένη γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία δημοσιεύτηκε στο ίδιο ΦΕΚ.

1909 Κατάργηση νομού Τριφυλίας

Με το νόμο ΓΥΛΔ (3434) της 1ης Δεκ. 1909 «περί Διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους» ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α.282 / 4-12-1909, ο Νομός Τριφυλίας καταργήθηκε και η περιφέρειά του επανήλθε στο Νομό Μεσσηνίας.

1912 Διάλυση του δήμου Αλαγωνίας

Το έτος 1912 με Βασιλικό Διάταγμα «περί αναγνωρίσεως των Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Μεσσηνίας» που δημοσιεύθηκε αυθημερόν στο Φ.Ε.Κ./Α.262/31-8-1912, ο Δήμος Αλαγωνίας διαλύθηκε και τα χωριά από τα οποία απαρτιζόταν: (Καρβέλι, Λαδά, Μεγάλη Αναστάσοβα, Μικρή Αναστάσοβα, Σίτσοβα και Τσερνίτσα), αποτέλεσαν αυτοτελείς Κοινότητες της Επαρχίας Καλαμών του Νομού Μεσσηνίας.

Στον όμορο Δήμο Καλαμών, λόγω της αλματώδους ανάπτυξής του, τα πράγματα εξελίχτηκαν κάπως διαφορετικά.

1. Προσαρτήθηκαν οι συνοικίες: Αβραμιού (πρώην Δήμου Καλαμών), Παραλία Καλαμών, Καλύβια, Πλεύνα και οι Μονές Αγίου Κωνσταντίνου, Προφήτη Ηλία και Βελανιδιάς.
2. Αποσπάστηκαν και αποτέλεσαν ξεχωριστές αυθύπαρκτες Κοινότητες της επαρχίας Καλαμών, οι παρακάτω συνοικισμοί:
   1. Κοινότητα Ασπρόχωμα (Ασπροχώματος), με την προσάρτηση των συνοικισμών: Καλάμι, Κατσίκοβο και Χάνια Κουμουνδούρου (του πρώην Δήμου Θουρίας).
   2. Κοινότητα Γιάννιτσα (Γιάννιτσας), με την προσάρτηση των συνοικισμών: Αράχωβα και Μονή της Δημιόβης.
   3. Κοινότητα Λαίϊκα (Λαιΐκων), με την προσάρτηση των συνοικισμών: Κατσαρέϊκα και Κουταλά (του πρώην Δήμου Αμφείας).

Έδρα του δήμου

Από την ίδρυση του δήμου το 1837 και μέχρι την κατάργησή του το 1912, υπήρχε μεγάλη διαμάχη για την έδρα του δήμου. Επικρατούσε ισχυρό τοπικιστικό στοιχείο και έντονη δράση των τοπικών συσχετισμών. Το αποτέλεσμα ήταν, η έδρα να μεταφέρεται από την Τσερνίτσα στη Σίτσοβα και το αντίστροφο, ανάλογα με τον τόπο καταγωγής της εκάστοτε πλειοψηφίας στο δημοτικό συμβούλιο.

• 1841-1863 Τζερνίτζα. Με το Β.Δ. της 22^ας Ιαν. (3^ης Φεβ.) 1841 «περί Διατηρήσεως των Δήμων της Επαρχίας Καλαμών.» , το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ / Α. 5 / 3-3-1841, ο Δήμος Αλαγωνίας διατήρησε τη σύσταση, τα όρια και την τάξη του, με πληθυσμό 2916 κατοίκους .Η έδρα όμως του Δήμου μεταφέρθηκε στην Τζερνίτζα.

• 1863-1874 Σίτσοβα. Με το από 13 Μαΐου 1863, Θέσπισμα της Προσωρινής Κυβέρνησης το οποίο δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α.23/ 26-6-1863, η έδρα μεταφέρθηκε στην Σίτσοβα.

• 1874-1879 Τζερνίτσα. Με το Β.Δ. της 23^ης Δεκ. 1874 «περί μεταθέσεως της πρωτευούσης του Δήμου Αλαγωνίας.» το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α.9/ 14-2-1875, η πρωτεύουσα του Δήμου Αλαγωνίας, μετατέθηκε στην Τσερνίτσα. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε αφού ελήφθησαν υπόψη οι από 30-4-1872 και 17-11-1873 πράξεις του Δημοτικού Συμβουλίου Αλαγωνίας και του Επαρχιακού συμβουλίου Καλαμών αντίστοιχα.

• 1879-1907 Σίτσοβα. Με το Β.Δ. της 4^ης Ιαν.1879 «περί μεταθέσεως της πρωτευούσης του Δήμου Αλαγωνίας» το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α.75/ 26-11-1879, η πρωτεύουσα του Δήμου Αλαγωνίας, μετατέθηκε στην Σίτσοβα. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε αφού ελήφθησαν υπόψη οι από 16-10-1877 και 13-12-1878 πράξεις του Δημοτικού Συμβουλίου Αλαγωνίας και του Επαρχιακού συμβουλίου Καλαμών αντίστοιχα.

• 1907-1912 Τζερνίτσα. Με το Β.Δ. της 24^ης Νοεμ. 1907 « περί μεταθέσεως της πρωτευούσης του Δήμου Αλαγωνίας.» το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α.246/ 5-12-1907, η πρωτεύουσα του Δήμου Αλαγωνίας, μετατέθηκε στην Τσερνίτσα. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε μετά από εισήγηση του υπουργού εσωτερικών αφού έλαβε υπόψη του την από 14 -7-1907, ομόφωνη και πλήρως τεκμηριωμένη γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία δημοσιεύτηκε στο ίδιο ΦΕΚ.

• 1912 διάλυση. Το έτος 1912 με Βασιλικό Διάταγμα «περί αναγνωρίσεως των Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Μεσσηνίας» που δημοσιεύθηκε αυθημερόν στο Φ.Ε.Κ Α.262/ 31-8-1912 ο Δήμος Αλαγωνίας διαλύθηκε και τα χωριά από τα οποία απαρτιζόταν (Καρβέλι, Λαδά, Μεγάλη Αναστάσοβα, Μικρή Αναστάσοβα, Σίτσοβα και Τσερνίτσα), αποτέλεσαν αυτοτελείς κοινότητες της Επαρχίας Καλαμών του Νομού Μεσσηνίας. Λίγα χρόνια αργότερα στην κοινότητα Καρβελίου εντάχθηκε και ο οικισμός Χανάκια (σημερινό Κάτω Καρβέλι), ο οποίος αποσπάστηκε από τη Γιάννιτσα (σημερινό Ελαιοχώρι).

Διατελέσαντες Δήμαρχοι

Σύμφωνα με το βιβλίο "Αλαγονιακά" του Αντωνίου Μασουρίδη (1936), Το 1839 διορίστηκε ο αγωνιστή του 1821, Αναγνώστης Κανελλόπουλος, από την Σίτσοβα πρώτος Δήμαρχος και εισπράκτορας ο Ιωάννης Μαντάς από το Χωριό Λαδά .

Το 1841 τον αντικατέστησε ο δήμαρχος Θεόφιλος Μασουρίδης του Γεωργίου, αξιωματικός της Φάλαγγας. Στην συνέχεια ξεσπά στον δήμο ένας σκληρός αγώνας εκ μέρους των κυβερνητικών παραγόντων για να ελέγξουν τα δημοτικά πράγματα μια και ο Θεόφιλος Μασουρίδης ήταν αντι-Κωλεττικός. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διχαστούν οι κάτοικοι και να χυθεί αρκετό αίμα. Το έτος 1844 προκειμένου να ελεγχθούν οι εκλογικές διαδικασίες, σκοτώθηκαν τουλάχιστον τρία άτομα, τραυματίστηκαν αρκετά και κάηκε η εκκλησία του χωριού και κάμποσα σπίτια. Όμως παρ'όλα αυτά οι κάτοικοι εξέλεξαν το 1845 και πάλι τον Θεόφιλο Μασουρίδη, τον οποίο όμως λίγους μήνες αργότερα τον καθαίρεσε η Κυβέρνηση από τα καθήκοντά του, στερώντας του και το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα στην νέα εκλογική αναμέτρηση.

Είναι η εποχή που κυριαρχεί ο φιλοκυβερνητικός Μέλ. Καλαμαράς, ο οποίος διορίζεται δήμαρχος το 1846, μέσα σε ένα κλίμα εκλογονοθείας, εκβιασμών και εγκληματικών πράξεων. Στις δημοτικές εκλογικές αναμετρήσεις της Αλαγωνίας ψηφίζουν πλέον και δεκαπεντάχρονα παιδιά, ενώ αντίθετα στερούνται του δικαιώματος ψήφου, χωρίς αιτία, οι ιδεολογικά αντίθετοι κάτοικοι, πολλοί από τους οποίους για να αποφύγουν σκευωρίες, βασανισμούς και φυλακίσεις, καταφεύγουν όπως και επί τουρκοκρατίας στα βουνά. Μεταξύ αυτών είναι και οι Γ. Σούμπλης, Ι. Βασιλάκης, Σπ. Παπαδέας, Δ. Κοντογιάννης κ.α., οι οποίοι μάταια προσπαθούν να εξασφαλίσουν το δίκαιό τους με μηνυτήριες αναφορές και διαμαρτυρίες προς όλες τις κατευθύνσεις. Τελικά ο Θεόφιλος Μασουρίδης θα δολοφονηθεί από τους πολιτικούς του αντιπάλους το 1890.

Στις δημοτικές εκλογές του 1866 και του 1870, δήμαρχος Αλαγωνίας εκλέχτηκε ο Παναγιώτης Βασιλάκης, αναπτύσσοντας πλούσιο έργο για τον δήμο.

Το 1883, το 1887 και το 1891, εκλέχτηκε δήμαρχος ο Δημήτριος Φιλομήτωρ, ιατρός στο επάγγελμα. Τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματοςτου Σωτήρος. Την περίοδο 1899 – 1907, δήμαρχος είναι ο Δημήτρης Μασουρίδης, γιος του δολοφονηθέντος Θεόφιλου.

Σλάβοι

Κατά τον αποικισμό των Σλάβων που έγινε στην Πελοπόννησο τον 8ο μ.Χ. αιώνα επί αυτοκράτορος του Βυζαντίου Κωνσταντίνου του Ε', εγκαταστάθηκαν Σλάβοι στη Λακωνία και κυρίως στις πλαγιές του Ταϋγέτου ως ποιμένες ή γεωργοί. Στις ανατολικές πλαγιές του Ταϋγέτου εγκαταστάθηκαν οι Σλάβοι Εζερίτες και στις δυτικές πλαγιές, δηλαδή στην περιοχή της αρχαίας Δενθελιάτιδος χώρας και Γιάννιτσας, εγκαταστάθηκαν οι Σλάβοι Μεληγγοί. Τότε χτίστηκαν από τους Μεληγγούς τα χωριά που είχαν μέχρι προ ολίγων ετών σλαβικά ονόματα, όπως Σίτσοβα, Τσερνίτσα, Μεγάλη Αναστάσοβα , Μικρή Αναστάσοβα , Κουτσαβά Λαδά και Κουτσαβά Καρβέλι .

Το έτος 1927, τα παραπάνω χωριά μετονομάστηκαν , σε Αλαγονία η Σίτσοβα, σε Αρτεμισία η Τσερνίτσα, σε Νέδουσα η μεγάλη Αναστάσοβα και σε Πηγαί η μικρή Αναστάσοβα. Εκτός όμως από τα ονόματα των χωριών υπάρχουν μέχρι σήμερα πολλές τοποθεσίες στην περιοχή αυτή που διατηρούν τα σλαβικά ονόματα π.χ. Ιμποβός, Πλεσιβίτσα, Πελενίτσα, Μπόροβα, Σιλίμποβες κ.α.

Οι Μεληγγοί ήταν ειδωλολάτρες και ασχολούνταν με τη γεωργία και κυρίως με την κτηνοτροφία. Τούτο μαρτυρούν τα πολλά ποιμνιοστάσια που βρίσκονται ερειπωμένα στην περιοχή. Ήτανε άνθρωποι απείθαρχοι και σκληροί, πολεμοχαρείς και ορμητικοί και πολλές φορές δημιουργούσαν ζητήματα στη διοίκηση του θέματος της Πελοποννήσου.

Χριστιανισμός

Το δέκατο μ. Χ. αιώνα οι κάτοικοι των Χωριών του Ταϋγέτου έγιναν Χριστιανοί, ύστερα από "μεγάλες και επίπονες προσπάθειες" που κατέβαλε για τον εκχριστιανισμό τους ο Όσιος Νίκων, ο πολιούχος της Σπάρτης. Έτσι, στο τέλος του δέκατου μ. Χ. αιώνα έχουμε στην περιοχή της αρχαίας Δενθαλιάτιδας έξι χωριά με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο: την Μεγάλη Αναστάσοβα, τη Σίτσοβα, τη Μικρή Αναστάσοβα, την Τσερνίτσα, του Λαδά και το Καρβέλι, που κατοικούντο κυρίως από Σλάβους που έγιναν Χριστιανοί.

Με την πάροδο του χρόνου, με την επίδραση της χριστιανικής θρησκείας και κυρίως με την επίδραση που είχε για τους Σλάβους η επικοινωνία και επιμειξία τους με τους Έλληνες κατοίκους των γειτονικών περιοχών, με τους οποίους ανέπτυξαν διάφορες σχέσεις, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές κλπ., οι Σλάβοι των παραπάνω χωριών άρχισαν να αποκτούν ελληνική συνείδηση, να μιλάνε την Ελληνική γλώσσα και έτσι να εμφανίζονται σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής ως Έλληνες. Με αυτόν τον τρόπο μετά τον εκχριστιανισμό συνετελέσθη και ο εξελληνισμός τους.

Τουρκοκρατία

Την εποχή της Τουρκοκρατίας, τα παραπάνω έξι χωριά διατήρησαν το καθένα χωριστά το Σλαβικό του όνομα, όλα όμως μαζί ονομάζονταν «πισινά χωριά», ή «πισινοχώρια», γιατί τα χωριά αυτά σε σχέση με τον Μυστρά, που ήτανε το διοικητικό κέντρο της περιοχής, ήταν χτισμένα στο δυτικό (πισινό) μέρος του Ταϋγέτου ενώ ο Μυστράς ήτανε χτισμένος στο ανατολικό (μπροστινό) μέρους του Ταϋγέτου. Στα πισινά χωριά κατά τους χρόνους της δουλείας δεν κατοίκησαν ποτέ Τούρκοι και έτσι ο πληθυσμός τους ήταν πάντοτε καθαρά ελληνικός.

Το έτος 1645 οι Τούρκοι επιτέθηκαν εναντίον των Ενετών που κατείχαν την Κρήτη και κατέλαβαν τα Χανιά. Στη συνέχεια, διαρκώς πολεμώντας, υπέταξαν μέσα σε είκοσι πέντε χρόνια ολόκληρη την Κρήτη, εκτός από την πόλη του Ηρακλείου, που λεγόταν τότε «Χάνδαξ» και ήτανε καλά οχυρωμένη. Οι Τούρκοι συνέχισαν την πολιορκία του Ηρακλείου από το 1645 μέχρι το 1669 όπου το Ηράκλειο παρεδόθη με συνθήκη στους Τούρκους. Οι Τούρκοι μπήκαν στην πόλη του Ηρακλείου που ήτανε έρημη από κατοίκους. Όλοι οι κάτοικοι της πόλεως και πολλοί άλλοι Κρητικοί που είχαν καταφύγει εκεί, εγκατέλειψαν την πόλη και πέρασαν με παντός είδους πλωτά μέσα, Ενετικά και Κρητικά, στις απέναντι ακτές της Πελοποννήσου και στα Ιόνια νησιά, παίρνοντας μαζί τους τις οικογένειές τους και ότι άλλο μπορούσαν να μεταφέρουν από τα περιουσιακά τους στοιχεία.

Πολλοί από τους Κρητικούς που πέρασαν στις απέναντι ακτές της Μάνης, πίστεψαν ότι δε θα ήταν ασφαλείς, αν εγκαθίσταντο στα παράλια χωριά της περιοχής, τα οποία διαρκώς κινδυνεύανε από τις επιδρομές των πειρατών και γι’ αυτό προτίμησαν να εγκατασταθούν στο εσωτερικό της χώρας. Ήρθαν λοιπόν στα "πισινά χωριά" και εγκαταστάθηκαν σε αυτά γιατί ούτε Τούρκους κατοίκους είχαν, ούτε κινδύνευαν από τους πειρατές. Η γνώμη αυτή για την εγκατάσταση Κρητικών προσφύγων στα πισινά χωριά στηρίζεται:

α) στο ότι οι κάτοικοι των χωριών αυτών μοιάζουν στη φυσιογνωμία με τους Κρητικούς. β) στην ομοιότητα της προφοράς και ιδίως του «και» που προφέρονται ως «τσε» και γ) Στα Κρητικά επώνυμα, που έχουν πολλοί κάτοικοι των πισινών χωριών.

Εκτός όμως από τους Κρητικούς πρόσφυγες και άλλοι Έλληνες κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας και ιδιαίτερα κατά τους χρόνους της επανάστασης και της λεηλασίας του Ιμπραήμ στην Εκστρατεία του Μωριά, άφησαν τον τόπο τους, ο οποίος δεν τους έδινε ασφάλεια, είτε γιατί ήταν παράλιος, είτε γιατί κατοικούσαν σε αυτόν Τούρκοι και εγκαταστάθηκαν στα πισινά χωριά όπου ήταν ασφαλείς από τις λεηλασίες των πειρατών και από την αρπακτική μανία των Τούρκων. Αλλά και οι κλέφτες ακόμη, που είχαν βγει στα βουνά για να πολεμήσουν τους Τούρκους, σε αυτά τα χωριά έβρισκαν έστω και προσωρινά στοργή, ανακούφιση και φιλόξενη στέγη.

Σχολή Μελέ

Στην καλλιέργεια και ανάπτυξη της Εθνικής ενότητας συντέλεσε και η λειτουργία της Σχολής του Γένους στη θέση «Μελέ». Η σχολή του Μελέ ιδρύθηκε τον δέκατο όγδοο αιώνα στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που είναι κοντά στο χωριό Τσερνίτσα (νυν Αρτεμισία).

Σ’ αυτήν δίδαξαν τα Ελληνικά γράμματα και την Ελληνική ιδέα της απελευθέρωσης του Γένους μεγάλοι δάσκαλοι κατά κανόνα κληρικοί και μαθητές της Σχολής υπήρξαν μεγάλες μορφές των Αγώνων του 1821.

Από το ενιαίο Ελληνικό σύνολο που είχε δημιουργηθεί στην περιοχή των πίσω χωριών, γεννήθηκαν:

1) Κατά τους τελευταίους χρόνους της δεκαετίας ο Οικουμενικός Πατριάρχης Προκόπιος ο Πελοποννήσιος (1785 – 1789) που γεννήθηκε στη Σίτσοβα και πέθανε σ’ αυτή εξόριστος.

2) Κατά την έναρξη του αγώνα του 1821 ο μητροπολίτης Ναυπλίου και Άργους Γρηγόριος Καλαμαράς που γεννήθηκε στη Σίτσοβα και πέθανε από τις στερήσεις και τις κακουχίες στην Τρίπολη, όπου κρατήθηκε ως όμηρος.

3) Ο ήρωας της Επαναστάσεως Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς ο Τουρκοφάγος που γεννήθηκε στη Νέδουσα (Μεγάλη Αναστάσοβα).

4) Κατά τους πρώτους χρόνους μετά την απελευθέρωση, ο Εθνικός ευεργέτης Πέτρος Δημάκης, που γεννήθηκε στη Μικρή Αναστάσοβα, πλούτισε ως έμπορος στη Ρουμανία και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα δώρισε τη μεγάλη περιουσία του στο Κράτος με τον όρο να λειτουργεί στην περιοχή της πατρίδας του ένα «Αλληλοδιδακτικό» και ένα «Ελληνικό» σχολείο κατά το εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής εκείνης. Για τη στέγαση αυτών των σχολείων ο Πέτρος Δημάκης έκτισε με δικές του δαπάνες ένα μεγαλοπρεπές διδακτήριο διώροφο κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στη θέση «Μελέ» της Τσερνίτσας (Αρτεμισίας). Σε αυτό εκτός από τις αίθουσες διδασκαλίας υπήρχαν αίθουσες για τη διαμονή των διδασκάλων και αίθουσες για τη διαμονή των μαθητών. Το θαυμάσιο εκείνο διδακτήριο λειτούργησε από το 1857 μέχρι το 1902 που καταστράφηκε από πυρκαγιά.

Αγώνας της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821

Στα χρόνια της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, η περιοχή των πισινών χωριών, λόγω της μορφολογίας του εδάφους και τις απουσίας των Τούρκων, χρησιμοποιήθηκε ως ασφαλές ορμητήριο για τον αγώνα εναντίον των Τούρκων και οι κάτοικοι έτρεξαν στον αγώνα με οπλαρχηγούς, μεταξύ των οποίων ήταν , ο Στρατηγός Γιάννης Στρούμπος από την Τσερνίτσα και ο Γεώργιος Βασιλάκης από τη Σίτσοβα, που προήχθη σε χιλίαρχο το 1825 και δολοφονήθηκε στη Σίτσοβα το 1828.

Ιδιαίτερη σημασία είχε το ιερό μοναστήρι του Μαρδακίου, που βρισκότανε στον μέσο του δρόμου που ξεκίναγε από τα χωριά της Αρκαδίας πέρναγε από τα πισινά χωριά και κατέληγε στα χωριά της Μάνης. Έτσι το μοναστήρι του Μαρδακίου χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές ως τόπος συγκεντρώσεως των μεγάλων οπλαρχηγών Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Κεφάλα κ.λπ. οι οποίοι συσκέπτονταν σε αυτό και έπαιρναν τις μεγάλες αποφάσεις. Έτσι συνήλθαν εκεί στις 18 Μαρτίου 1821 οι οπλαρχηγοί και αποφάσισαν να πάρουν την Καλαμάτα, πράγμα που έγινε στις 23 Μαρτίου 1821.

Στην περιοχή υπάρχουν πολλές εκκλησίες και πολλά μοναστήρια. Χαρακτηριστικά είναι: Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μαρδακίου κοντά στη Μεγάλη Αναστάσοβα, , Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και Αγίου Αντωνίου κοντά στη Σίτσοβα, Δώδεκα Αποστόλων κοντά στη Μικρή Αναστάσοβα, Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ή Μελέ κοντά στη Τσερνίτσα , Κοίμησις της Θεοτόκου ή Ζωοδόχου Πηγής ή Παναγίας Κουρτζενης κοντά στο Λαδά και Κοιμήσεως της Θεοτόκου - Σιδερόπορτας κοντά στο Καρβέλι.

Βιβλιογραφία

• "Αλαγονιακά" Αντώνη Ν. Μασουρίδη πρώην γυμνασιάρχου τυπογραφείο Αλεξ. Βισκουνάκη Αριστείδου 6, Αθήνα 1936 και ανατύπωση το 1994 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Αρτεμισίων Αθήνας. Πηγαί και Βοηθήματα στη σελίδα 422.
• "Αλαγονία και Αλαγόνιοι" Τόμος Ι & ΙΙ. Αγησίλαου Καλαμαρά. Έκδοση του συλλόγου Αλαγονίων Καλαμάτας. Καλαμάτα 2001. Βιβλιογραφία στη σελίδα 10.
• "Μεσσηνία" Καλαμάτα 1995. Δημήτρη Διον. Σταματόπουλου φιλόλογου τεως διευθυντή Λυκείου.
• "Μεσσηνιακά 1969-1970" Μίμη Η. Φερέτου. Έκδοση 1972 από «Αριστομένης» Μαυρομιχάλη 9 Αθήνα. Εγκυκλοπαίδεια "Αλαγονία" σελίδα 228-240 και "Σίτσοβα" σελίδα 435.
• "Δυτικά στον Ταΰγετο" τόμος Ι & ΙΙ και Βιβλιογραφία σελ 344. Γιώργος Πετράκος
• «Η ζωή στην Καλαμάτα και στην περιοχή της» (η ελληνική επαρχία) 1918-1943". Έκδοση 2001. Τάκη(Δημ) Π. Χιουρέα προέδρου Σ.Ε. Τοπικών Οργανώσεων (επαρχιωτών).
• " Όπισθεν του Μυστρά τομος Α΄. " Σμηνάρχου (ΤΥΕ) ε.α. Ηλία Λαζάρου (Τακτικού Μέλους Αεροπορικής Ακαδημίας Ελλάδος. Τομέας Νεότερη & Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία).
• Εφημερίδα “Παναλαγονιακά Νέα”
• Εφημερίδα “Δενθαλιάτιδα Χώρα”

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• {https://web.archive.org/web/20150213024145/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE ΕΛ_ΣΤΑΤ}
• {http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1604 ΕΛ_ΣΤΑΤ 2001}