Αντώνιος Μάλμος
Ο Αντώνιος Μάλμος (ιταλικά: Antonio Domenico Malmo, Χανιά, 2 Σεπτεμβρίου 1901 – Χανιά, 14 Σεπτεμβρίου 1971) ήταν Χανιώτης, λόγιος, συλλέκτης, φιλότεχνος και ιδρυτής της Μάλμειου Βιβλιοθήκης των Χανίων.
| Αντώνιος Μάλμος | |
|---|---|
| Γέννηση | 2 Σεπτεμβρίου 1901 |
| Θάνατος | 14 Σεπτεμβρίου 1971 |
| δεδομένα () | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης το Σεπτέμβριο του 1901. Ο πατέρας του Nicola Malmo ήταν αξιωματικός των καραμπινιέρων και υπηρετούσε στο ιταλικό εκστρατευτικό σώμα στην Κρήτη στο πλαίσιο της επέμβασης των Μεγάλων Δυνάμεων κατά την ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας. Μητέρα του ήταν η Zozefina (Pipina) Lia-Malmo κόρη του Μαλτέζικης καταγωγής και Βρετανού υπηκόου φαροφύλακα του Φάρου των Χανίων. Ο Αντ. Μάλμος είχε δύο μικρότερους αδελφούς, τον Αυγουστίνο και τον Ερρίκο. Η οικογένεια Μάλμο, σύμφωνα με πληροφορίες, κατείχε και τίτλους ευγενείας[1] (μάλλον αυτόν του κόμη) και δικό της οικόσημο. Μετά την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων το 1909 και την Ένωση της Κρήτης το 1913, οι Μάλμο δεν επέστρεψαν στην Ιταλία και παρέμειναν στα Χανιά. Ο Αντ. Μάλμος έμαθε τα πρώτα γράμματα στο σπίτι των γονιών του από ιδιώτες δασκάλους. Στα 12 του χρόνια έμεινε ορφανός από πατέρα και αναγκάστηκε να εργαστεί σε διάφορες εργασίες.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 εργάζεται ως κουρέας. Παράλληλα όμως δεν εγκαταλείπει τα γράμματα. Το 1921 ιδρύει τον «Εγκυκλοπαιδικό Κύκλο των Νέων» αναλαμβάνοντας τη θέση του «Αρχηγού». Στο Κύκλο, που στόχο είχε τον σχηματισμό βιβλιοθήκης, συμμετείχε και ο μαθητής γυμνασίου τότε Ε. Κριαράς[2]. Ο «Κύκλος» λειτούργησε περίπου δύο χρόνια. Παράλληλα την εποχή αυτή δραστηριοποιείται και στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων ως αρχηγός της δεύτερης ομάδας προσκόπων της περιφέρειας Χανίων τη διετία 1922-1924[3].
Το 1927 γνωρίζει και παντρεύεται – με καθολικό γάμο – την Αγγελική Πλουμιδάκη από τις Μουρνιές, ανιψιά της Στυλιανής Πλουμιδάκη μητέρας του Ελευθερίου Βενιζέλου. Μαζί απέκτησαν έναν γιο τον Βασίλειο. Ο γάμος αυτός δεν τελεσφόρησε και διαλύθηκε λίγο μετά τη γέννηση του παιδιού[4].
Το 1932 ιδρύει πτηνορνιθοκομείο. Αξιοσημείωτο είναι ότι ήταν η πρώτη σύγχρονη πτηνοτροφική μονάδα στην Κρήτη. Ο Μάλμος έκανε μια μεγάλη επένδυση στον Καλυκά σε έκταση τεσσάρων στρεμμάτων μέσα σε ένα μεγάλο ελαιώνα, την οποία ονόμασε «Διλοχή». Υπήρχαν τέσσερα τμήματα: το εκκολαπτήριο, το αναθρεπτήριο, το τροφείο και το υγειονομικό εργαστήριο -θεραπευτήριο [5].
Λόγω της γνώσης ξένων γλωσσών – πρωτίστως ιταλικών – είχε συνεργαστεί με το Γερμανικό Προξενείο Χανίων κατά τη διάρκεια της Κατοχής ως διερμηνέας πράγμα που τον ταλαιπώρησε αργότερα, αφού κατηγορήθηκε (χωρίς αποδείξεις) ως δωσίλογος, αλλά τελικά αθωώθηκε[1].
Υπήρξε ευγενικός με κομψούς τρόπους και αριστοκρατική φυσιογνωμία. Αυστηρός, αινιγματικός και ιδιόρρυθμος αλλά ιδιαίτερα αγαπητός στους συμπολίτες του. Διέθετε δε τo αλάθητο συλλεκτικό ένστικτο πoυ του είχε χαρίσει το προσωνύμιο «χαρτοπόντικας»[6]. Χαρακτηριστικό του συλλεκτικού του ενστίκτου ήταν πως παραφύλαγε την υπηρέτρια του Ελ. Bενιζέλου πότε θα βγάλει τα σκουπίδια για να πάρει σημειώματα, επιστολές και σχέδια διπλωματικών εγγράφων[4].
Απεβίωσε στα Χανιά από καρδιακή προσβολή τον Σεπτέμβριο του 1971. Κηδεύτηκε στον οικογενειακό τάφο στο Καθολικό (φράγκικο) νεκροταφείο των Χανίων. Εγγονή του είναι η Αγγέλα Μάλμου, εκπαιδευτικός προσχολικής αγωγής, εικονογράφος και συγγραφέας μυθιστορημάτων & θεατρικών έργων για παιδιά.[7]
Μάλμειος Βιβλιοθήκη Επεξεργασία
Η συλλεκτική μανία και η αγάπη προς το βιβλίο οδήγησαν τον Αντώνη Μάλμο να προχωρήσει στην ίδρυση της "Μάλμειου Βιβλιοθήκης των Χανίων". Η Μάλμειος Βιβλιοθηκη ιδρύθηκε το 1928 και αποτελούσε µία πολύτιμη συµβολή στα τοπικά γράμματα και γενικά στην χανιώτικη κοινωνία. Ο Α. Μάλμος άνοιξε τη βιβλιοθήκη του στους Χανιώτες αναγνώστες και ερευνητές. Με αυτόν τον τρόπο η Βιβλιοθήκη αυτή ήταν ίσως η μοναδική που λειτούργησε στα Χανιά αφού η Δημοτική Βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε το 1953, ενώ οι βιβλιοθήκες του Φιλολογικού Συλλόγου «Χρυσόστομος» και η Βιβλιοθήκη του Ελ. Βενιζέλου είχαν καταστραφεί από τους βομβαρδισμούς του 1941 ή λεηλατηθεί κατά την Κατοχή.
Στις συλλογές της συμπεριλαμβάνονταν πλήθος ιστορικών και πολιτικών βιβλίων, αναφορές περιηγητών καθώς επίσης λογοτεχνικά βιβλία. Συνολικά η βιβλιοθήκη το 1971 συμπεριελάμβανε πάνω 11.000 τόμους. Παράλληλα ο Μάλμος συνέλεγε διάφορα αντικείμενα όπως γραμματόσημα, χαρτονομίσματα, μετάλλια & παράσημα, απολιθώματα, αντίκες και άλλα έργα τέχνης τα οποία με περηφάνια παρουσίαζε στους επισκέπτες της βιβλιοθήκης.
Παράλληλα με τη βιβλιοθήκη (ο Α. Μάλμος ήταν και εξαιρετικά φιλότεχνος) στο ίδιο κτίριο λειτουργούσε και μία υποτυπώδης πινακοθήκη με πίνακες κυρίως Κρητών καλλιτεχνών.
Σύμφωνα με το βιβλίο επισκεπτών της βιβλιοθήκης, κατά καιρούς την επισκέφθηκαν και προσωπικότητες, σύγχρονες της εποχής του Α. Μάλμου. όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Νίκος Κούνδουρος, η Μαρία Φαραντούρη αλλά και πολιτικοί όπως ο Ιωάννης Ζίγδης, ο Κωσταντίνος Μητσοτάκης.
Η βιβλιοθήκη αρχικά στεγαζόταν στην οδό Θεοφάνους στο ενετικό λιμάνι των Χανίων και από το 1957 μέχρι και το 1971 στην Παλιά Πόλη των Χανίων σε ένα οίκημα στη συμβολή των οδών Χατζημιχάλη Νταλιάνη και στην μικρή πάροδο που σήμερα φέρει το όνομα του ιδρυτή της, σε ένα κτίριο το οποίο κατά την Ενετοκρατία αποτελούσε τμήμα του καθολικού μοναστηριού της Madonna della Misericordia[8]. Το κτίσμα αυτό καταστράφηκε από πυρκαγιά τον Μάιο του 2007 και σήμερα - μετά από εκτενή ανακαίνιση φιλοξενεί ξενοδοχειακή μόνάδα.
Το 1972, μετά το θάνατο του ιδρυτή της, η συλλογή, με πρωτοβουλία της οικογένειας και του τότε δημάρχου Χανίων Ιωάννη Πιμπλή, παραχωρήθηκε στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων, η οποία και ενσωματώθηκε στην κύρια συλλογή της [9].
Έμβλημα της βιβλιοθήκης ήταν μια στρογγυλή σφραγίδα με μία νεκροκεφαλή και με το ρητό «Μη λησμονείς ότι είσαι άνθρωπος». Η σφραγίδα είναι αυτή που ακόμη και σήμερα διακρίνει τα βιβλία της συλλογής του Αντωνίου Μάλμου στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Μανούσακας, Μανώλης (6 Οκτωβρίου 2012). «Στα Παλιά Χανιά: Μάλμειος Βιβλιοθήκη». Φωτοαναδρομές. http://www.haniotika-nea.gr/108071-fwtoandromes-sta-palia-xania. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ Κριαράς, Εμμανουήλ (2009). Μακράς Ζωής Αγωνίσματα. Αθήνα: Περιοδικό Αντί. σελ. 30. ISBN 978-960-89164-6-3.
- ↑ «Η ιστορία του προσκοπισμού στα Χανιά». Χανιώτικα Νέα. 7 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2020.
- ↑ 4,0 4,1 Γιώργος Φθενάκης, Σινέ Σαντάν, Εκδ. Γεωρβασάκης, Χανιά 2000
- ↑ Αλιγιζάκης, Αγησίλαος (27 Φεβρουαρίου 2021). «Ο… ορνιθοτρόφος Αντώνης Μάλμος». Χανιώτικα Νέα.
- ↑ Δούκα, Μάρω (2004). Αθώοι & Φταίχτες. Αθήνα: Κέδρος. σελ. 62. ISBN 960-04-2478-0.
- ↑ Κακατσάκης, Βαγγέλης (17 Φεβρουαρίου 2014). «Η Ιγμα της Αγγέλας Μάλμου». Χανιώτικα Νέα. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2016.
- ↑ Κακατσάκη, Χρύσα (6 Ιουλίου 1995). «Αναμεσα στο χθές και στο σήμερα». Επτά Ημέρες - Καθημερινή.
- ↑ «Ιστορικό Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων». Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2015.