Βικιπαίδεια

Ανυψωτήρας πραγμάτων

Ο ανυψωτήρας πραγμάτων (αγγλικά: dumbwaiter) είναι ένας μικρός ανελκυστήρας που προορίζεται να μεταφέρει αντικείμενα και όχι ανθρώπους. Τέτοιου είδους ανυψωτήρες που βρίσκονται μέσα σε σύγχρονες κατασκευές, συμπεριλαμβανομένων εμπορικών, δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, συχνά συνδέονται μεταξύ πολλαπλών ορόφων. Όταν εγκαθίστανται σε εστιατόρια, σχολεία, νοσοκομεία, σπίτια συνταξιοδότησης ή σε ιδιωτικές κατοικίες, συνήθως καταλήγουν σε μια κουζίνα.[1][2] στην Αγγλία την περίοδο της αποικιοκρατίας ονομαζόταν και βουβός υπηρέτης.

Ένας ανυψωτήρας πραγμάτων επίσης γνωστός ως οκνηρός σερβιτόρος (Speiseaufzug) στο παλαιότερο εστιατόριο στο Μόναχο, το Χούντσκουγκελ, με το μετακινούμενο καροτσάκι στη θέση "UP" και μόνο το σχοινί ορατό.

Ο όρος φαίνεται να έχει γίνει γνωστός στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1840, μετά από το μοντέλο των προηγούμενων "ανυψωτήρων πραγμάτων" που τώρα είναι γνωστοί ως δίσκοι περιστρεφόμενοι και σερβιρίσματος για τη διανομή τροφίμων.[3] Ο μηχανικός ανυψωτήρας πραγμάτων επινοήθηκε από τον Τζορτζ Κάννον, εφευρέτη της Νέας Υόρκης. Ο Κάννον καταχώρησε για πρώτη φορά το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ενός συστήματος φρένων (Αμερικανικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας αρ. 260776) το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για έναν ανυψωτήρας πραγμάτων στις 6 Ιανουαρίου 1883.[4] Ο Κάννον υπέβαλε αργότερα το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τον μηχανικό ανυψωτήρα πραγμάτων (US Patent No. 361268) στις 17 Φεβρουαρίου 1887.[5] Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Κάννον παρήγαγε ένα τεράστιο ποσό δικαιωμάτων από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας ανυψωτήρων πραγμάτων έως τον θάνατό του το 1897.[6]

Περιγραφή Επεξεργασία

Ένας απλός ανυψωτήρας πραγμάτων είναι ένας κινητός σκελετός σε ένα βαθύ πηγάδι, πεσμένος με ένα σχοινί σε μια τροχαλία, καθοδηγούμενο από ράγες. Οι περισσότεροι ανυψωτήρες πραγμάτων έχουν άξονα, καροτσάκι και χωρητικότητα μικρότερη από εκείνη των ανελκυστήρων επιβατών, συνήθως 45 έως 450 κιλά (100 έως 992 λίβρες).[2] Πριν προστεθούν ηλεκτροκινητήρες τη δεκαετία του 1920, οι ανυψωτήρες πραγμάτων ελέγχονταν χειροκίνητα με σχοινιά σε τροχαλίες.[1]

Κώδικες κτηρίων στις αρχές του 20ου αιώνα, μερικές φορές απαιτούσαν πυρίμαχους τοίχους για ανυψωτήρες πραγμάτων και αυτόματες κλειστές πόρτες πυρασφάλειας, και ανέφεραν χαρακτηριστικά όπως κουμπιά για τον έλεγχο της κίνησης μεταξύ των ορόφων και κλειδαριές στις πόρτες τους για να τους αποτρέψουν από το να ανοίξουν, εκτός εάν το καλάθι σταματά σε εκείνο τον όροφο.[7] Οι ανυψωτήρες πραγμάτων στο Λονδίνο ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς στα σπίτια των πλουσίων και των προνομιούχων. Οι υπηρέτριες τους χρησιμοποιούσαν για να μεταφέρουν άπλυτα ρούχα στο πλυσταριό από διαφορετικά δωμάτια του σπιτιού. Αυτό ελάττωσε τη μεταφορά του ρούχων αυτών μέσα στο σπίτι με χούφτες, εξοικονομώντας χρόνο και προλαμβάνοντας τραυματισμών.[8]

Μια νομική καταγγελία για έναν ανυψωτήρα πραγμάτων σε ένα εστιατόριο του Μανχάταν το 1915, που επίσης αναφέρει ότι τα τρόφιμα μεταφέρονται πάνω και κάτω στο πηγάδι, περιγράφει τις λειτουργίες και τους περιορισμούς της ως εξής:

[Υπάρχει] ... μεγάλο παιχνίδι μεταξύ του καροτσιού του ανυψωτήρα πραγμάτων και των οδηγών οπού τρέχει, με αποτέλεσμα η λειτουργία του καλαθιού να συνοδεύεται από ένα δυνατό θόρυβο. Το συρματόσχοινο με το οποίο λειτουργεί το καρότσι του ανυψωτήρα πραγμάτων, τρέχει σε έναν τροχό με μια πολύ ρηχή αύλακα, έτσι ώστε το σχοινί να είναι υπαίτιο και κάποιες φορές γλιστράει. ... Το καλάθι δεν έχει αμορτισέρ στην κορυφή, έτσι ώστε όταν χτυπά στην κορυφή του πηγαδιού ή του τροχού να υπάρχει μια δυνατή αναφορά. ... Τα σχοινιά του ανυψωτήρα πραγμάτων χτυπάνε τέτοιο τείχος σε συχνές αποστάσεις με μια δυνατή αναφορά. ... Ο ανυψωτήρας πραγμάτων συχνά χειρίζεται αμελητέα, με το να τρέχει πιο γρήγορα από ό,τι είναι απαραίτητο και αφήνοντάς τον να πέσει κάτω με μια ξαφνική πτώση.[9]

Οι πιο πρόσφατοι ανυψωτήρες πραγμάτων μπορούν να είναι πιο εξελιγμένοι, χρησιμοποιώντας ηλεκτρικούς κινητήρες, συστήματα αυτόματου ελέγχου και έθιμα εμπορευματοκιβώτια άλλων ειδών ανελκυστήρων.[10] Πρόσφατα κατασκευασμένοι ανυψωτήρες βιβλίων σε βιβλιοθήκες και ταχυδρομικές ή άλλες μεταφορές εμπορευμάτων σε πύργους γραφείων μπορεί να είναι μεγαλύτεροι από πολλούς ανυψωτήρες πραγμάτων σε δημόσια εστιατόρια και ιδιωτικές κατοικίες, υποστηρίζοντας φορτία τόσο βαρύ όσο 450 κιλά (992 λίβρες).[εκκρεμεί παραπομπή]

Κανονισμοί που διέπουν την κατασκευή και τη λειτουργία Επεξεργασία

Οι κτιριακοί κώδικες έχουν ρυθμίσει την κατασκευή και τη λειτουργία των ανυψωτήρων πραγμάτων σε τμήματα της Βόρειας Αμερικής από τον 19ο αιώνα.ref name=CullmerBauer/> Οι σύγχρονοι ανυψωτήρες πραγμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά πρέπει να συμμορφώνονται[εκκρεμεί παραπομπή] με την American Society of Mechanical Engineers (Αμερικανική Κοινότητα Μηχανολόγων) και συνεπώς να έχουν χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά των ανελκυστήρων επιβατών.[11] Η κατασκευή, λειτουργία και χρήση των ανυψωτήρων πραγμάτων ποικίλλει ευρέως ανάλογα με τη χώρα.

Στην ιστορία Επεξεργασία

Μετά την απομάκρυνσή του από το σοβιετικό υπόγειο το 1938, ο Γουίτακερ Τσέιμπερς έδωσε μια τελευταία σειρά από κλεμμένα έγγραφα στον ανιψιό του Νέιθαν Λεβίν, ο οποίος τον έκρυψε σε έναν ανυψωτήρα πραγμάτων στο σπίτι της μητέρας του στο Μπρούκλιν. Μια δεκαετία αργότερα, ο Τσέιμπερς ζήτησε από τον ανιψιό του να τα ανακτήσει (τα οποία ο Τσέιμπερς ανέφερε ως το "σωσίβιο ζωής" του). Χειρόγραφα και δακτυλογραφημένα έγγραφα εκεί πέρα προέρχονταν από τους Άλγκερ Χις και Χάρι Ντέξτερ Γουάιτ (και έγιναν γνωστά ως "τα έγγραφα της Βαλτιμόρη"). Το μικροφίλμ που περιείχε εκεί κλήθηκε και παρουσιάστηκε με πομπώδη τρόπο (με ψευδές όνομα "Pumpkin Papers" στον τύπο) από τον Ρίτσαρντ Νίξον για την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων.[12]

Εικόνες Επεξεργασία

  •  
    Στην Ιαπωνία
  •  
    Ανυψωτήρας πραγμάτων ελκόμενος με σκοινί, δεκαετίας του 1940
  •  
    Στο σπίτι του Ρομπέρτ Τουμπς

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 Τζορτζ Ρ. Στράκος (1998). The Vertical Transport Handbook (στα Αγγλικά). Νέα Υόρκη: John Wiley and Sons, 1998. ISBN 0-471-16291-4. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Χάρι Ρόμπερτ Κάλμερ και Άλμπερτ Μπάουαρ (1912). Elevator Shaft Construction (στα Αγγλικά). Νέα Υόρκη: W.T. Comstock Company, 1912. σελ. 30.  Περιορισμένη Προεπισκόπηση, Βιβλία Google, ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2008.
  3. ↑ Κουινιον, Μίχαελ. World Wide Words: "Lazy Susan". 24 Απριλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2013.
  4. ↑ United States. Patent Office (1883). American Architect and Architecture, Volume 13 (στα Αγγλικά). Boston: J. R. Osgood & Company, 1883. σελ. 11.  Περιορισμένη Προεπισκόπηση, Βιβλία Google, ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2012.
  5. ↑ United States. Patent Office (1887). Επίσημη εφημερίδα του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών των Ηνωμένων Πολιτειών, Τόμος 39, Τεύχη 1-4 (στα Αγγλικά). Ουάσινγκτον: Government Printing Office, 1887. σελ. 252.  Περιορισμένη Προεπισκόπηση, Βιβλία Google, ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2012.
  6. ↑ J.H. Beers & Co (1897). Commemorative biographical record of Dutchess County, New York (στα Αγγλικά). Σικάγο: J. H. Beers & Co., 1897. σελ. 258. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2019. , ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2012.
  7. ↑ Άντονι Άβιλλο (2002). Fireground Strategies (στα Αγγλικά). Τάλσα: PennWell Books, 2002. ISBN 978-0-87814-840-0. 
  8. ↑ http://www.tower-lifts.co.uk/goods-lifts/dumbwaiter-lifts/
  9. ↑ System, National Reporter; Superior Court (new York), New York (State); Court Of Appeals, New York (State); Supreme Court, New York (State); Company, West Publishing (1916). «DARR V. COHEN» (στα αγγλικά) (έντυπα και στον ιστό). New York Supplement, National Reporter System, New York (State) Superior Court (Νέα Υόρκη: West Publishing Company, 1916) 158 (c. 3): 325. https://books.google.com/?id=4og7AAAAIAAJ&pg=PA325&dq=dumbwaiter#PPA325,M1. Ανακτήθηκε στις 2008-08-26. «Cases argued and determined in the Court of Appeals, Supreme and lower courts of record of New York State, with key number annotations.».  μέσω του Βιβλία Google. (Επίσημο από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. Ψηφιοποιήθηκε στις 3 Αυγούστου 2007.)
  10. ↑ http://acelifts.com/dumbwaiter-lifts/
  11. ↑ Δες «ASME Product Catalogue» (στα Αγγλικά). American Society of Mechanical Engineers. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2008.  ASME A17.1 covers safety for new elevators, A17.2, elevator inspection, A17.3, safety for existing elevators, και A17.4, emergency procedures, including those applying to modern dumbwaiters.
  12. ↑ Τσέιμπερς, Γουίτακερ (1952). Witness. Νέα Υόρκη: Random House. σελίδες 799 (συνολικά). LCCN 52005149. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Food elevators στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανυψωτήρας_πραγμάτων&oldid=10470501"