Απόλλων 13

Η αποστολή Απόλλων 13 ήταν επανδρωμένη πτήση στο διάστημα στο πλαίσιο του Προγράμματος Απόλλων της NASA. Δεν πέτυχε τον τελικό στόχο της προσεδάφισης ανθρώπων στη Σελήνη, αφού το κέντρο ελέγχου αναγκάστηκε, λόγω βλάβης του διαστημικού σκάφους, να διακόψει την πτήση και να επιστρέψει το πλήρωμα στη Γη.

Απόλλων 13

Έμβλημα της αποστολής
Χαρακτηριστικά της αποστολής
NSSDC ID:	1970-029A
Κυβερνητικό Σκάφος:	CM-109
Υπηρεσιακό Σκάφος:	SM-109
Σεληνάκατος:	LM-7
Πύραυλος Προώθησης:	Saturn V, AS-508
Call sign:	CM: Odyssey LM: Aquarius
Πλήρωμα:	3
Εξέδρα Εκτόξευσης:	LC-39Α
Εκτόξευση:	11 Απριλίου 1970, ώρα 19:13:00 UTC
Προσγείωση:	17 Απριλίου 1970, ώρα 18:07:41 UTC, στον Ειρηνικό Ωκεανό στο σημείο 21°38′S 165°22′W
Διάρκεια Αποστολής:	5 ημέρες, 22 ώρες, 54' 41"
Περιφορές Σελήνης:	0 (απλή καμπύλη επιστροφής γύρω από το φεγγάρι)
Αριθμός Περιφορών:	151
Αναμνηστική Φωτογραφία
Α-Δ: Λόβελ, Σουάιγκερτ, Χέιζ
Άλλες Πτήσεις
Προηγούμενη πτήση Επόμενη πτήση Απόλλων 12 Απόλλων 14

Σύνθεση του πληρώματος

Η σύνθεση του πληρώματος ανακοινώθηκε από τη NASA στις 6 Αυγούστου 1969, λίγο μετά την επιτυχημένη προσσελήνωση της αποστολής Απόλλων 11. Το πλήρωμα που επάνδρωσε την πτήση του Απόλλων 13 ήταν:

Ειδικότητα	Ονοματεπώνυμο	Εμβλήματα των αποστολών πριν από την πτήση αυτή
Κυβερνήτης	Τζέιμς Άρθουρ Λόβελ	0(4)*
Πιλότος του διαστημόπλοιου	Τζακ Σουάιγκερτ	(1)
Πιλότος της σεληνάκατου	Φρεντ Χέιζ	(1)

*Αριθμός πτήσεων (συμπεριλαμβανομένης της παρούσας), ακολουθούμενος από τα εμβλήματα των αποστολών, στις οποίες έχουν πάρει μέρος.

Η εφεδρική ομάδα αποτελείτο από τους:

Ειδικότητα	Ονοματεπώνυμο	Εμβλήματα των αποστολών πριν από την πτήση αυτή
Κυβερνήτης	Τζον Γιανγκ	0(3)
Πιλότος της σεληνάκατου	Τσαρλς Ντιουκ	(0)

Αρχικά προορίζονταν οι Άλαν Σέπαρντ και Κεν Μάτινγκλι για κυβερνήτης και πιλότος της σεληνακάτου αντίστοιχα. Λίγο πριν από την εκτόξευση αρρώστησε ο αναπληρωματικός πιλότος Ντιουκ από ερυθρά. Ο Μάτινγκλι, λόγω του ότι από μικρός δεν είχε κάνει το αντίστοιχο εμβόλιο, και για να αποφευχθεί κίνδυνος ασθένειας κατά την αποστολή αναγκάστηκε να παραμείνει στο έδαφος και άλλαξε βάρδια με τον αντικαταστάτη του, τον Σουάιγκερτ, ο οποίος ήταν προορισμένος για την αποστολή Απόλλων 16, την οποία ανέλαβε ο Μάτινγκλι.

Οι προετοιμασίες

Ο πύραυλος εκτόξευσης τύπου Saturn V AS-508 παραδόθηκε τον Ιούνιο και Ιούλιο του 1969 στο Διαστημικό Κέντρο Κέννεντυ. Στις 15 Δεκεμβρίου 1969 το διαστημόπλοιο τοποθετήθηκε στην εξέδρα εκτόξευσης LC-39Α. Το διαστημόπλοιο και η σεληνάκατος έφεραν τα χαϊδευτικά ονόματα Odyssey (από την Οδύσσεια του Ομήρου) και Aquarius (Υδροχόος) αντίστοιχα.

Για σημείο της προσσελήνωσης είχε οριστεί ο κρατήρας της σελήνης Fra Mauro, όπου σύμφωνα με τα σχέδια η αποστολή θα έστηνε το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους ALSEP (Apollo Lunar Surface Experiments Package), λόγω των σημαντικών πετρωμάτων που βρίσκονταν στο σημείο αυτό. Για το σκοπό αυτό, οι αστροναύτες του πληρώματος είχαν καταρτιστεί με ειδική εκπαίδευση στον τομέα της γεωλογίας.

Η πορεία της πτήσης

Apollo 13 – Πορτραίτο της αρχικής σύνθεσης του πληρώματος

Η βλάβη στο σκάφος εξυπηρέτησης μετά το ατύχημα που συνέβη κατά την αποσύνδεση.

Η εκτόξευση

Η εκτόξευση της αποστολής πραγματοποιήθηκε στις 11 Απριλίου 1970, στις 13:13:00 τοπική ώρα. Λόγω ισχυρών κραδασμών που παρουσιάστηκαν, απομονώθηκε η μεσαία τουρμπίνα της δεύτερης βαθμίδας και διέκοψε αυτόματα τη λειτουργία της 132 δευτερόλεπτα πριν από την προγραμματισμένη παύση της. Με τη βοήθεια του κεντρικού ψηφιακού υπολογιστή ελέγχου LVDC (Saturn Launch Vehicle Digital Computer) οι υπόλοιπες τέσσερις τουρμπίνες και η τρίτη βαθμίδα αντιστάθμισαν κάπως την απώλεια και το ταξίδι συνεχίστηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη και με μια πολύ μικρή απόκλιση. Κατόπιν μιάμισης περιφοράς γύρω από τη Γη πυροδοτήθηκε η τρίτη βαθμίδα και το ταξίδι συνεχίστηκε με προορισμό τη Σελήνη.

Η συντριβή του πυραύλου Saturn

Ένα από τα επιστημονικά πειράματα που διεξήχθησαν ήταν η συντριβή της τρίτης βαθμίδας του πυραύλου, η οποία αποσυνδέθηκε και αφέθηκε να πέσει στην επιφάνεια της Σελήνης. Η πτώση του πυραύλου διήρκεσε τρεις ημέρες, και ο πύραυλος συνετρίβη με ταχύτητα 9.000 χιλιομέτρων την ώρα (2,5 χλμ. το δευτερόλεπτο) σε απόσταση περ. 120 χιλιομέτρων δυτικά-βορειοδυτικά του σημείου προσσελήνωσης της αποστολής του Απόλλων 12. Η συντριβή που ισοδυναμούσε με έκρηξη 10 τόνων ΤΝΤ προκάλεσε σεισμικές δονήσεις που καταγράφηκαν μετά από 30" από τον σεισμογράφο που είχε εγκαταστήσει η προηγούμενη αποστολή. Οι σεισμικές δονήσεις συνεχίστηκαν πάνω από τρεις ώρες. Εκτός αυτού, άλλα όργανα κατέγραψαν την παρουσία ιονισμένου νέφους, που συνέπεσε λίγο πριν από την πρώτη σεισμική δόνηση και διήρκεσε σχεδόν ένα λεπτό. Προφανώς, η σκόνη που σήκωσε η πρόσκρουση του πυραύλου στο έδαφος της Σελήνης ιονίστηκε υπό την επήρεια των ηλιακών ακτίνων.

Το ατύχημα και η επιστροφή στη Γη

Κατά τη διάρκεια της πτήσης σημειώθηκε έκρηξη σε μια από τις δύο δεξαμενές οξυγόνου. Το διαστημόπλοιο είχε ήδη διανύσει διαδρομή διάρκειας 55 ωρών και 54 λεπτών και βρισκόταν 300.000 χιλιόμετρα από τη Γη. Μια δεξαμενή οξυγόνου του σκάφους εξυπηρέτησης ανατινάχτηκε λίγο μετά την έναρξη λειτουργίας του αναδευτήρα. Ο Σουάιγκερτ μετέδωσε στο κέντρο ελέγχου το παροιμιώδες Houston, we've had a problem.

Ηχογραφημένος διάλογος «Houston, we've had a problem»

noicon

Η έκρηξη προκάλεσε ζημιά και στη διπλανή δεξαμενή οξυγόνου, με αποτέλεσμα την παύση διοχέτευσης οξυγόνου στην κυψέλη καυσίμου και την ακαριαία μείωση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και νερού. Εκτός αυτού σημειώθηκε έλλειψη αποθέματος οξυγόνου στην καμπίνα, με αποτέλεσμα η αποστολή να αντιμετωπίσει σοβαρό κίνδυνο. Η μόνη λύση ήταν η άμεση διακοπή της αποστολής και επιστροφή στη Γη. Η προσσελήνωση ματαιώθηκε και η τροχιά του διαστημοπλοίου τροποποιήθηκε έτσι, ώστε να πραγματοποιήσει καμπύλη επιστροφής αντί να μπει σε δορυφορική τροχιά γύρω από τη Σελήνη.

Η πρόχειρη κατασκευή φίλτρου διοξειδίου του άνθρακα (CO₂).

Η σεληνάκατος πήρε τη θέση του κατεστραμμένου σκάφους εξυπηρέτησης ως σκάφος διάσωσης. Ο διασωστικός εξοπλισμός της σεληνακάτου, όμως, πληρούσε λιγότερες προδιαγραφές, αφού αυτή ήταν κατασκευασμένη για λιγότερο πλήρωμα και μικρότερη χρήση. Η παροχή οξυγόνου ήταν μεν αρκετή, αλλά έλειπε η παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, εκτός από μερικές μπαταρίες που ήταν φορτισμένες. Εκτός αυτού, έλειπε η ανακύκλωση του αέρα και δεν επαρκούσε η αποχέτευση του διοξειδίου του άνθρακα. Υπό την καθοδήγηση του πύργου ελέγχου οι αστροναύτες κατασκεύασαν με ό,τι υλικά βρέθηκαν στο διαστημόπλοιο (σακούλες, χάρτες, κολλητική ταινία) έναν πρόχειρο προσαρμογέα του μηχανήματος από το σκάφος εξυπηρέτησης, το έβαλαν σε λειτουργία και πυροδότησαν τους πυραύλους για να επιστρέψουν στη Γη.

Το διαστημόπλοιο Apollo 13 στο κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου USS Iwo Jima.

Βιβλιογραφία

• Kraft, Christopher C.: Flight - My Life in Mission Control; Plume (Reissue) 2002
• Kranz, Eugene F.: Failure is not an Option; Simon & Schuster, 2000
• Lovell, J.A.; Kluger, J.: Lost Moon - The Perilous Voyage of Apollo 13; Houghton Mifflin; 1994
• NASA, Public Affairs Office, Washington, D.C.: Apollo 13 Press Kit; Release 70-50K; 2. April 1970
• NASA, Manned Spacecraft Center, Houston, TX: Apollo 13 Mission Report; Dokument MSC-02680; Sept. 1970
• Orloff, R.; Harland, D.: Apollo - The Definitive Sourcebook; Springer (Praxis), 2006
• Neipp, Volker: Mit Schrauben und Bolzen auf den Mond - das unglaubliche Lebenswerk von Dr. Eberhard F.M. Rees, Springerverlag Trossingen 2008, ISBN 978-3-9802675-7-1. Apollo 13 war die erste Mission für die Rees als Direktor des MSFC eigenverantwortlich war.

Εξωτερικoί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Apollo 13 στο Wikimedia Commons
• NASA Πλήρης περιγραφή της αποστολής
• NASA Πλήρης καταγραφή του διαλόγου
• NASA Καταγραφή του διαλόγου (έγγραφο)
• Reichhaltige NASA Φωτογραφικό υλικό της αποστολής Apollo-13
• NASΑ Άλλοι εξωτερικοί σύνδεσμοι
• NASA Καταγραφές της Αποστολής Αρχειοθετήθηκε 2009-06-29 στο Wayback Machine.
• NASA Πόρισμα της Επιτροπής Cortright για τη διαλεύκανση του ατυχήματος Αρχειοθετήθηκε 2013-02-24 στο Wayback Machine.
• NSSDC Master Catalog: Apollo 13 Αρχειοθετήθηκε 2007-10-29 στο Wayback Machine.