Αστράγαλος

Ο αστράγαλος είναι το οστό του ταρσού το οποίο αρθρώνεται με τη κνήμη και την περόνη στη ποδοκνημική άρθρωση. Είναι το οστό του άκρου ποδός που βρίσκεται σε υψηλότερη θέση και στηρίζεται πάνω στη πτέρνα. Έχει σχήμα σαλιγκαριού όπως φαίνεται από το πλάι. Προς τα εμπρός αρθρώνεται με το σκαφοειδές οστό. Έχει μια κεφαλή, ένα κοντό αυχένα και ένα διαπλατυσμένο σώμα.

Ο αριστερός αστράγαλος από έσω

Αυτό το λήμμα αφορά το οστό. Για την άρθρωση, δείτε: ποδοκνημική άρθρωση. Για το βότανο, δείτε: Αστράγαλος (φυτό).

Περιγραφή

Ο αστράγαλος έχει σχήμα σαλιγκαριού όπως φαίνεται από το πλάι. Η κεφαλή βρίσκεται προς τα εμπρός, έχει σφαιροειδή μορφή και αρθρώνεται με το σκαφοειδές, το οποίο διαθέτει ένα αντίστοιχο κυκλικό εντύπωμα. Κάτω από τη σφαιρική αρθρική επιφάνεια βρίσκονται άλλες τρεις αρθρικές επιφάνειες, που χωρίζονται από τρία ομαλά χείλη. Η πρόσθια και η έσω αρθρική επιφάνεια αρθρώνονται με την πτέρνα, ενώ η τρίτη επιφάνεια, που βρίσκεται εσωτερικότερα από τια άλλες αρθρώνεται με τον πελματιαίο πτερνοσκαφοειδή σύνδεσμο, ο οποίος συνδέει τη πτέρνα με το σκαφοειδές οστό κάτω από την κεφαλή του αστραγάλου. Η κεφαλή αποτελεί συνέχεια ενός κοντού αυχένα, ο οποίος συνδέει τη κεφαλή με το σώμα. Ο αυχένας εμφανίζει μια βαθειά αύλακα, την αύλακα του αστραγάλου, η οποία κατευθύνεται λοξά προς τα εμπρός κατά μήκος της κάτω επιφάνειας. Αυτή η αύλακα σχηματίζει με την πτερνική αύλακα τον ταρσιαίο κόλπο, ο οποίος είναι ορατός όταν ο σκελετός παρατηρείται από έξω.

Το σώμα του αστραγάλου είναι πλατύ και βρίσκεται προς τα πίσω. Η άνω επιφάνειά του, η τροχιλία του αστραγάλου, αρθρώνεται με την κάτω επιφάνεια της κνήμης, ενώ η έσω και η έξω με το έσω και έξω σφυρό αντίστοιχα. Επειδή το έξω σφυρό εξέχει περισσότερο προς τα κάτω, η έξω αρθρική επιφάνεια είναι μεγαλύτερη από την έσω. Το κατώτερο τμήμα της έξω επιφάνειας του αστραγάλου εμφανίζει μια οστέινη απόφυση, την έξω απόφυση του αστραγάλου, πάνω στην οποία αρθρώνεται η έσω επιφάνεια του έξω σφυρού. Η κάτω επιφάνεια του σώματος έχει μια ωοειδή κοίλη αρθρική επιφάνεια, την οπίσθια πτερνική αρθρική γλήνη, με την οποία ο αστράγαλος αρθρώνεται με την πτέρνα. Στο πίσω μέρος του σώματος υπάρχουν δύο φύματα που σχηματίζουν μια αύλακα από την οποία διέρχεται ο τένοντας του μακρού καμπτήρα του μακρού δακτύλου.

Οστέωση

Το τρίγωνο οστό σε ακτινογραφία.

Ο αστράγαλος οστεώνεται από ένα και μόνο πυρήνα οστέωσης, που αρχικά εμφανίζεται στον αυχένα. Η οπίσθια επιφάνεια του αστραγάλου φαίνεται να οστεώνεται τελευταία, φυσιολογικά μετά την εφηβεία. Περίπου στο μισό πληθυσμό εμφανίζεται ένα μικρό επικουρικό οστό, το τρίγωνο οστό, πίσω από το έξω φύμα της οπίσθιας επιφάνειας του αστραγάλου. Το οστάριο αυτό καλύπτεται στο 60% της έκτασής με αρθρικό χόνδρο και κανένας μυς ή τένοντας δεν προσφύεται άμεσα πάνω του.

Κατάγματα

Τα κατάγματα του αστραγάλου είναι επίφοβα διότι είναι πιθανό να σταματήσουν την αιμάτωση του οστού και να το νεκρώσουν. Ο αστράγαλος τροφοδοτείται κυρίως από ένα κλάδο της οπίσθιας κνημιαίας αρτηρίας, η οποία περνάει στο αστράγαλο περνώντας από το ταρσιαίο κόλπο. Ο αστράγαλος επίσης αρματώνεται από κλάδους της ραχιαίας αρτηρίας του ποδιού. Τα κατάγματα του αυχένα του αστραγάλου μπορούν συχνά να διακόψουν την αιμάτωση του οστού, με αποτέλεσμα το σώμα και το οπίσθιο τμήμα του αστραγάλου να είναι ευπρόσβλητα σε νέκρωση, και έτσι να υπάρχει πρόωρη οστεοαρθρίτιδα και για να θεραπευτεί να απαιτείται χειρουργική επέμβαση.

Πηγές

• R.L. Drake, W. Vogl, A.W.M. Mitchell, Ανατομία Gray’s, Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2007