Η αυτοεκτίμηση είναι μια ελκυστική ψυχολογική έννοια επειδή είναι ικανή να αποτελέσει παράγοντα πρόβλεψης για συγκεκριμένα αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία,[1] η ευτυχία,[2] η ικανοποίηση στον γάμο και τις διαπροσωπικές σχέσεις,[3] ακόμα και την εγκληματική συμπεριφορά. Η αυτοεκτίμηση μπορεί να απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό (για παράδειγμα, "Πιστεύω ότι είμαι καλός συγγραφέας και νιώθω χαρούμενος για αυτό") ή καθολικά (για παράδειγμα, "πιστεύω ότι είμαι κακός άνθρωπος και αισθάνομαι άσχημα για τον εαυτό μου συνολικά"). Οι ψυχολόγοι συνήθως θεωρούν την αυτοεκτίμηση ως ένα διαρκές χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, αν και είναι φυσιολογικό να υπάρχουν βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις. Τα συνώνυμα ή σχεδόν συνώνυμα της αυτοεκτίμησης περιλαμβάνουν πολλές έννοιες: αυτο-αξία,[4] αυτοσεβασμός,[5] υπόληψη,[6] και αυτο-ακεραιότητα.κλ

Τύποι Επεξεργασία

Υψηλή Επεξεργασία

 
Πυραμίδα του Maslow .

Άτομα με υγιές επίπεδο αυτοεκτίμησης:[7]

  • Πιστεύουν ακράδαντα σε συγκεκριμένες αρχές και αξίες και είναι έτοιμοι να τις υπερασπιστούν ακόμα και όταν τους εναντιωθούν, αισθάνονται άνετα να τις αναπροσαρμόσουν όταν αποκτούν νέα γνώση και εμπειρία.[8]
  • Είναι ικανοί να δρουν με γνώμονα αυτό που θεωρούν καλύτερη επιλογή, εμπιστευόμενοι την κρίση τους, ανεξάρτητα από το τι πιστεύουν οι υπόλοιποι για τις επιλογές τους και χωρίς να νιώθουν ενοχή για αυτές.
  • Δεν χάνουν τον χρόνο τους με το να στεναχωριούνται για το τι έγινε στο παρελθόν, ή για το τι πρόκειται να γίνει μελλοντικά. Μαθαίνουν από το παρελθόν και σχεδιάζουν το μέλλον, αλλά ζούνε το παρών έντονα.
  • Εμπιστεύονται πλήρως την ικανότητά τους να επιλύουν προβλήματα, χωρίς να διστάζουν μετά από αποτυχίες και δυσκολίες. Ζητάνε βοήθεια από τους άλλους όταν την χρειάζονται.
  • Θεωρούν τον εαυτό τους αξιοπρεπή όσο και οι άλλοι, χωρίς να θεωρούν τον εαυτό τους κατώτερο ή ανώτερο, ενώ αποδέχονται τις διαφορές σε ταλέντο, κύρος ή οικονομική κατάσταση.
  • Κατανοούν πως είναι ενδιαφέροντα και επάξια άτομα για τους άλλους, τουλάχιστον για αυτούς με τους οποίους μοιράζονται μια φιλία.
  • Αντιστέκονται στην χειραγώγηση, συνεργάζονται με τους άλλους μόνο όταν θεωρηθεί κατάλληλο.
  • Αποδέχονται και παραδέχονται τα διαφορετικά συναισθήματα και τις παρορμήσεις τους, είτε είναι θετικά είτε αρνητικά, αποκαλύπτοντάς τα μόνο όταν το επιλέξουν επιλέγουν.
  • Είναι ικανοί να απολάυσουν μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων.
  • Έχουν ευαισθησία ως προς τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων. Σέβονται τους γενικά αποδεκτούς κοινωνικούς κανόνες, και δεν διεκδικούν καμιά επιθυμία να ευημεήσουν εις βάρος των άλλων.
  • Προσπαθούν να βρουν λύσεις στις διαφωνίες χωρίς να υποβαθμίζουν χωρίς να υποβαθμίζουν τον εαυτό τους ή τους άλλους όταν προκύπτουν προκλήσεις. [9]

Χαμηλή Επεξεργασία

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων γενετικών παραγόντων, εξωτερικής εμφάνισης, ψυχικής υγείας, κοινωνικού υπόβαθρου, οικονομικής κατάστασης, σημαντικών συναισθηματικών εμπειριών, κοινωνικού στίγματος, κοινωνικής πίεσης ή/και εκφοβισμού.[10]

Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση ενδεχομένως να εμφανίσουν ορισμένα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:[11]

  • Σοβαρή αυτο-κριτική και χαμηλή ικανοποίηση.[8]
  • Υπερευαισθησία στην κριτική με έντονη δυσαρέσκεια ή μνησικακία εναντίον κριτικών και αίσθημα ότι δέχονται επίθεση.
  • Χρόνια αναποφασιστικότητα και υπερβολικός φόβος για τα λάθη.
  • Υπερβολική διάθεση να εξυπηρετήσουν και να ευχαριστήσουν όποιον τους το ζητήσει, και ταυτόχρονα μεγάλη απροθυμία να τον δυσαρεστήσουν.
  • Τελειομανία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση όταν δεν επιτυγχάνεται η τελειότητα.
  • Νευρωτική ενοχή, κολλάνε ή μεγενθύνουν λάθη του παρελθόντος.
  • Διάχυτη επιθετικότητα, γενικότερη στάση άμυνας και ευερεθιστότηα χωρίς άμεσο λόγο.
  • Απαισιοδοξία και μια γενικότερη αρνητική οπτική.
  • Φθόνος, απέχθεια, ή μνησικακία.
  • Βλέπει προσωρινές αποτυχίες ως μόνιμες και ανυπόφορες καταστάσεις.[9]

Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να είναι επικριτικά με τον εαυτό τους. Ορισμένοι εξαρτώνται από την έγκριση και τον έπαινο των άλλων όταν αξιολογούν την προσωπική τους αξία. Άλλοι μπορεί να μετρούν το πόσο αρεστοί είναι με σε σχέση με τις επιτυχίες τους, δηλαδή να αποδέχονται τους εαυτούς τους εάν επιτύχουν, αλλά όχι εάν αποτύχουν.[12]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Marsh, H.W. (1990). «Causal ordering of academic self-concept and academic achievement: A multiwave, longitudinal path analysis.». Journal of Educational Psychology 82 (4): 646–656. doi:10.1037/0022-0663.82.4.646. https://archive.org/details/sim_journal-of-educational-psychology_1990-12_82_4/page/646. 
  2. Baumeister, R. F.; Campbell, J. D.; Krueger, J. I.; Vohs, K. D. (2003). «Does High Self-Esteem Cause Better Performance, Interpersonal Success, Happiness, or Healthier Lifestyles?». Psychological Science in the Public Interest 4 (1): 1–44. doi:10.1111/1529-1006.01431. ISSN 1529-1006. PMID 26151640. 
  3. Orth U.; Robbins R.W. (2014). «The development of self-esteem». Current Directions in Psychological Science 23 (5): 381–387. doi:10.1177/0963721414547414. 
  4. «Great Books Online -- Quotes, Poems, Novels, Classics and hundreds more». Bartleby.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2017. 
  5. «Bartleby.com: Great Books Online -- Quotes, Poems, Novels, Classics and hundreds more». Bartleby.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2017. 
  6. «Great Books Online -- Quotes, Poems, Novels, Classics and hundreds more». Bartleby.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2017. 
  7. Adapted from Hamachek, D. E. (1971). Encounters with the Self. New York: Rinehart. 
  8. 8,0 8,1 José-Vicente Bonet. Sé amigo de ti mismo: manual de autoestima. 1997. Ed. Sal Terrae. Maliaño (Cantabria, España). (ISBN 978-84-293-1133-4).
  9. 9,0 9,1 New, Michelle (Μαρτίου 2012). «Developing Your Child's Self-Esteem». KidsHealth. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2012. 
  10. Jones FC (2003). «Low self esteem». Chicago Defender: σελ. 33. ISSN 0745-7014. 
  11. Adapted, Gill J. «Indispensable Self-Esteem». Human Development 1: 1980. 
  12. Baldwin, M. W.; Sinclair, L. (1996). «Self-esteem and 'if...then' contingencies of interpersonal acceptance». Journal of Personality and Social Psychology 71 (6): 1130–1141. doi:10.1037/0022-3514.71.6.1130. PMID 8979382. https://semanticscholar.org/paper/63cf1b9513bc22e36dc05c8896681935fdf5f650.