Βαρδαριώται

Οι Βαρδαριῶται ήταν μια εθνική και εδαφική ομάδα (πιθανώς με αρχική καταγωγή από τους Μαγυάρους) στην ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Ρωμανία), η οποία ομάδα παρείχε ένα σύνταγμα φρουράς του Παλατιού κατά τον 12ο και τον 13ο αι.

Οι Ρωμαίοι νικούν τους Άραβες στη μάχη του Λαλακάοντα ποταμού.

Ιστορία

Η ακριβής προέλευση και η φύση των Βαρδαριωτών είναι αβέβαιη. Το όνομα εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 10ο αιώνα, όταν μία επισκοπή των «Βαρδαριωτών ή Τούρκων» αναφέρεται ως υποτελής της Θεσσαλονίκης. Ο συγγραφέας των μέσων του 14ου αι. Ψευδο-Κωδινός τους αποκαλεί «Πέρσες» στη φυλή (ένας τυπικός βυζαντινός αναχρονισμός για τους «Τούρκους») και υπενθυμίζει ότι εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του ποταμού Βαρδάρη παλαιότερα, από έναν ανώνυμο Ρωμαίο Αυτοκράτορα. Και στις δύο περιπτώσεις ωστόσο, με το «Τούρκοι» υπονοούνται πιθανώς οι Μαγυάροι, οι οποίοι ονομάζοντο Τούρκοι από τους Ρωμαίους τον 10ο-11ο αιώνα. Ως εκ τούτου, φαίνεται ότι οι Βαρδαριώτες ήταν Μαγυάροι, που μετεγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία τον 10ο αι., και ότι είχαν γίνει Χριστιανοί στο τέλος αυτού του αιώνα.

Μέχρι τον 12ο αι. οι Βαρδαριώτες, που τώρα πια η ταυτότητά τους ως Μαγυάρων είχε πια απωλεσθεί, στρατολογούντο στον Ρωμαϊκό στρατό και το αργότερο ως το τελευταίο μέρος της βασιλείας του Αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ Κομνηνού (π. 1143–1180) διαμορφώθηκαν σε ένα ξεχωριστό σύνταγμα φρουράς του Παλατιού. Τα καθήκοντά τους ωστόσο, τουλάχιστον κατά την Παλαιολόγεια περίοδο, φαίνεται ότι ήταν περισσότερο μίας αστυνομικής δύναμης, παρά μίας στρατιωτικής μονάδας: ο Ψευδο-Κωδινός τους απαριθμεί όχι με τους φρουρούς, αλλά με το άοπλο προσωπικό του Παλατιού και δηλώνει ότι το καθήκον τους ήταν "να κρατούν τους ανθρώπους σε τάξη" κατά τη διάρκεια των τελετών. Σε αντίθεση με τα ένοπλα μέλη της φρουράς των Βαράγγων και του συντάγματος των Παραμονών, ήταν εξοπλισμένοι μόνο με μαστίγιο (το μαγκλάβιον) και μία ράβδο (το δεκανίκιον). Ο Κωδινός καταγράφει επίσης ότι φορούσαν ιδιαίτερες στολές κόκκινου χρώματος και έναν "περσικό" πίλο, που ονομαζόταν αγγουρωτόν (δηλ. σε σχήμα αγγουριού) και ότι το μαστίγιο, που κρεμόταν από τη ζώνη τους, ήταν το σύμβολό τους. Αυτή η τελευταία αναφορά οδήγησε στην υπόθεση ότι οι Βαρδαριώτες ήταν η αντικατάσταση του παλαιότερου σώματος της φρουράς των Μαγκλαβιτών. Διοικούντο από έναν πριμικήριο, που πιστοποιείται για πρώτη φορά το έτος 1166. Ο ιστορικός του 13ου αι. Γεώργιος Ακροπολίτης δηλώνει επίσης ότι οι Βαρδαριώτες συνόδευαν τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα στο στρατόπεδο, ενώ αυτός ήταν σε εκστρατεία.

Δεν είναι σαφές εάν και πώς σχετίζονται οι βαρδάριοι, διοικητικοί υπάλληλοι της Θεσσαλονίκης τον 10ο-11ο αιώνα, γνωστοί μέσω των σφραγίδων τους, με τους Βαρδαριώτες.

Δείτε επίσης

• Βυζαντινός στρατός των Κομνηνών
• Παλαιολόγος Βυζαντινός στρατός

Πηγές

• Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1620-2. 
• (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander (1991). «Vardariotai». Στο: Kazhdan, Alexander, επιμ. The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press, σελ. 2153. ISBN 0-19-504652-8. 
• Macrides, Ruth (2007). George Akropolites: The History – Introduction, Translation and Commentary. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-921067-1. 
• Magdalino, Paul (2002) [1993]. The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1.