Γεώργιος Ακροπολίτης

Ο Γεώργιος Ακροπολίτης (1217 ή 1220 - 1282) ήταν σημαντικός Έλληνας λόγιος, διπλωμάτης και ιστορικός του 13ου αιώνα.

Γεώργιος Ακροπολίτης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1217 Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	Αύγουστος 1282 Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	μεσαιωνική ελληνική γλώσσα αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός συγγραφέας διπλωμάτης ιστορικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Ευδοκία
Τέκνα	Κωνσταντίνος Ακροπολίτης Μελχισεδέκ Άκροπολίτης

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από γονείς ευγενείς το 1217 (κατ' άλλους το 1220). Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος, κατείχε τη θέση του Μεγάλου Λογοθέτη. Σε ηλικία δεκαέξι χρονών μετοίκησε στη Νίκαια όπου διδάχτηκε φιλοσοφία από τον Βλεμμύδη. Τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Δούκα Βατάτζη με το αξίωμα του μεγάλου Λογοθέτη.

Το 1257 αιχμαλωτίστηκε από τον Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Κομνηνό Δούκα, όταν, ως στρατηγός του στρατού του αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρη αντιμετώπισε τον στρατό του εξεγερμένου Μιχαήλ, με αφορμή την αντίρρησή του στην εδαφική παραχώρηση του Δυρραχίου, ως προίκα για τον γάμο των παιδιών τους. Ο Ακροπολίτης ελευθερώθηκε τελικά δύο χρόνια αργότερα.

Μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο (1261) τοποθετήθηκε ως δάσκαλος φιλοσοφίας και μαθηματικών. Το 1274 συμμετείχε στη σύνοδο της Λυών, εν ονόματι του αυτοκράτορα, κατά την οποία ο αυτοκράτορας αναγνώρισε τα πρωτεία του Πάπα και δέχθηκε την προσθήκη του filioque στο Σύμβολο της Πίστεως. Η έντονη αντίδραση, όμως, των υπόλοιπων ορθοδόξων της Αυτοκρατορίας οδήγησαν στη ματαίωση της συμφωνίας.

Πέθανε το 1282.

Σύζυγός του ήταν η Ευδοκία Παλαιολογίνα, ο γιος του, Κωνσταντίνος Ακροπολίτης, υπήρξε γνωστός συναξαριστής, ενώ διατέλεσε και αυτός στο αξίωμα του Μεγάλου Λογοθέτη.

Εργογραφία

Το πιο γνωστό του έργο είναι το ιστορικό έργο Χρονική Συγγραφή, που πραγματεύεται γεγονότα της περιόδου από την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους μέχρι την ανακατάληψή της από τους Παλαιολόγους (1204-1262). Το έργο αυτό θεωρείται ως μια αρκετά αξιόπιστη και πολύτιμη πηγή, λόγω κυρίως της θέσης του Ακροπολίτη ως Μέγα Λογοθέτη και στρατιωτικό διοικητή. Η αφήγηση των γεγονότων είναι λιτή και νηφάλια, ενώ οι θέσεις του για τους Λατίνους εκφράζονται με ψύχραιμη και αντικειμενική διάθεση.

Η Χρονική συγγραφή έχει διασωθεί σε τρία χειρόγραφα. Τα δύο παρουσιάζουν το έργο στην πρωτότυπή του μορφή (Annales), και το τρίτο στην επίτομη.

Ο κώδικας Vatic. Barber. 163 κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1651 στο corpus Migne (Leo Allatius & Theodorus Dousa εκδ., «Γεωργίου του Ακροπολίτου του Μεγάλου Λογοθέτου, Χρονική Συγγραφή», στο MPG και αργότερα στο corpus της Βόννης. Στην έγκυρη έκδοση του 1903, ο Heisenberg εξέδωσε τον κώδικα Vatic. Graec. 163, τον οποίο και θεώρησε ως αρχέτυπο καθώς χρονολογείται το 14ο αιώνα. Το κείμενο τής Χρονικής Συγγραφής, όπως τιτλοφορεί ο ίδιος ο Ακροπολίτης την Ιστορία του, παραδίδεται, εκτός από την αρχική της μορφή, και σε μία επιτομή (δηλ. συντομευμένη παράφραση). Πρώτα έγινε γνωστή στο κοινό η επιτομή γνωστή με τον τίτλο «Ποίημα Χρονικόν Ημιτελές» (Historia in brevius redacta), που το επιμελήθηκε ο ίδιος ο Ακροπολίτης και εκτιμάται περισσότερο ως φιλολογική παρά ως ιστορική πηγή και εκδόθηκε από τον Th. Dousa το 1614 . Georgius Logotheta Acropolita, Chronicon Constantinopolitanum... Nunc primum Graece et Latine editum, Notisque illustratum (Ex Bibliotheca Theodori Dousae, Leiden, Govert Basson, 1614) και λίγο αργότερα, το 1651, από τον Λέοντα Αλλάτιο. Η καλύτερη έκδοση είναι αυτή του Α. Heisenberg στην Λειψία σε δύο τόμους του 1903.

Σώζονται ακόμα διάφοροι λόγοι του, όπως επιτάφιοι ή πανηγυρικοί. Αντίγραφα δύο λόγων του περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Μόσχας με αριθμό 208 και 355.

Τέλος, γνωστό κείμενό του αποτελεί και ένα ποίημα σχετικό με την Αποκαθήλωση και την Ταφή του Ιησού, το οποίο στην ελληνορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση ψάλλεται κατά τη διάρκεια της Περιφοράς του Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή (Carmen in magnum sabbatum - Στιχηρὸν ψαλλόμενον τῷ ἁγίῳ καὶ μεγάλῳ σαββάτῳ).

Στα νέα Ελληνικά

Έργα του Ακροπολίτη έχουν μεταφραστεί και στα νέα Ελληνικά.

• Χρονική Συγγραφή :
  • πρωτότυπο και μτφρ. Αντώνιος Παναγιώτου, (Κείμενα Βυζαντινής Ιστοριογραφίας 12), εκδ.Κανάκη, Αθήνα, 2003
  • μτφρ.Σπύρος Σπυρόπουλος,εκδ.Ζήτρος, Αθήνα, 2004

Πηγές

• Ανδρόνικος Δημητρακόπουλος (1872). Ορθόδοξος Ελλάς : ήτοι περί των Ελλήνων των γραψάντων κατά Λατίνων και περί των συγγραμμάτων αυτών. Εν Λειψίαι: Τύποις Μέτζγερ και Βίττιγ. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2010. 
• Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.41
• Σ. Λάμπρος, «Ἀκροπολίτης, ὄνομα παραγνωσθέν», ΝΕ 2 (1905) 159.
• Σ. Βάσης, «Εἰς Γεώργιον τὸν Ἀκροπολίτην διορθωτικά», Ἐπιστημονικὴ Ἐπετηρὶς τοῦ Ἐθνικοῦ Πανεπιστημίου 1905-1906, Αθήνα 1906, 95-103.
• Του ιδίου, «Τῶν εἰς Γεώργιον τὸν Ἀκροπολίτην διορθωτικῶν ἐπίμετρον», Βυζαντίς 2 (1911-1912) 453-456.
• Ν.Α. Βέης, «Εἰς Γεώργιον Ἀκροπολίτην», VizVre 20(1913) 63-64.
• Σ.Β. Κουγέας, «Ὁ Γεώργιος Ἀκροπολίτης κτήτωρ τοῦ Παρισινοῦ κώδικος τοῦ Σουΐδα (Cod. Paris, gr. 2625)», Byzantina-Metabyzantina 1/2 (1949) 61-74.
• A. Μαρκόπουλος, «Θεοδώρου B΄ Λασκάρεως ἀνέκδοτον ἐγκώμιον πρὸς τὸν Γεώργιον Ἀκροπολίτην», ΕΕΒΣ 36 (1968) 104-118.
• Μ. Αυγερινού-Τζιώγα, Η Χρονική Συγγραφή του Γεωργίου Ακροπολίτη: Η αττικιστική διαχείριση ενός γλωσσικού κεφαλαίου, Θεσσαλονίκη 2012.
•  Σ.Η. Σπυρόπουλος, Εξαρχαϊσμοί και εκσυγχρονισμοί των γεωγραφικών και εθνολογικών όρων στην Χρο­νικήν Διήγησιν του Νικήτα Χωνιάτη και την Χρονικήν Συγγραφήν του Γεωργίου Ακροπολίτη, διδ. διατριβή, Θεσσαλονίκη 2009.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Έργα του Γεώργιου Ακροπολίτη από την bibliotheca Augustana