Βυζαντινο-Βουλγαρική συνθήκη του 716

H Συνθήκη του 716 ήταν μία συμφωνία μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Υπογράφτηκε από τον Κορμέσιι, γιο του Τέρβελ χάνου των Βουλγάρων και τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Γ΄.

Η Βουλγαρία (κίτρινο) και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (γκρι) μετά τη συνθήκη του 716. Με πορτοκαλί η περιοχή που κέρδισε ο Τέρβελ.

Το 705 ο εκτοπισμένος Αυτοκράτορας Ιουστινιανός Β΄ ζήτησε από τον χάνο των Βουλγάρων συνδρομή για να ανακτήσει τον θρόνο του από τον Τιβέριο Γ΄. Οι Βούλγαροι έστειλαν δύναμη 15.000 ανδρών και ο Ιουστινιανός Β΄ εισήλθε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Τέρβελ αμείφθηκε με τον τίτλο του καίσαρα, ένα μεγάλο ποσό χρυσού, αργύρου και ενδυμάτων, όπως επίσης και την περιοχή Ζαγόρα, νότια του Αίμου (βουλγ.: Στάρα Πλάνινα). Ωστόσο, όταν ο Ιουστινιανός Β΄ σταθεροποίησε τη θέση του στην Κωνσταντινούπολη, εισέβαλε στη Βουλγαρία να ανακτήσει τη χαμένη περιοχή, αλλά ηττήθηκε στη μάχη της Αγχιάλου (708) και έπειτα εκτελέστηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους. Τον διαδέχθηκε ο Θεοδόσιος Γ΄. Οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν ως το 718, όταν η συμφωνία υπογράφτηκε μεταξύ των Βουλγάρων και των Ρωμαίων.

Εγκαταστάσεις

Οι όροι της συνθήκης του 716 ήταν:

• Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας αναγνώριζε τα Βουλγαρικά όρια, που περιείχαν τη νεοαποκτηθείσα περιοχή της Ζαγόρα. Στη συνθήκη το όριο μεταξύ των δύο χωρών δηλώθηκε ότι ξεκινούσε από το Μιλεόνι στη Θράκη. Ωστόσο το Μιλεόνι δεν μπορεί να προσδιοριστεί, αλλά προφανώς σημαίνει γεωγραφικό όρο. Σύμφωνα με τον Κονσταντίν Γιρέσεκ, το Μιλεόνι πρέπει να ταυτιστεί με μία κορυφή των υψωμάτων στο Μαναστίρ, στους βόρειους πρόποδες του Όρους Σακάρ. Στην υψηλότερη κορυφή (590 μ.) υπάρχουν ερείπια ενός φρουρίου, τυπικού Ρωμαϊκού συνοριακού φυλακίου, που πιθανότατα χρησίμευε ως συνοριακό σημείο. Τα σύνορα ορίστηκαν με τη βοήθεια τάφρου (erkesiya), γνωστή στον Μεσαίωνα ως μεγάλης τάφρου. Ξεκινούσε από τις λιμνοθάλασσες γύρω από τη λίμνη Μάνδρα στα βόρεια των ερειπίων του Δεβελτού και προχωρούσε δυτικά στον Ποταμό Έβρο/Μαρίτσα με ένα μήκος 131 χλμ.
• Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έπρεπε να συνεχίσει να πληρώνει την ετήσια εισφορά στη Βουλγαρία. Η ετήσια εισφορά που είχε συμφωνηθεί το 679 μεταξύ του Ασπαρούχ και του Κωνσταντίνου Δ΄ και είχε υποσχεθεί ο Ιουστινιανός Β΄, επιβεβαιώθηκε.
• Και οι δύο χώρες συμφώνησαν να ανταλλάξουν πρόσφυγες, που κατηγορούνταν για συνωμοσία εναντίον του νόμιμου ηγεμόνα. Ο όρος ζητήθηκε από τον Θεοδόσιο Γ΄, καθώς η εξουσία του ήταν επισφαλής και οι Βούλγαροι είχαν στο παρελθόν βοηθήσει εξεγερμένους να καταλάβουν το Αυτοκρατορικό στέμμα.
• Εμπορεύματα μπορούσαν να εισαχθούν ή να εξαχθούν μόνο αν είχαν σφραγίδα του κράτους. Αγαθά χωρίς έγγραφα θα κατάσχονταν για το θησαυροφυλάκιο του κράτους. Οι Βούλγαροι έμποροι απέκτησαν επίσημη πρόσβαση στη μεγαλύτερη αγορά της Ευρώπης στην Κωνσταντινούπολη.

Φόλλις του Θεοδοσίου Γ΄. Επιιγρ.: D N THEODOSiUS MUL.

Συνέπειες

Η συμφωνία ήταν ευνοϊκή για τη Βουλγαρία, αλλά αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας για τη Ρωμανία. Βάσει αυτής της συμφωνίας οι Βούλγαροι έστειλαν στρατό για να ανακουφίσουν τη Β΄ Αραβική πολιορκία της Κωνσταντινούπολης. Έπεσε στην ενέδρα τους μία αραβική δύναμη κοντά στην πόλη· άλλη αραβική δύναμη που έστειλε ο χαλίφης Σουλαϋμάν έφθασε το 717 υπό τον Ουπάιντα ιμπν Καυς Αλ-'Ουκαϋλί και συνάντησε τους Βουλγάρους σε μία νικηφόρα μάχη· οι αραβικές πηγές αναφέρουν την κατάκτηση μίας πόλης ονόματι "Μαντινάτ αλ-Σακαλίμπα" (πόλη των Σλάβων).

Το 719 ο Τέρβελ απέσυρε την υποστήριξή του για την υποστήριξη του νέου διεκδικητή του Ρωμαϊκού θρόνου Αναστάσιου. Η συνθήκη διάρκεσε ως το 756, όταν ο Κορμισός χάνος των Βουλγάρων ζήτησε εισφορά για τις νεόκτιστες Ρωμαϊκές συνοριακές οχυρώσεις, αλλά ο απεσταλμένος του αγνοήθηκε. Τότε ξεκίνησε μία μακρά περίοδος Βυζαντινο-Βουλγαρκών πολέμων, που κράτησε -με διακοπές- περισσότερο από 50 έτη. Παρά την αρχική επιτυχία των Ρωμαίων τα έτη 791, 811 και 813, μετά υπέστησαν συντριπτικές ήττες. Ένα έτος πριν τη μάχη της Βερσινίκιας το 813, ο χάνος Κρούμος πρόσφερε στους Ρωμαίους να αποκαταστήσουν τη Συνθήκη του 716. Ωστόσο η προσφορά του απορρίφθηκε, λόγω του 3ου όρου της συμφωνίας, που αφορούσε την ανταλλαγή των πολιτικών προσφύγων. Οι Ρωμαίοι ακόμη είχαν την φαντασία πώς μπορούσαν να παρέμβουν στα εσωτερικά ζητήματα των Βουλγάρων, έπειτα από μία σειρά ισχνών και βραχύβιων Βουλγάρων χάνων στο β' ήμισυ του 8ου αι. Έπειτα από το τέλος του Κρούμου, μία νέα 30ετής ειρήνη υπογράφτηκε το 815 μεταξύ του νέου χάνου Ομουρτάγ και του Λέοντα Ε΄ του Αρμένιου.

Πηγές

• Zlatarski, Vasil (1971) [1927]. "Part I. The Huno-Bulgarian dominance (679-852). I. Establishment and consolidation of the Bulgarian state. 2. The Bulgarian rulers of the Dulo Clan". History of the Bulgarian state in the Middle Ages. Volume I. History of the First Bulgarian Empire (in Bulgarian) (2 ed.). Sofia: Nauka i izkustvo. OCLC 67080314. Archived from the original on 2008-06-18. Retrieved 2009-04-29.