Βικιπαίδεια

Κωνσταντίνος Δ΄

Βυζαντινός αυτοκράτορας

Ο Κωνσταντίνος Δ´ (652 – 14 Σεπτεμβρίου 685) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας, ο οποίος εσφαλμένα αποκαλείται με το προσωνύμιο του πατέρα του, Πωγωνάτος,[1] και βασίλεψε από το 668 έως το θάνατό του το 685.

Κωνσταντίνος Δ΄
Χάλκινος φόλλις (40 νούμμια) του Κωνσταντίνου Δ΄.
Περίοδος668 – 685
ΠροκάτοχοςΚώνστας Β΄ ο Πωγωνάτος
ΔιάδοχοςΙουστινιανός Β΄ ο Ρινότμητος
Γέννηση652
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος10 Ιουλίου 685 (33 ετών)
Κωνσταντινούπολη
Τόπος ταφήςΝαός των Αγίων Αποστόλων (Κωνσταντινούπολη)
ΣύζυγοςΑναστασία
ΕπίγονοιΙουστινιανός Β΄
Ηράκλειος
ΟίκοςΔυναστεία του Ηρακλείου
ΠατέραςΚώνστας Β΄ ο Πωγωνάτος
ΜητέραΦαύστα
ΘρησκείαΧριστιανός Ορθόδοξος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Μερικές φορές αποκαλείται λανθασμένα Πωγωνάτος από σύγχυση με τον πατέρα του, [2] και ήταν Βυζαντινός Αυτοκράτορας από το 668 έως το 685. Η βασιλεία του είδε τον πρώτο σοβαρό έλεγχο σε σχεδόν 50 χρόνια αδιάκοπης ισλαμικής επέκτασης, ενώ η πρόσκλησή του στην Έκτη Οικουμενική Σύνοδο σημείωσε το τέλος της διαμάχης για τον μονοθελητισμό στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τιμάται ως άγιος στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, με την εορτή να πέφτει στις στις 3 Σεπτεμβρίου[3]. Υπερασπίστηκε με επιτυχία την Κωνσταντινούπολη από τους Άραβες.

Βιογραφία

Επεξεργασία

Γιος του Κώνστα Β΄, ο Κωνσταντίνος αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας, διέταξε τον ακρωτηριασμό των ρινών των δύο μικρότερων αδελφών του, προκειμένου να τους καταστήσει αδύναμους στον ανταγωνισμό για το θρόνο. Η σκληρότητα της πρώτης του αυτής σημαντικής απόφασης, θυμίζει την απροκάλυπτη αδελφοκτονία από τον πατέρα του του αδελφού του Θεοδοσίου, για τους ίδιους λόγους. Από κει και έπειτα όμως, ο Κωνσταντίνος επέδειξε αξιοσημείωτη ικανότητα ηγέτη και στρατιωτικού.

Όντας ο μεγαλύτερος γιος του Κώνστα Β' και της Φαύστας, κόρης του πατρικίου Βαλεντίνου, [4] Κωνσταντίνος Δ' είχε ονομαστεί συναυτοκράτορας με τον πατέρα του το 654, πιθανότατα το Πάσχα (13 Απριλίου). [5] Έγινε αυτοκράτορας τον Σεπτέμβριο του 668, όταν έφτασε η είδηση στην Κωνσταντινούπολη ότι ο Κώνστας Β' είχε δολοφονηθεί στη Σικελία. [6]

Το πρώτο καθήκον του νέου αυτοκράτορα ήταν η καταστολή της στρατιωτικής εξέγερσης στη Σικελία υπό τον Μιζίζιο που είχε οδηγήσει στο θάνατο του πατέρα του. [7] Μέσα σε επτά μήνες από την ενθρόνιση του, ο Κωνσταντίνος Δ' είχε αντιμετωπίσει την εξέγερση με την υποστήριξη του Πάπα Βιταλιανού [8], αλλά αυτή η επιτυχία επισκιάστηκε από τα προβλήματα στην ανατολή.

Ήδη από το 668 ο χαλίφης Μωαβίας Α' έλαβε πρόσκληση από τον Σαβώριο, τον διοικητή των στρατευμάτων στην Αρμενία, να βοηθήσει στην ανατροπή του Αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη. [9] Έστειλε στρατό υπό τον γιο του Γιαζίντ εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας . Ο Γιαζίντ έφτασε στη Χαλκηδόνα και κατέλαβε το σημαντικό βυζαντινό κέντρο του Αμόριου [10] Ενώ η πόλη επανήλθε γρήγορα, σε βυζαντινό έλεγχο οι Άραβες στη συνέχεια επιτέθηκαν στην Καρχηδόνα και τη Σικελία το 669. [11] Το 670 οι Άραβες κατέλαβαν την Κύζικο και δημιούργησαν μια βάση από την οποία θα εξαπέλυσαν περαιτέρω επιθέσεις στην καρδιά της Αυτοκρατορίας. [12] Ο στόλος τους κατέλαβε τη Σμύρνη και άλλες παράκτιες πόλεις το 672 [13] Τελικά, το 672, οι Άραβες έστειλαν μεγάλο στόλο να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη δια θαλάσσης. [13] Ενώ ο Κωνσταντίνος αποσπάστηκε από αυτό, οι Σλάβοι πολιόρκησαν τη Θεσσαλονίκη .

Ξεκινώντας το 674, οι Άραβες ξεκίνησαν την πολυαναμενόμενη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης. Ο μεγάλος στόλος που είχε συγκεντρωθεί απέπλευσε υπό τη διοίκηση του Αμπντούλ Ραχμάν Ιμπν Αμπντούλ Μπακρ [14] πριν από το τέλος του έτους. Κατά τους χειμερινούς μήνες μερικά από τα αραβικά πλοία αγκυροβόλησαν στη Σμύρνη, τα υπόλοιπα στα ανοικτά των ακτών της Κιλικίας . [14] Πρόσθετες μοίρες ενίσχυσαν τις δυνάμεις του Αμπντ αλ-Ραχμάν προτού προχωρήσουν στον Ελλήσποντο, στον οποίο έπλευσαν τον Απρίλιο του 674 περίπου. [14] Από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του 674 ο στόλος βρισκόταν αγκυροβολημένος από το ακρωτήρι της Εβδόμωνας, στην Προποντίδα, μέχρι το ακρωτήρι της Κυκλοβιώνας, κοντά στη Χρυσή Πύλη, και καθ' όλη τη διάρκεια αυτών των μηνών συνέχισε να εμπλέκεται με τον βυζαντινό στόλο που υπερασπιζόταν το λιμάνι από το πρωί έως απόγευμα. [14]

Γνωρίζοντας ότι ήταν μόνο θέμα χρόνου να πολιορκηθεί η Κωνσταντινούπολη, ο Κωνσταντίνος είχε εξασφαλίσει ότι η πόλη ήταν καλά εξοπλισμένη. [15] Κατασκεύασε επίσης ένα μεγάλο αριθμό πυρπολικών πλοίων και λοιπά πλοία εφοδιασμένα με σωλήνες ή σιφόνια για εκτόξευση φωτιάς. Αυτή είναι η πρώτη γνωστή χρήση του υγρού πυρός στη μάχη, [16] που ήταν ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα που διέθεταν οι Βυζαντινοί. Τον Σεπτέμβριο οι Άραβες, έχοντας αποτύχει στις προσπάθειές τους να καταλάβουν την πόλη, έπλευσαν στην Κύζικο, όπου έφτιαξαν τα χειμερινά τους καταλύματα. [17] Τα επόμενα πέντε χρόνια, οι Άραβες επέστρεφαν κάθε άνοιξη για να συνεχίσουν την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, αλλά με τα ίδια αποτελέσματα. [15] Η πόλη επέζησε και τελικά το 678 οι Άραβες αναγκάστηκαν να την πολιορκήσουν. Οι Άραβες αποχώρησαν και ηττήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα στην ξηρά στη Λυκία της Ανατολίας . [12] Αυτή η απροσδόκητη κατάληξη ανάγκασε τον Μωαβία Α' να επιδιώξει ανακωχή με τον Κωνσταντίνο. Οι όροι της εκεχειρίας απαιτούσαν από τους Άραβες να εκκενώσουν τα νησιά που είχαν καταλάβει στο Αιγαίο και οι Βυζαντινοί να πληρώσουν ετήσιο φόρο υποτέλειας στο Χαλιφάτο αποτελούμενο από πενήντα σκλάβους, πενήντα άλογα και 300.000 νομίσματα . [17] Η άνοδος της πολιορκίας επέτρεψε στον Κωνσταντίνο να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη, που ήταν ακόμη υπό πολιορκία από τους Σκλαβηνούς.

Μέχρι το έτος της ανάληψης της εξουσίας από τον Κωνσταντίνο, οι Άραβες είχαν συντελέσει την κατάκτηση του Αιγαίου, προσθέτοντας τη Χίο, τη Σμύρνη και την Κύζικο της Βιθυνίας, έως την άφιξή τους στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης το 674. Την εμφάνισή του κάνει όμως τον ίδιο καιρό, το περίφημο ὑγρόν πῦρ, ένα όπλο που θα καταστεί σύντομα το αποτελεσματικότερο μέσον για την αντιμετώπιση των εχθρικών στόλων. Μέχρι το 679, ο χαλίφης Μωαβίας Α', μη μπορώντας να διασπάσει την βυζαντινή άμυνα, συμφωνεί στους όρους ειρήνης που του προτείνει ο Αυτοκράτορας και λύνει την πολιορκία. Η πενταετής αντίσταση στους Άραβες έκανε τον Αυτοκράτορα πολύ δημοφιλή.

Έχοντας εξασφαλίσει το μέτωπο των Αράβων, στρέφεται κατά ενός νέου εχθρού, των Βουλγάρων. Το 680 ξεκινά εκστρατεία εναντίον τους, κατευθυνόμενος μέσω του Βοσπόρου προς το δέλτα του Δούναβη, στον Εύξεινο Πόντο. Εκεί αποβιβάζονται τα στρατεύματά του σε ακατάλληλη ελώδη περιοχή, συναντώντας μεγάλες δυσχέρειες στην κίνηση και ανάπτυξη. Το σοβαρό αυτό λάθος τακτικής θα δώσει την ευκαιρία στους Βούλγαρους να επιτύχουν μια ανέλπιστη νίκη και να συμφωνήσουν ευνοϊκούς όρους ειρήνης.

 
Ο Κωνσταντίνος Δ΄ και η συνοδεία του, μωσαϊκό στη Βασιλική του Αγίου Απολλινάριου στη Ραβέννα

Ο Κωνσταντίνος ασχολήθηκε και αυτός, όπως και ο Κώνστας με το θέμα του μονοθελητισμού. Συγκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη το 678 την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο, οι εργασίες της οποίας ολοκληρώθηκαν το 681, καταδικάζοντας το μονοθελητισμό.

Με τη προσωρινή παρέλευση της αραβικής απειλής, ο Κωνσταντίνος έστρεψε την προσοχή του στην Εκκλησία, η οποία ήταν διχασμένη μεταξύ του Μονοθελητισμού και της Ορθοδοξίας. [18] Τον Νοέμβριο του 680 ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδο (γνωστή και ως Γ' Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης). [12] Κωνσταντίνος προήδρευσε αυτοπροσώπως κατά τις επίσημες πτυχές της διαδικασίας (στις πρώτες έντεκα συνεδριάσεις και στη συνέχεια στην δέκατη όγδοη), περιτριγυρισμένος από τους δικαστικούς λειτουργούς του, αλλά δεν είχε ενεργό ρόλο στις θεολογικές συζητήσεις. [19] Η Σύνοδος επιβεβαίωσε τα Ορθόδοξα δόγματα της Συνόδου της Χαλκηδόνας το 451. Αυτή η σύνοδος έλυσε τη διαμάχη σχετικά με τον μονοθελητισμό. Σε μια ευνοϊκή εξέλιξη για την Αυτοκρατορία, οι περισσότεροι μονοθελητιστές βρίσκονταν πλέον υπό τον έλεγχο του Χαλιφάτου των Ομαγιάδων . [12] Η Σύνοδος ολοκλήρωσε τις εργασίες της τον Σεπτέμβριο του 681. [20]

Λόγω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων με τους Άραβες κατά τη δεκαετία του 670, ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να συνάψει συνθήκες στα δυτικά με τους Λομβαρδούς, οι οποίοι είχαν καταλάβει το Βρινδήσιο και τον Τάραντα . [21] Επίσης το 680, οι Βούλγαροι υπό τον χάνο Ασπαρούχ διέσχισαν τον Δούναβη σε ονομαστικά αυτοκρατορικό έδαφος και άρχισαν να υποτάσσουν τις τοπικές κοινότητες και τις σλαβικές φυλές. [12] Το 680, ο Κωνσταντίνος Δ' ηγήθηκε μιας συνδυασμένης χερσαίας και θαλάσσιας επιχείρησης κατά των εισβολέων και πολιόρκησε το οχυρωμένο στρατόπεδό τους στη Δοβρουτσά. [22] Επειδή ήταν άρρωστος, ο Αυτοκράτορας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον στρατό, ο οποίος πανικοβλήθηκε και νικήθηκε από τους Βούλγαρους. [23] Το 681, ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να αναγνωρίσει το Βουλγαρικό κράτος στη Μοισία και να πληρώσει φόρο για να αποφύγει περαιτέρω εισβολές στη Βυζαντινή Θράκη . [24] Κατά συνέπεια, ο Κωνσταντίνος δημιούργησε το Θέμα της Θράκης .

Οι αποφάσεις αυτής της συνόδου αποτελούν και το τέλος της παρουσίας του χριστιανικού αυτού δόγματος. Ο Κωνσταντίνος πέθανε το 685 από δυσεντερία, μόλις 33 ετών, αφήνοντας το Βυζαντινό κράτος σε σημαντικά ισχυρότερη θέση από ότι το παρέλαβε.

Τα αδέρφια του Ηράκλειος και Τιβέριος είχαν στεφθεί μαζί του ως Αύγουστοι επί βασιλείας του πατέρα τους, [25] και αυτό επιβεβαιώθηκε από την απαίτηση του λαού, [26] αλλά το 681 ο Κωνσταντίνος τους ακρωτηρίασε κόβοντας τη μύτη τους για να θεωρούνται μη δυνατοί να κυβερνήσουν. [12] Την ίδια περίοδο συνέδεσε στο θρόνο τον μικρό του γιο Ιουστινιανό Β' . Ο Κωνσταντίνος πέθανε από δυσεντερία στις ή γύρω στις 10 Ιουλίου 685 [27]

Απεικονίσεις στον πολιτισμό

Επεξεργασία
  • Ο Ιωσήφ Σουρτσάντζιεφ υποδύθηκε τον Κωνσταντίνο Σ' στη βουλγαρική ταινία του 1981 Ασπαρούχ, σε σκηνοθεσία Λουντμίλ Στάικοφ.
  • Ο Κωνσταντίνος Δ' είναι το θέμα του τραγουδιού "Imperator" ("Αυτοκράτορας"), που κυκλοφόρησε από το βουλγαρικό συγκρότημα χέβι μέταλ Epizod στο άλμπουμ του 2012 Μόγιατα μόλιτβα ("Η προσευχή μου").

Οικογένεια

Επεξεργασία

Ο Κωνσταντίνος Δ΄ απέκτησε με τη γυναίκα του, Αναστασία, δύο παιδιά:

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Norwich, John Julius. Byzantium: The Early Centuries, σελ. 316.
  2. ↑ Norwich, p. 316
  3. ↑ September 3/September 16 Αρχειοθετήθηκε 2022-01-03 στο Wayback Machine.. Orthodox Calendar (PRAVOSLAVIE.RU).
  4. ↑ Kazhdan, p. 496
  5. ↑ PBW "Konstantinos IV".
  6. ↑ Grierson, Philip (1962). «The Tombs and Obits of the Byzantine Emperors». Dumbarton Oaks Papers 16: 50. doi:10.2307/1291157. ISSN 0070-7546. https://archive.org/details/SevcenkoStudies19611992/page/n72. «Constantine's death is usually placed in September 685 on the ground that the sources attribute to him a reign of 17 years... [but] such a figure can be taken only as a round number.». 
  7. ↑ Bury, p. 303
  8. ↑ Bury, p. 315
  9. ↑ Bury, p. 306
  10. ↑ Bury, p. 307
  11. ↑ Bury, p. 310
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Moore 1997.
  13. ↑ 13,0 13,1 Norwich, p. 323
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Bury, p. 310
  15. ↑ 15,0 15,1 Bury, p. 310
  16. ↑ Norwich, p. 323
  17. ↑ 17,0 17,1 Norwich, p. 324
  18. ↑ Norwich, p. 326
  19. ↑ Bury, p. 317
  20. ↑ Bury, p. 316
  21. ↑ Kazhdan, p. 501
  22. ↑ Bury, pp.333-334
  23. ↑ Norwich, p. 325
  24. ↑ Norwich, p. 326
  25. ↑ Dumbarton Oaks, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection, Vol. II, Part 2 (1968), p. 513
  26. ↑ Bury, p. 308
  27. ↑ Grierson, Philip (1962). «The Tombs and Obits of the Byzantine Emperors». Dumbarton Oaks Papers 16: 50. doi:10.2307/1291157. ISSN 0070-7546. https://archive.org/details/SevcenkoStudies19611992/page/n72. «Constantine's death is usually placed in September 685 on the ground that the sources attribute to him a reign of 17 years... [but] such a figure can be taken only as a round number.». 
  28. ↑ Garland, 2000

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Norwich, J.J. Byzantium, Vol. I: "The Early Years".
  • Vasiliev, A. History of the Byzantine Empire, 324–1453.
  • Ostrogorsky, G. History of the Byzantine State.

Δείτε επίσης

Επεξεργασία
Προηγούμενος
Κώνστας Β΄
μαζί με τον Κωνσταντίνο Δ΄ 		Αυτοκράτορας του Βυζαντίου
(668-685) 		Επόμενος
Ιουστινιανός Β΄


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κωνσταντίνος_Δ΄&oldid=10495794"