Γκέριτ Τόμας Ρίτβελντ
Ο Γκέριτ Τόμας Ρίτβελντ (Gerard Thomas (Gerrit) Rietveld, 24 Ιουνίου 1888 - 25 Ιουνίου 1964) ήταν Ολλανδός σχεδιαστής, αρχιτέκτονας και κατασκευαστής επίπλων.
| Γκέριτ Τόμας Ρίτβελντ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Gerrit Rietveld (Ολλανδικά) |
| Γέννηση | 24 Ιουνίου 1888[1][2][3] Ουτρέχτη[4] |
| Θάνατος | 25 Ιουνίου 1964[1][3][5] Ουτρέχτη[6] |
| Τόπος ταφής | Utrecht (Soestbergen) General Cemetery |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βασίλειο των Κάτω Χωρών[7] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Ολλανδικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ολλανδικά[2][8] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | σχεδιαστής επίπλων γραφίστας σχεδιαστής[9][10][11] φωτογράφος[12] αρχιτέκτονας[10] |
| Αντιπρόσωπος | Artists Rights Society[13] |
| Αξιοσημείωτο έργο | Rietveld Schröder House Red and Blue Chair |
| Οικογένεια | |
| Σύντροφος | Truus Schröder-Schräder |
| Τέκνα | Wim Rietveld[14] Elisabeth Eskes-Rietveld Jan Rietveld[15] Gerrit Rietveld jr |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Sikkens Prize (1959)[16] Officer of the order Orange-Nassau (11 Ιουνίου 1954)[17] Honorary Medal of the City of Utrecht 1948 (24 Ιουνίου 1963)[18] |
| Ιστότοπος | |
| www | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΟ Ρίτβελντ γεννήθηκε στην Ουτρέχτη το 1888. Μέχρι και πριν το 1911, εργάστηκε στο ξυλουργικό εργαστήριο του πατέρα του. Επίσης για κάποια περίοδο της ζωής του εργάστηκε ως μαθητευόμενος σε ένα εργαστήριο κοσμημάτων και ως σχεδιαστής κοσμήματος στο στούντιο του J. Begeer (1906-1911).
Το 1911 στην Ουτρέχτη ίδρυσε τη δική του εταιρεία κατασκευής επίπλων και γραφείων, την οποία και διατήρησε για οκτώ έτη. Την ίδια περίοδο, σπούδαζε σε νυκτερινή σχολή αρχιτεκτονική και σχέδιο, ενώ ταυτόχρονα συνεργαζόταν μαθητευόμενος με τον αρχιτέκτονα J. Klaarhamer.
Το κίνημα του Νεοπλαστικισμού (De Stijl)
ΕπεξεργασίαΤο κίνημα του Νεοπλαστικισμού (De Stijl), που ιδρύθηκε το 1917, προσπάθησε να μεταφράσει και να συνθέσει σε μορφή ιδεολογίας το ζήτημα της δυναμικής διακοπής και αποσύνθεσης που ήταν ήδη εκφρασμένο από τους κυβιστές ζωγράφους. Υποστήριζε την «καθαρή» καλλιτεχνική έκφραση που βασίστηκε στην αλληλεξάρτηση των ορθογωνίων των αρχικών χρωμάτων.
Ο Ρίτβελντ, μέσω των σπουδών του εξοικειώθηκε με διάφορους ιδρυτές του κινήματος De Stijl. Το 1919 έγινε και ο ίδιος μέλος της ομάδας, αφότου το προηγούμενο έτος (1918) είχε δημιουργήσει και παρουσιάσει σε περιοδικό την «κόκκινη και μπλε» καρέκλα κερδίζοντας τις εντυπώσεις σαν μια από τις εικόνες του νέου στιλ εσωτερικών χώρων. Ήταν το πρώτο αντικείμενο που παρήχθη για να εκθέσει τις καλλιτεχνικές αρχές του De Stijl, αλλά και που σημείωσε μια ριζική αλλαγή στην αρχιτεκτονική θεωρία και στο σχέδιο επίπλων. Σήμερα είναι στη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Σήμερα, πιθανότερο θεωρείται ότι ο Αμερικανός αρχιτέκτονας Φρανκ Λόιντ Ράιτ ήταν αυτός που έφερε τον Ρίτβελντ σε επαφή με το κίνημα De Stijl μέσω μιας ομάδας που συνέταξε για να αντιγράψει από φωτογραφίες έπιπλα του Ολλανδού αρχιτέκτονα Ρόμπερτ φαντ Χοφ (Robert van't Hoff) για έναν πελάτη.
Σταδιοδρομία ως ανεξάρτητος αρχιτέκτονας
ΕπεξεργασίαΗ σταδιοδρομία του Ρίτβελντ ως ανεξάρτητος αρχιτέκτονας άρχισε το 1919. Γενικά όμως, καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του '20 ο Ρίτβελντ λειτούργησε εντός της κοινότητας των πρωτοποριακών καλλιτεχνών όπως o El Lissitzky και ο Πιέ Μοντριάν. Συνέχισε να εμπνέεται καλλιτεχνικά από τις δουλειές των Τσαρλς Μάκιντος και Φρανκ Λόιντ Ράιτ, αλλά άρχισε να κινείται πέρα από τις παραδοσιακές μορφές σε μια εξερεύνηση περισσότερο αφηρημένων μορφών.
Τα ασυνήθιστα σχέδια επίπλων του, οδήγησαν σε διάφορες παραγγελίες για κατοικίες που σχεδίαζε πάντα σε ένα νεοπλασματικό ύφος. Στα σχέδιά του χρησιμοποιήθηκε η ελεύθερη και μεταβλητή χρήση του χώρου και φανερή ήταν η βαθιά κατανόηση των δυναμικών χωρικών ιδεών. Προς το τέλος της δεκαετίας του '20 η αρχιτεκτονική των Κάτω Χωρών εστίαζε στην ιδέα του «dematerialization». Αυτή η ιδέα επηρέασε την κατασκευή μιας σειράς ομοιόμορφων σπιτιών ενωμένων μεταξύ τους στην οποία ενεπλάκη και ο Ρίτβελντ. Το 1924 σχεδίασε την οικία Schröder για την Truus schröder-Schräder, με την οποία και συνεργάστηκε. Το σπίτι βρίσκεται στην Ουτρέχτη, και παρόλο που βασίζεται σε γεωμετρικές μορφές, είναι ασύμμετρο.
Ο Ρίτβελντ αποσπάστηκε από το κίνημα του «De Stijl» το 1928 και μεταπήδησε στο «Nieuwe Zakelijkheid». Το ίδιο έτος εντάχθηκε ως ιδρυτικό μέλος στο κίνημα CIAM (d'Architecture Moderne Congres Internationaux). Επίσης σχεδίασε την καρέκλα «Ζικ - Ζακ» το 1932 και άρχισε τον σχεδιασμό του μουσείου Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ.
Με μερικές εξαιρέσεις, η δεκαετία του '30 και η δεκαετία του '40 δεν ήταν ιδιαίτερα παραγωγικές για τον Ρίτβελντ. Μεταξύ του 1942 και του 1948, ο Ρίτβελντ δίδασκε σε διάφορα ιδρύματα στις Κάτω Χώρες. Το 1963 εκλέχτηκε τιμητικό μέλος του συλλόγου van Nederlandse Architecten και το 1964 έλαβε τιμητικό βαθμό από το Technische Hochschule στο Ντελφτ. Ο Ρίτβελντ πειραματίστηκε επίσης στη δεκαετία του '50 με το σωληνοειδές μέταλλο. Κατά τη διάρκεια των ετών, οι περισσότερες δουλειές του εκτέθηκαν σε πρωτοποριακές εκθέσεις που στήθηκαν από το κίνημα του de Stijl. Ανάμεσά τους στο Werkbund το 1931, και το 1954 στην Μπιενάλε της Βενετίας.
Ο Ρίτβελντ πέθανε στην Ουτρέχτη το 1964.
Τα σημαντικότερα έργα
ΕπεξεργασίαΗ κόκκινη και μπλε καρέκλα
Επεξεργασία
Ο Ρίτβελντ κάποτε είπε «σκέφτομαι συνεχώς, αυτήν την εξαιρετική ιδέα του ξυπνήματος της συνείδησης». Έτσι, σχεδίασε την καρέκλα του 20ού αιώνα, δηλαδή την «κόκκινη και μπλε καρέκλα», που από πολλούς θεωρείται ότι άσκησε την μεγαλύτερη επιρροή στο χώρο του design, γεγονός που έκανε και τον ίδιο τον Ρίτβελντ να εκπλαγεί. Το έργο, κατά γενική ομολογία, σταθμός στην καριέρα του Ρίτβελντ δημιουργήθηκε το 1917 προς 1918, πριν δηλαδή ακόμη ολοκληρώσει τις σπουδές του ως αρχιτέκτονας.
Ο Ρίτβελντ αισθάνθηκε ότι δεν θα πρέπει αυτός που χρησιμοποιεί μια καρέκλα να αποσύρεται κατά κάποιο τρόπο από τον κόσμο ή να βυθίζεται στις σκέψεις του. Σχετικά με αυτό το ζήτημα συνήθιζε να λέει: «Πρέπει να θυμόμαστε ότι και το "κάθομαι" είναι και αυτό ένα ρήμα», θέλοντας προφανώς να επισημάνει την ενεργητικότητα ακόμα και αυτής της πράξης. «Τι αισθανόμαστε όταν καθόμαστε στην αγαπημένη μας καρέκλα; Μας αρέσει επειδή μας στηρίζει ή επειδή μας παρηγορεί; Είμαστε σε κατάσταση εγρήγορσης ή υπνηλίας;» Στο βιβλίο του o Paul Overy για το De Stijl, αναφέρεται στον Ρίτβελντ και γράφει: Μία από τις λειτουργίες των καρεκλών του Ρίτβελντ, με τα σκληρά καθίσματα και τις σκληρές πλάτες τους, είναι να εστιάσει στις αισθήσεις μας, με σκοπό να μας καταστήσει άγρυπνους και σε εγρήγορση.
Ο Ρίτβελντ δεν ενδιαφέρθηκε για τις συμβατικές ιδέες της άνεσης. Επιθυμούσε να κρατά τον καθήμενο φυσικά και διανοητικά «τονωμένο». Ωστόσο υπάρχει μια κριτική για αυτήν την καρέκλα όσον αφορά το πώς οι άνθρωποι βλέπουνε το θέμα της άνεσης. Οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται η άνετη καρέκλα είναι αυτή στην οποία κάποιος μπορεί να βυθιστεί, μία που θα καταπιεί τον καθήμενο με τα αναπαυτικά της μπράτσα. Στην «κόκκινη και μπλε» καρέκλα αντί να κλίνει κάποιος προς τα πίσω σε ένα μαξιλάρι, κλίνει σε ένα φωτεινό κόκκινο ορθογώνιο και κάθεται σε ένα μπλε ορθογώνιο. Τα μαύρα μπράτσα και πόδια της πολυθρόνας εξαφανίζονται οπτικά σε ένα σκοτεινό-μαύρο φόντο, και τα κόκκινα και μπλε ορθογώνια φαίνονται σχεδόν σαν να αιωρούνται στο διάστημα. Αυτή του η δουλειά ήταν σημαντική καλλιτεχνικά καθώς η κόκκινη και μπλε καρέκλα φαινόταν διαλυμένη εις τα εξ ων συνετέθη, δηλαδή, επίπεδα και γωνίες, αλλά και επειδή ήταν βαμμένη σε μαύρο και σε πρωταρχικά χρώματα καταφέρνωντας έτσι να τονίσει τα χωρικά σύνορα.
Ο Ρίτβελντ έγραψε ότι η «εργασία πρέπει στο σύνολο να είναι σε θέση να σταθεί ελεύθερα και λαμπρά στα δύο πόδια της, και η μορφή πρέπει να θριαμβεύσει πέρα από το υλικό». Πράγματι, η αραιά γεωμετρική μορφή και το συγκεκριμένο χρώμα του σχεδίου εξυψώνουν την απλή δομή του κοντραπλακέ. Η καρέκλα, που επανεκδόθηκε αργότερα από τον οίκο Cassina, τον οίκο που αγόρασε όλα τα σχέδια του Ρίτβελντ, παραμένει αντιπροσώπευση του προσωπικού του ύφους αλλά και του λογικού μοντερνισμού γενικότερα.
Η καρέκλα εκτίθεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. Στις 13 Μαΐου 2008 μία φωτιά κατέστρεψε το τμήμα Αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου Delft στην Ολλανδία όπου είχε μεταφερθεί προσωρινά το έργο. Παρόλα αυτά αναφέρεται πως η καρέκλα σώθηκε από πυροσβέστες.[19]
Η οικία Schröder
Επεξεργασία
Το 1924 ο Ρίτβελντ σχεδίασε την οικία Schröder στην Ουτρέχτη ως κατοικία για την Truus Schröder-Schräder, με την οποία και συνεργάστηκε. Η ίδια ζήτησε ένα σπίτι "χωρίς τοίχους". Η διώροφη κατοικία είναι κτισμένη σε μια σειρά κατοικιών με τα οποία όμως δεν έχει καμία αρχιτεκτονική συνάφεια. Οι προσόψεις του αποτελούνται από ένα κολάζ επιφανειών και γραμμών που του επιτρέπουν να έχει πολλά μπαλκόνια. Όπως και η κόκκινη και μπλε καρέκλα, κάθε σύνθετο μέρος έχει τη δική του μορφή, θέση και χρώμα.
Στο εσωτερικό δεν υπάρχει κάποια στατική διευθέτηση των χώρων αλλά μία δυναμική και ευμετάβλητη ανοικτή ζώνη. Οι χώροι είναι δυνατό να αλλάξουν μορφή μέσω μετακινούμενων πάνελ.
Η Truus Schröder-Schräder κατοικούσε στο σπίτι μέχρι τον θάνατό της το 1985. Από τότε, το σπίτι ανακαινίστηκε και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο. Το 2000 συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ως το μοναδικό κτίριο σχεδιασμένο σύμφωνα με τις αρχές του κινήματος De Stijl.
Άλλα έργα
ΕπεξεργασίαΆλλα σημαντικά έργα του περιλαμβάνουν έναν μπουφέ του 1919, που σχεδιάζεται επίσης ως σκελετός απαλλαγμένος από το συνηθισμένο περίβλημα καθώς και έναν κρεμαστό λαμπτήρα του 1920 φτιαγμένο από τέσσερα σωληνοειδή φώτα που μοιάζουν με φωτεινά κινητά αντικείμενα.
Το 1927 η εταιρεία Metz & Co του Άμστερνταμ του αναθέτει το «σκαμνί Beugel», φτιαγμένο από φορμαρισμένο κοντραπλακέ, το οποίο και σχεδιάζει για μαζική παραγωγή το 1930.
Το 1934 λάνσαραν την «νέα δύναμη», μία καρέκλα κατασκευασμένη από ακατέργαστο υλικό συσκευασίας (δηλαδή ξύλο με το οποίο φτιάχνονται τα καφάσια). Ο Ρίτβελντ σχεδίασε αυτή την καρέκλα σε μέρη, για συναρμολόγηση στο σπίτι. Η καρέκλα «Zig -Zag» του 1934 αλλά και ο γωνιακός πρόδρομος της δηλαδή η καρέκλα «S», περιγράφτηκαν από τον ίδιο ως «αστείο του σχεδιαστή» καθώς οι «υποστηριχτές» της «Zig-Zag» φάνηκαν ευθύς εξ’αρχής σχεδόν ανύπαρκτοι. Μια πρώτη προσπάθεια σε ένα αρχιτεκτονικό προσχέδιο , η καρέκλα ήταν σε μορφή «Ζ» με μια πλάτη πολύ δυνατά συνδεδεμένη χάρη στις ισχυρές συναρμολογήσεις-ενώσεις και στις σφήνες στις γωνίες. Η Metz & Co. παρήγαγε αρχικά το κομμάτι αυτό μαζί με ένα τραπεζάκι και κάποιες διαφορετικές εκδόσεις αυτής της καρέκλας συμπεριλάμβαναν μία ψηλή παιδική καρέκλα. Όταν η ιταλική εταιρία Cassina εκδήλωσε την επιθυμία να συμπεριλάβει μερικά από τα έργα του Ρίτβελντ στον ιστορικό κατάλογό της, η οικογένεια Ρίτβελντ αμέσως προσέφερε την υποστήριξή της, και έτσι, το 1972, χορηγήθηκαν στην Cassina τα αποκλειστικά παγκόσμια δικαιώματα στα προϊόντα, τα έπιπλα και τα άλλα αντικείμενα που σχεδίασε ο Γκέριτ Τόμας Ρίτβελντ.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 124116305. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Gerrit Rietveld» (Ολλανδικά) 66880.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Gerrit Thomas Rietveld» 38474324.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ (Αγγλικά) Museum of Modern Art online collection. 4922. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ CONOR.SI. 156042851.
- ↑ 2306. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ 10,0 10,1 The Fine Art Archive. 58846. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
- ↑ «Birza-stoel». Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2021.
- ↑ Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques: «Liste des auteurs au 07/01/2019». ADAGP/CISAC membership list at 07/01/2019. Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques. 2024. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2020.
- ↑ www
.arsny .com /mostwanted /. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2018. - ↑ Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2016.
- ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 2 Μαρτίου 2019. 500009183. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2021.
- ↑ www
.sikkensprize .org /winnaar /gerrit-rietveld /. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2017. - ↑ www
.nationaalarchief .nl /onderzoeken /archief /2 .02 .32 /invnr /895ED .9 /file /00136376 .PDF. - ↑ www
.utrecht .nl /bestuur-en-organisatie /onderscheidingen /stedelijke-onderscheidingen /wie-kregen-een-stedelijke-onderscheiding /. - ↑ Φωτιά στο πανεπιστήμιο Delft (στα αγγλικά)