Γκόντσκολ Παλαιολόγου

Η Γκόντσκολ Παλαιολόγου (Godscall Paleologue/Paleologus, γενν. 12 Ιανουαρίου 1694) ήταν το τελευταίο καταγεγραμμένο μέλος της οικογένειας των Παλαιολόγων του Πέζαρο και μέσω αυτών πιθανώς ο τελευταίος χρονικά απόγονος των μελών της Δυναστείας των Παλαιολόγων, που κυβέρνησε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία από το 1259 μέχρι την πτώση της το 1453. Η μοναδική πληροφορία για τη ζωή της είναι η εγγραφή της βαπτίσεώς της.

Γκόντσκολ Παλαιολόγου
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	12  Ιανουαρίου 1694
Θάνατος	18ος αιώνας
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Οικογένεια	Paleologus

Το ασυνήθιστο βαπτιστικό της όνομα είναι αγγλική μετάφραση του ελληνικού ονόματος Θεοκλητιανή (ή Θεοκλήτη ή Θεοκλητώ), και οφείλεται ίσως στο ότι το βρέφος γεννήθηκε ασθενικό, με μεγάλη πιθανότητα να πεθάνει, για αυτό πιθανώς και βαπτίσθηκε μόλις 12 ημέρες μετά τη γέννησή του (πρβλ. τη φράση «το κάλεσε ο Θεός κοντά Του»...). Μπορεί όμως να οφείλεται σε πρόγονό της από την πλευρά της μητέρας του ή ακόμα απλώς ο ένας ή και οι δύο γονείς της να ανήκαν στους Πουριτανούς, οι οποίοι τον 17ο αιώνα συνήθιζαν να δίνουν ονόματα στα παιδιά τους που περιείχαν το συνθετικό god(s)- («θεο-»).

Βάπτιση και οικογένεια

Ο Ναός του Αγίου Ντάνσταν, όπου βαπτίσθηκε η Γκόντσκολ στις 24 Ιανουαρίου 1694.

Η Γκόντσκολ ήταν θυγατέρα του κουρσάρου Θεοδώριου ή Θεοδώρου Παλαιολόγου, ο οποίος είχε πεθάνει λίγους μήνες πριν τη γέννησή της, και της συζύγου του Μάρθας Μπράντμπερυ (Martha Bradbury). Βαπτίσθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1694, σύμφωνα με το αρχείο του Ναού του Αγίου Ντάνσταν (St Dunstan) στο Στέπνεϋ του Ανατολικού Λονδίνου (Ηστ Λόντον): "January 24 Godscall daughter of Theodore Paleologus of upp. Wapping Gent: and of Martha uxor. 12 days old". Οι Θεοδώριος και Μάρθα είχαν και έναν γιο, ο οποίος όμως πέθανε πριν από τη γέννηση της Γκόντσκολ.

Η καταγωγή της Γκόντσκολ Παλαιολόγου από την πλευρά του πατέρα της μπορεί να βεβαιωθεί μέχρι και τον προπάππου της, Θεόδωρο Παλαιολόγο του Πέζαρο, ο οποίος κατέφυγε στην Αγγλία από την Ιταλία. Από εκεί και προς τα πίσω υπάρχει αβεβαιότητα. Οι Παλαιολόγοι του Πέζαρο ισχυρίζονταν ότι κατάγονταν από τον Θωμά Παλαιολόγο, αδελφό του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου. Υποτίθεται ότι ο Θωμάς είχε κάποιον γιο ονόματι Ιωάννη, πιθανότατα νόθο, του οποίου ή ύπαρξη δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί (ούτε και να διαψευσθεί) από πηγές της εποχής. Ο Θεόδωρος του Πέζαρο υποτίθεται ότι ήταν τρισέγγονος αυτού του Ιωάννη. Οι υπόλοιποι πλην του Ιωάννη διεκδικούμενοι ως πρόγονοι υπήρξαν όλοι ιστορικά πρόσωπα, αναφερόμενα από τις πηγές.

Στο βιβλίο του The Traveller's Tree: A Journey Through the Caribbean Islands (1950), ο Άγγλος συγγραφέας Πάτρικ Λη Φέρμορ ισχυρίζεται για την Γκόντσκολ ότι «αυτό το κορίτσι με το παράξενο όνομα παραμένει ο τελευταίος αυθεντικός απόγονος των Παλαιολόγων». Επίσης, στο Byzantium: The Decline and Fall (1995) ο Άγγλος ιστορικός Τζων Τζούλιους Νόργουιτς ταυτοποιεί την Γκόντσκολ ως «την τελευταία γνωστή απόγονο των Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου».

Τίποτα δεν είναι γνωστό για τη ζωή της Γκόντσκολ μετά τη βάπτισή της. Δεν είναι γνωστό αν έζησε πέρα από τη βρεφική ή τη νηπιακή ηλικία. Ο Τζων Χωλ, που έγραψε μια βιογραφία (2015) του προπάππου της Θεόδωρου Παλαιολόγου, πιστεύει ότι η Γκόντσκολ πέθανε λίγο μετά τη βάπτισή της, ίσως λίγες ημέρες ή και ώρες, αλλά δεν δίνει στοιχεία που να υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, πέρα από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν γνωστές πηγές για τον βίο της πέρα από τη βάπτισή της. Οι Φέρμορ και Νόργουιτς έγραψαν απλώς ότι λεπτομέρειες της μετέπειτα ζωής της Γκόντσκολ ήταν άγνωστες.

Η ύπαρξη της Γκόντσκολ Παλαιολόγου πέρασε στην αφάνεια και παρέμεινε άγνωστη επί αιώνες, μέχρι το 1946, οπότε ο ερευνητής Κρέγκο Νίκολσον (Cregoe Nicholson) εξέτασε τα αρχεία του ναού του Αγίου Ντάνσταν του Στέπνεϋ.

Στον θρύλο και στη λογοτεχνία

Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, πάνω από έναν αιώνα και πλέον μετά την εξαφάνιση της οικογένειας των Παλαιολόγων, μια αντιπροσωπεία στάλθηκε από την προσωρινή ελληνική κυβέρνηση για να ανακαλύψει απογόνους του παλαιού αυτοκρατορικού οίκου. Η αντιπροσωπεία αναφέρεται ότι αναζήτησε ματαίως απογόνους στην Κορνουάλη και στα Μπαρμπέιντος (όπου είχαν ζήσει πράγματι πρόγονοι της Γκόντσκολ). Δεν θα γνώριζαν ωστόσο για την ύπαρξη Παλαιολόγων στο Λονδίνο, καθώς η καταγραφή της Γκόντσκολ στο αρχείο βαπτίσεων δεν είχε ακόμη ανακαλυφθεί.

Ο Οίκος των Παλαιολόγων έχει αποτελέσει θέμα στον δυτικό λαϊκό πολιτισμό και λογοτεχνία. Οι περισσότερες σχετικές αναφορές είναι για τον προπάππου της Γκόντσκολ, τον Θεόδωρο, και φανταστικούς απογόνους του, μολονότι μερικές αφορούν την οικογένεια ως σύνολο. Στο μυθιστόρημα The Course of the Heart (1992) του συγγραφέα επιστημονικής και μη φαντασίας Μ. Τζων Χάρισον η Γκόντσκολ φέρεται γεννημένη το 1666 με πατέρα κάποιον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο από τα Μπαρμπέιντος (και όχι το 1694 με πατέρα τον Θεόδωρο) και ο Χάρισον γράφει πως «κουβαλούσε στα κόκκαλά της το κύπελλο, τον χάρτη, τον καθρέφτη – την αληθινή κληρονομιά της Αυτοκράτειρας...». Γίνεται τελικώς μια σχεδόν από άλλο κόσμο «απέθαντη αυτοκράτειρα», ενώ μια γυναίκα της σημερινής εποχής που βλέπει οράματα αποκαλύπτεται πως είναι είτε μια απόγονός της, είτε η μετεμψύχωσή της.

Στο μυθιστόρημα Empress of the Last Days (2003) της ιστορικού Τζέιν Στήβενσον (Jane Stevenson, γενν. 1959) ο κεντρικός ήρωας ερωτεύεται μια μαύρη κοπελίτσα από τα Μπαρμπέιντος, τη Μελίτα Παλαιολόγου, και μαζί βρίσκουν πως η καταγωγή της ανιχνεύεται στον γάμο της Ελισάβετ Στιούαρτ, Βασίλισσας της Βοημίας (που αποκαλείται «η Βασίλισσα του Χειμώνα») και ενός μαύρου γιατρού. Στο βιβλίο ο πατέρας της Γκόντσκολ πεθαίνει ηρωικά σε μάχη στην Α Κορούνια και η Γκόντσκολ παντρεύεται έναν γιο της Βασίλισσας του Χειμώνα. Η αντιπροσωπεία των Ελλήνων που αναζητεί απογόνους της δυναστείας των Παλαιολόγων μετά το 1821 εμφανίζεται επίσης στο μυθιστόρημα, όμως απορρίπτει τις αποδέιξεις που παρουσιάζονται από τους απογόνους της Γκόντσκολ εξαιτίας του χρώματος του δέρματός τους. Αναφερόμενη στις εμφανίσεις της στη λαϊκή λογοτεχνία, ο Τζων Χωλ χαρακτηρίζει την Γκόντσκολ αναστημένη «σαν τον Φοίνικα από τον τάφο της» και «αθάνατη αυτοκράτειρα σε μιαν άλλη διάσταση».

Πηγές

• Brandow, James C. (1983). Genealogies of Barbados families: from Caribbeana and the Journal of the Barbados Museum and Historical Society. Βαλτιμόρη: Genealogical Publishing Company. ISBN 0806310049. 
• Carr, John C. (2015). Fighting Emperors of Byzantium. East Yorkshire: Pen & Sword. ISBN 978-1783831166. 
• Fermor, Patrick Leigh (2010) [1950]. The Traveller's Tree: A Journey through the Caribbean Islands. Λονδίνο: Hachette. ISBN 978-1848545465. 
• Foster, Russell (2015). Mapping European Empire: Tabulae imperii Europaei. Οξφόρδη: Routledge. ISBN 978-1315744759. 
• Hall, John (2015). An Elizabethan Assassin: Theodore Paleologus: Seducer, Spy and Killer. Stroud: The History Press. ISBN 978-0750962612. 
• Norwich, John Julius (1995). «Epilogue». Byzantium: The Decline and Fall. Knopf. ISBN 978-0679416500. 
• Schomburg, Robert (2012) [1848]. The History of Barbados. Abingdon: Routledge. ISBN 978-0714619484. 
• Zoras, Th. Georgios (1977). «A descendant of the House of Paleologos in the Caribbean Islands» (στα ελληνικά). Parnassos 19 (2): 300-310. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-13. https://web.archive.org/web/20200113113753/http://www.lsparnas.gr/uploads/presumptions/documents/72bd6b03729f288f2d6c2d59c0378da2.pdf. Ανακτήθηκε στις 2021-03-25. 

Βιβλιογραφία

• Stevenson, Jane (2004) [2003]. Empress of the Last Days. Βοστώνη: Houghton Mifflin. ISBN 0-618-14914-7.