Δίκη των Αεροπόρων
Δίκη των Αεροπόρων ή Υπόθεση των Αεροπόρων ονομάστηκε μια σκευωρία που έλαβε χώρα το 1952[1] σε βάρος της τότε Βασιλικής Αεροπορίας, που συντάραξε τα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας.
| Δίκη των Αεροπόρων | |
|---|---|
 Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Ελευθερία | |
| Ημερομηνία | 22 Αυγούστου 1952 |
| Τοποθεσία | Αεροδικείο Αθηνών |
| Επίσης γνωστό ως | "Υπόθεση των Αεροπόρων" |
| Τύπος | σκευωρία |
| Στόχος | δημιουργία πολιτικής αστάθειας στην κυβέρνηση Πλαστήρα. |
| Έκβαση | Αμνηστία |
| Κατηγορούμενοι | 20 |
| Καταδίκες |
|
Στόχος της σκευωρίας ήταν να παρουσιαστεί ότι η ηγεσία του Όπλου έχει κομμουνιστικές πεποιθήσεις, με συνέπεια αφενός την απομάκρυνση και δίωξη στελεχών του και αφετέρου τη δημιουργία πολιτικής αστάθειας στην τότε κυβέρνηση του στρατηγού Πλαστήρα. Δημιουργός της σκευωρίας εκείνης ήταν ο μετέπειτα υποπτέραρχος Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης και η ομάδα του, που την εποχή εκείνη υπηρετούσε στο Α2 του ΓΕΑ.
Ο Σκαρμαλιωράκης εμφανίστηκε αργότερα στο προσκήνιο, στις 21 Απριλίου 1967, στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών, ως στέλεχος αυτής.
Η συνωμοσία Επεξεργασία
Η όλη υπόθεση της επικαλούμενης συνωμοσίας βασίστηκε στην απόδραση του δόκιμου Ίκαρου Νικόλαου Ακριβογιάννη στην Αλβανία και από εκεί στη Ρωσία.[2] Τις ανακρίσεις ανέλαβε τότε ο επισμηναγός Μητσάκος, ο οποίος εφαρμόζοντας παράνομα μέσα, όπως βασανισμούς, τρομοκρατήσεις, προχρονολογώντας εγγράφων κλπ. προσπάθησε και συνέλεξε ψευδείς ομολογίες με τις οποίες στις 15 Ιουλίου 1952 εκδόθηκε βούλευμα κατά 20 ενόχων «κομμουνιστικής οργάνωσης» που «είχε αρχίσει να συγκροτείται από το 1950 αλλά συγκεκριμένες δολιοφθορές άρχισαν τον Σεπτέμβριο του 1951». Σύμφωνα με το ίδιο πόρισμα οι ένοχοι «εκτελούσαν εντολές της ηγεσίας του ΚΚΕ που βρίσκονταν στο εξωτερικό». Οι 20 ένοχοι κατά το βούλευμα ήταν, ιεραρχικά:
|
|
Η δίκη Επεξεργασία
Η Δίκη των Αεροπόρων ξεκίνησε στις 22 Αυγούστου 1952 στο Αεροδικείο Αθηνών, με την ακόλουθη σύνθεση: Πρόεδρος Αεροδικείου ο Σμήναρχος Γ. Κουντούρης, αεροδίκες οι σμήναρχοι Γ. Δούκας και Κ. Μαργαρίτης (αργότερα Α/ΓΕΑ) και οι αντισμήναρχοι Γ. Αντωνάκος (αργότερα Α/ΓΕΑ) και Ε. Κανελλάκης. Βασιλικός Επίτροπος ο αντισμήναρχος Κ. Παπαγεωργόπουλος.
Στη δίκη δεν προσήχθησαν ο Δόκιμος Ίκαρος Ν. Ακριβογιάννης θεωρούμενος φυγάς και ο Χρήστος Δαδαλής, που πέθανε κατά την ανάκριση με άγνωστο τόπο ταφής του.
Η απόφαση του Αεροδικείου εκδόθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου, με βάση τον α.ν. 375/1936, σύμφωνα με την οποία κρίθηκαν και καταδικάστηκαν:
- Δύο εις θάνατο: οι Η. Παναγουλάκης (δις εις θάνατο) και Γ. Θεοδωρίδης.
- Τέσσερις σε ισόβια δεσμά: οι Θ. Μεταξάς, Γ. Μαδεμπλής, Αθ. Παπαντωνίου και Αθ. Κοντός.
- Τρεις σε εικοσαετή κάθειρξη: οι Ε. Ζαφειρόπουλος, Π. Λεμπέσης και Αλ. Κοντογεωργάκης.
- Ένας σε δεκαπενταετή κάθειρξη: ο Ι. Ντίνου και
- Δύο σε εξαετή κάθειρξη: οι Γ. Γαλανός και Α. Χριστοφής.
Οι υπόλοιποι των κατηγορουμένων αθωώθηκαν. Οι ποινές δεν εκτελέστηκαν και το 1953 η υπόθεση οδηγήθηκε στο Αναθεωρητικό.[1]
Τον Μάρτιο του 1953 ξεκίνησε η επανεξέταση της υπόθεσης στο Αναθεωρητικό που μετά από κάποιες συνεδριάσεις διακόπηκε και αναβλήθηκε η δίκη «λόγω σημαντικών αιτίων και δια κρείσσονας αποδείξεις». Ξανάρχισε η δίκη έξι μήνες μετά, περί τα τέλη του Σεπτεμβρίου όπου κράτησε δύο μήνες. Η νέα απόφαση απάλειψε τις ποινές του θανάτου και μείωσε όλες τις ποινές περίπου στο ήμισυ.
Αμνηστία Επεξεργασία
Μετά από παρέμβαση του Βασιλέως Παύλου, τον Νοέμβριο του 1955 μόλις ορκίσθηκε η νέα κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, χορηγήθηκε αμνηστία σε όλους τους εμπλεκόμενους στην υπόθεση, οι οποίοι και αποφυλακίσθηκαν στις 14 Νοεμβρίου (1955).[2]. Την πλήρη αποκατάστασή τους - και βαθμολογικά- έκανε το 1983 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου ( ο ίδιος διατηρούσε και το χαρτοφυλάκιο του Υπουργού Εθνικής Άμυνας) με τον Ν. 1378/83 (ΦΕΚ 101.Α.27-7-1983).https://www.e-nomothesia.gr/kat-enoples-dynameis/n-1378-1983.html
Η αποκάλυψη Επεξεργασία
Ήταν γεγονός ότι από την ακροαματική διαδικασία άρχισε να γίνεται αντιληπτή η σε βάρος των Αεροπόρων σκευωρία, καθώς στον Εμφύλιο δεν είχαν επιδείξει ανάλογη δράση. Μάλιστα διαφάνηκε το μίσος του ανακριτή υποσμηναγού Μητσάκου κατά του Θ. Μεταξά, όταν ο δεύτερος παλαιότερα του είχε ασκήσει πειθαρχική και ποινική δίωξη για υπόθεση λαθρεμπορίου. Εκείνο όμως που ξεσκέπασε τη σκευωρία της υπόθεσης των Αεροπόρων ήταν το έγγραφο που υπέβαλε πολύ όμως αργότερα ο μετέπειτα ταξίαρχος αεροπορίας και τ. διευθυντής ασφαλείας πτήσεων της Π.Α. Βλάσσης Δέδες προς το ΓΕΑ, στο οποίο αποκάλυψε ότι ο αναφερόμενος Ίκαρος ως φυγάς Ν. Ακριβογιάννης είχε σταλεί επί τούτου από την υπηρεσία για κατασκοπεία στην Αλβανία, πλην όμως συνελήφθη και με απόφαση αλβανικού στρατοδικείου τουφεκίσθηκε. Η Ελλάδα τότε δεν μπορούσε να το παραδεχτεί αυτό επίσημα και αντ΄ αυτού αποδόθηκε ότι διέφυγε στην Αλβανία ως κομμουνιστής, παρά τις συνεχείς διαμαρτυρίες του πατέρα του, απόστρατου αντισυνταγματάρχη της Χωροφυλακής από το Βόλο.
Περίπου τα ίδια είχαν συμβεί και με όλους τους άλλους, προκειμένου να αιωρείται ο κομμουνιστικός κίνδυνος στα πλαίσια τότε του ψυχρού πολέμου, με ότι σήμαινε αυτό ταυτόχρονα στην εσωτερική πολιτική.
Ο πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εθνικής Αμύνης το 1952 Παναγιώτης Κανελλόπουλος με δήλωσή του στις 20 Μαρτίου του 1977, (25 χρόνια μετά), δήλωσε στον τύπο μεταξύ άλλων:
...Σήμερα θεωρώ τις δύο εκείνες αποφάσεις (Αεροδικείου και Αναθεωρητικού) πεπλανημένες. Τότε και εγώ είχα αμφιβολίες, αν ήταν όλοι αθώοι. Σήμερα όμως έχω τη βεβαιότητα ότι οι Αεροπόροι που κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν δεν ήταν ένοχοι...
Ο δε Γεώργιος Μαύρος που είχε διατελέσει και αυτός Υπουργός Αμύνης την περίοδο εκείνη δήλωσε 25 χρόνια μετά, περίπου τα ίδια, ζητώντας την πλήρη δικαίωση των αεροπόρων.
Σημειώσεις Επεξεργασία
Η Σύλληψη των Αεροπόρων δόθηκε στη δημοσιότητα από το ΓΕΑ στις 27 Φεβρουαρίου του 1952, δηλαδή περί τα μέσα της δεύτερης δίκης του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του, δίνοντας έτσι περισσότερη φόρτιση κομμουνιστικού κινδύνου στη δίκη εκείνη.
Η Δίκη των Αεροπόρων ξεκίνησε μόλις πέντε μήνες μετά την εκτέλεση των Ν. Μπελογιάννη, Δ. Μπάτση, Η. Αργυριάδη και Ν. Καλούμενου. Κατά δε τη διάρκεια αυτής και λίγες ημέρες πριν την έκδοση της απόφασης σημειώθηκαν δύο περιστατικά, ένα στο αεροδρόμιο του Τατοΐου και ένα στο αεροδρόμιο της Λάρισας, όταν και τα δύο αεροδρόμια τέθηκαν σε συναγερμό από κακή εκτίμηση νυκτερινών σκοπών.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «Εισηγητική έκθεση προς τη Βουλή των Ελλήνων» (pdf). Θεσσαλονίκη: Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Μακεδονίας. 14 Δεκεμβρίου 1982. σελ. 3. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ 2,0 2,1 «100 χρόνια «Κ»: Ιστορικά πρωτοσέλιδα – Υπόθεση και δίκη αεροπόρων». Αθήνα: kathimerini.gr. 9 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2023.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Βλάσσης Δέδες "Η Δίκη των Αεροπόρων" Αθήνα 1983, Εκδόσεις: Κάκτος.
- Θανάσης Παπαντωνίου, ''Η υπόθεση των 11 αεροπόρων'' : μαρτυρία - Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, 1995.
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Δημ. Παραλίκας ταξ/ρχος ε.α. "Συνωμοσίες" Αθήνα 1982.
- Βασ. Ραφαηλίδης "Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους (1830-1974) Αθήνα 1993, σελ.334.