Διπολικό νεφέλωμα
τύπος νεφελώματος, συνήθως πλανητικού, με χαρακτηριστικό δίλοβο σχήμα
Με τον όρο διπολικό νεφέλωμα (αγγλ. bipolar nebula) χαρακτηρίζεται ένας τύπος νεφελώματος στην αστρονομία, που έχει δύο λοβούς (εκπτύξεις), από έναν στην κάθε πλευρά ενός κεντρικού αστέρα. Η μορφολογία αυτή συναντάται κυρίως σε πλανητικά νεφελώματα και περίπου το 10 έως 20% των πλανητικών νεφελωμάτων είναι διπολικά.[2]
Σχηματισμός Επεξεργασία
Τα ακριβή αίτια αυτής της δομής νεφελώματος είναι άγνωστα, ωστόσο πιστεύεται ότι οφείλονται στο ότι ο κεντρικός αστέρας είναι διπλό αστρικό σύστημα, δηλαδή δύο αστέρες που περιφέρονται γύρω από το κοινό κέντρο μάζας τους. Η περίοδος περιφοράς μπορεί να είναι λίγες ημέρες έως και λίγα έτη. Καθώς ο ένας από τους δύο αστέρες εξελίσσεται πρώτος προς τον θάνατό του και αποβάλλει τα εξωτερικά του στρώματα, ο άλλος αστέρας διακόπτει την εκροή αυτού του υλικού στο επίπεδο τροχιάς του συστήματος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του διπολικού σχήματος.[3]
Παραδείγματα Επεξεργασία
- Νεφέλωμα του η Τρόπιδος (μη πλανητικό)[4][5]
- Hubble 5[6]
- M2-9, γνωστό και ως «Φτερά πεταλούδας»[7][8][9]
- OH231.8+4.2 – «Νεφέλωμα Νεροκολόκυθο» ή «Νεφέλωμα του σάπιου αυγού»[10][11][12]
- Mz3 (Menzel 3) – «Νεφέλωμα Μυρμήγκι»[13][14]
- CRL 618 – Νεφέλωμα Westbrook[15]
- CRL 2688 – «Νεφέλωμα του Αυγού»[16][17][18]
- HD 44179 – «Νεφέλωμα Κόκκινο Ορθογώνιο»[19][20][21]
- MyCn18 – Νεφέλωμα «Σκαλιστή κεψύδρα»[22][23][24]
- He2-104 – «Νεφέλωμα Νότιος Κάβουρας»[25][26][27]
- «Νεφέλωμα Μπούμερανγκ»[28][29][30]
- NGC 2346, γνωστό και ως «Νεφέλωμα Πεταλούδα»[31]
- KjPn 8 – Το μεγαλύτερο σε φαινόμενο (γωνιακό) μέγεθος διπολικό πλανητικό νεφέλωμα.[32]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Bizarre alignment of planetary nebulae». ESA/Hubble Press Release. http://www.spacetelescope.org/news/heic1316/. Ανακτήθηκε στις 6 September 2013.
- ↑ Parker et al.: «The Macquarie/AAO/Strasbourg Hα Planetary Nebula Catalogue: MASH», MNRAS, τόμος 373 (έτος 2006), σελ. 79
- ↑ Soker: «Binary Progenitor Models for Bipolar Planetary Nebulae», ApJ, τόμ. 496, έτος 1998, σελ. 833
- ↑ NewsCenter - Doomed Star Eta Carinae (06/10/1996) - Release Images. HubbleSite (10 Ιουνίου 1996). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Eta Carinae Nebula (NGC 3372). Daviddarling.info (1 Φεβρουαρίου 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ HubbleSite – NewsCenter – Hubble Witnesses the Final Blaze of Glory of Sun-Like Stars (12/17/1997)
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 12 Ιουνίου 2005: «M2-9: Wings of a Butterfly Nebula»
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 21 Οκτωβρίου 1997: «The Butterfly Planetary Nebula»
- ↑ Butterfly Nebula (M 2-9) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - The "Rotten Egg" Nebula: A Planetary Nebula in the Making (10/19/1999) - Introduction, HubbleSite (19 October 1999). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 1 Νοεμβρίου 1999: «The Rotten Egg Planetary Nebula». Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Calabash Nebula (OH231.8+4.2) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Astro-Entomology? Ant-like Space Structure Previews Death of Our Sun (02/01/2001) - Introduction, HubbleSite (1 February 2001). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 1 Μαΐου 2005: «Planetary Nebula Mz3: The Ant Nebula»
- ↑ Tafoya, D.; Loinard, L.; Vlemmings, W.H.T.; Marti-Vidal, I.; Pech, G. (22 July 2013). «Rapid angular expansion of the ionized core of CRL 618». Astronomy and Astrophysics 556. doi:. https://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2013/08/aa21704-13.pdf. Ανακτήθηκε στις 15 November 2020.
- ↑ NewsCenter - Hubble Finds Searchlight Beams and Multiple Arcs around a Dying Star (01/16/1996) - Introduction, HubbleSite (16 January 1996). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 26 Ιουνίου 1999: «Shells in the Egg Nebula»
- ↑ Egg Nebula (CRL 2688) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Dying Star Sculpts Rungs of Gas and Dust (05/11/2004) - Release Images στο HubbleSite (11 May 2004). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 13 Μαΐου 2004: «Rungs of the Red Rectangle»
- ↑ Red Rectangle στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Hubble Finds an Hourglass Nebula around a Dying Star (01/16/1996) - Release Images, HubbleSite (16 January 1996). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 18 Ιανουαρίου 1996: «MyCn18: An Hourglass Nebula»
- ↑ Hourglass Nebula (MyCn 18) στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Symbiotic Star Blows Bubbles into Space (08/24/1999) - Release Images, HubbleSite (24 August 1999). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 31 Αυγούστου 1999: «Symbiotic Star Bubbles»
- ↑ Southern Crab Nebula (He2-104) Αρχειοθετήθηκε 9 October 2006 στο Wayback Machine. στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ NewsCenter - Hubble Catches Scattered Light from the Boomerang Nebula (09/13/2005) - Release Images, HubbleSite (13 September 2005). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 14 Σεπτεμβρίου 2005: «The Boomerang Nebula in Polarized Light»
- ↑ Boomerang Nebula στο Daviddarling.info (1 February 2007). Retrieved on 26 November 2010.
- ↑ Astronomy Picture of the Day, 28 Οκτωβρίου 2001: «NGC 2346: A Butterfly-Shaped Planetary Nebula»
- ↑ López, J.A; Vazquez, R.; Rodriguez, L.F. (10 December 1995). «The discovery of a bipolar, rotating, episodic jet (BRET) in the planetary nebula KjPn 8». The Astrophysical Journal 455: L63-L66. doi:. https://iopscience.iop.org/article/10.1086/309801/pdf. Ανακτήθηκε στις 27 November 2020.