Δολοφονία του Γκαλίπ Μπαλκάρ

Ο Γκαλίπ Μπαλκάρ, ο Τούρκος πρεσβευτής στη Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, δολοφονήθηκε στις 9 Μαρτίου 1983 στο κέντρο του Βελιγραδίου, πρωτεύουσας της Γιουγκοσλαβίας. Δύο μέρες αργότερα, υπέκυψε στα τραύματά τους. Την ευθύνη για τη δολοφονική επίθεση ανέλαβε η επιχείρηση Κομάντος Δικαιοσύνης της Γενοκτονίας των Αρμενίων (JCAG), μια αρμενική μαχητική ομάδα.

Δολοφονία

Δύο Αρμένιοι ένοπλοι άνοιξαν πυρ με μικρά πυροβόλα όπλα κατά του αυτοκινήτου του πρέσβη, το οποίο σταμάτησε στο κόκκινο φανάρι σε μια μεγάλη διασταύρωση στο κέντρο της πόλης του Βελιγραδίου. Ο 47χρονος Μπαλκάρ και ο σοφέρ του Κάγια Νέσετ τραυματίστηκαν, με την κατάσταση του πρέσβη να είναι κρίσιμη. Στη συνέχεια, οι δύο δράστες προσπάθησαν να τραπούν σε φυγή από το σημείο της επίθεσης και σκότωσαν έναν Γιουγκοσλάβο φοιτητή, τον Ζέλικο Μιλιβόγεβιτς, ο οποίος προσπάθησε να αποτρέψει τη διαφυγή τους. Δύο Γιουγκοσλάβοι πράκτορες ασφαλείας στην περιοχή τους καταδίωξαν και ακολούθησε ανταλλαγή πυροβολισμών. Οι ένοπλοι τραυμάτισαν έναν από τους πράκτορες, τον Σλόμπονταν Μπράγεβιτς. Μια άλλη σφαίρια που στόχευε στον Μπράγεβιτς κατέληξε σε έναν τοίχο και τραυμάτισε ελαφρά μια υπάλληλο γραφείου, τη Ζόριτσα Σόλοτιτς.

Οι δράστες συνελήφθησαν και ταυτοποιήθηκαν ως οι Χαρουτιούν Κρικόρ Λεβονιάν και Αλεξάντερ Ελμπεκιάν. Είχαν φτάσει στη Γιουγκοσλαβία από τη Βηρυτό στις 6-7 Μαρτίου και είχαν και οι δύο λιβανέζικα διαβατήρια. Ο Λεβονιάν, βαριά τραυματισμένος, συνελλήφθη λίγο μετά την επίθεση και ο Ελμπεκιάν οκτώ ώρες αργότερα. Την ίδια μέρα, ένα ανώνυμο τηλεφώνημα στο πρακτορείο Associated Press στην Αθήνα αποκάλυψε ότι την ευθύνη για την επίθεση ανελάμβανε η ομάδα JCAG, μια μαχητική οργάνωση που είχε κατηγορηθεί για τουλάχιστον δώδεκα επιθέσεις κατά τουρκικών στόχους από το 1975 έως το 1987. Οι τηλεφωνητές σε άλλα ειδησεογραφικά πρακτορεία στο Παρίσι και τη Βηρυτό ανέφεραν επίσης ότι η JCAG πραγματοποίησε την επίθεση. Τα μηνύματα ανέφεραν ότι ο πυροβολισμός είχε σκοπό να επιστήσει την προσοχή του κόσμου «στο εθνικό πρόβλημα του αρμενικού λαού».

Ο Γκαλίπ Μπαλκάρ πέθανε στις 11 Μαρτίου στη νευροχειρουργική κλινική στο Βελιγράδι όπου βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση μετά από επείγουσα χειρουργική επέμβαση για δύο τραύματα από σφαίρες, το ένα στο κεφάλι, το άλλο μέσω του δεξιού ώμου στη σπονδυλική στήλη. Μετά την είδηση του θανάτου, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας Πέταρ Στάμπολιτς έστειλε τηλεγράφημα στον τότε Τούρκο πρόεδρο Κενάν Εβρέν εκφράζοντας τα συλλυπητήριά του. Συλλυπητήρια μηνύματα στους Τούρκους ομολόγους τους έστειλαν επίσης η πρωθυπουργός της Γιουγκοσλαβίας Μίλκα Πλάνιντς και ο υπουργός εξωτερικών Λάζαρ Μόισοβ. Η σορός του Μπαλκάρ μεταφέρθηκε στην Άγκυρα με ειδικό αεροσκάφος και η κηδεία τελέστηκε εκεί στις 15 Μαρτίου.

Στις 17 Μαρτίου 1983, με εντολή της Προεδρίας της Γιουγκοσλαβίας, απονεμήθηκε στον Γκαλίπ Μπαλκάρ μετά θάνατον το παράσημο της Γιουγκοσλαβικής Σημαίας. Η απόφαση για την απονομή του παράσημου ανέφερε ότι «ο Πρέσβης Μπαλκάρ, στη σύντομη διπλωματική του αποστολή στη Γιουγκοσλαβία, συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη και την προώθηση των φιλικών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Γιουγκοσλαβίας».

Δίκη και ποινή

Ο εισαγγελέας του Βελιγραδίου απήγγειλε κατηγορίες στους Λεβινιάν (23 ετών) και Ελμπεκιάν (21 ετών), από τη Βηρυτό, για τη δολοφονία του Μπαλκάρ και την απόπειρα δολοφονίας του οδηγού του. Επιπλέον, το κατηγορητήριο κατηγορούσε τον Λεβόνιαν ότι, μετά τη δολοφονία του Τούρκου πρέσβη, προσπάθησε να σκοτώσει τον απόστρατο συνταγματάρχη του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού Μπράγιοβιτς, ο οποίος εμπόδιζε τη διαφυγή του. Κατηγορούσε επίσης τον Ελμπεκιάν για τη δολοφονία του Μιλιβόγιεβιτς, ο οποίος προσπάθησε να συλλάβει τον δολοφόνο. Διαπιστώθηκε ότι ο Λεβονιάν και ο Ελμπεκιάν έφτασαν στο Βελιγράδι για να επιτελέσουν την αποστολή που είχε οριστεί σπό τη JCAG. Δεδομένου ότι ο πρώτος κατηγορούμενος, ο Λεβονιάν, βρισκόταν σε ειδική κατάσταση υγείας λόγω του τραύματός του και ότι ο Ελμπεκιάν ήταν ανήλικος, οι δύο τους δεν καταδικάστηκαν σε θάνατο. Τους υπερασπίστηκε ο Σντρα Πόποβιτς, κορυφαίος Γιουγκοσλάβος δικηγόρος με έδρα το Βελιγράδι.

Ο Λεβονιάν και ο Ελμπεκιάν καταδικάστηκαν σε 20 χρόνια φυλάκιση ο καθένας στις 9 Μαρτίου 1984, έναν χρόνο ακριβώς μετά το περιστατικό. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι αφού εκτίσουν τις ποινές θα απελαθούν από τη Γιουγκοσλαβία.

Σύμφωνα με δήλωση της «Κεντρικής Επιτροπής Αλληλεγγύης στους Αρμένιους Αιχμαλώτους» στην Αθήνα, ο Λεβονιάν αφέθηκε ελεύθερος από τις γιουγκοσλαβικές αρχές τον Ιούνιο του 1987. Αν και η δήλωση δεν διευκρίνιζε τους λόγους της απελευθέρωσής του, αξιωματούχοι της ελληνικής πρωτεύουσας είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να είχε αφεθεί ελεύθερος για ιατρικούς λόγους, καθώς ο Λεβονιάν είχε τραυματιστεί όταν οι φρουροί ασφαλείας πυροβόλησαν εναντίον του και στη συνέχεια έμεινε παράλυτος μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη. Σήμερα, ο Λεβονιάν ζει στο Γερεβάν με το όνομα.