Δολοφονία του Σάββα Μένοικου
Η δολοφονία του Σάββα Μένοικου έγινε στις 23 Μαΐου 1958 στο χωριό Λευκόνοικο στην Κύπρο, κατά την διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ. Το θύμα ήταν ένας από τους δεκάδες αριστερούς που διαπομπεύτηκαν ή εκτελέστηκαν από μέλη της ΕΟΚΑ το 1958 με την κατηγορία της προδοσίας.[1][2]
Ο Μένοικος ήταν πατέρας έξι παιδιών[3] και εργάτης που δραστηριοποιείτο ενεργά ως συνδικαλιστής της Αριστεράς.[4] Παράλληλα, μιλούσε δημόσια κατά της τακτικής της ΕΟΚΑ, γεγονός που είχε ως συνέπεια τη στοχοποίησή του.[5]
Οι συνθήκες του θανάτου
ΕπεξεργασίαΤον Μάιο του 1958, ομάδα μασκοφόρων μελών της ΕΟΚΑ, ακολουθώντας τις εντολές του τοπικού τομεάρχη Παπαφώτη, αιχμαλώτισε τον Μενοίκο το βράδυ, κατά την επιστροφή από την εργασία του, στο χωριό του. Με αυτοκίνητο τον οδήγησαν στην πλατεία του Λευκόνοικου, όπου παρουσία πλήθους κόσμου κατηγορήθηκε ως σεσημασμένος προδότης. Δόθηκε εντολή στον κόσμο να τον φτύνει και να τον αποκαλεί «προδότη».[6] Κατόπιν, τον έδεσαν σε ένα δέντρο στο προαύλιο της εκκλησίας του και τον λιθοβόλησαν.[5]
Σχετικά με τις συνθήκες θανάτου του Μένοικου υπάρχουν διάφορες εκδοχές:[7] ο θάνατός του φαίνεται να επήλθε από τον λιθοβολισμό ή από καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων, εκδοχή που σύμφωνα με την άποψη των βετεράνων της ΕΟΚΑ είχε υιοθετηθεί και από το Κυβερνητικό Ραδιοφωνικό Ίδρυμα.[8] Οι σύνδεσμοι αγωνιστών της ΕΟΚΑ εντάσσουν το περιστατικό του θανάτου του Μένοικου στα πλαίσια της παραδειγματικής τιμωρίας ατόμων που θεωρούνταν πως ζημίωναν τον αγώνα της ΕΟΚΑ, η οποία περιλάμβανε, πέρα από εκτελέσεις, ξυλοδαρμούς, διαπομπεύσεις, κόψιμο μαλλιών (για τις γυναίκες), δέσιμο σε κεντρική τοποθεσία κλπ.[3][7]
Ισχυρισμοί από στελέχη της ΕΟΚΑ
ΕπεξεργασίαΣύμφωνα με τον τότε υπεύθυνο της Παγκύπριας Επιτροπής Πολιτικού Αγώνα (ΠΕΚΑ) της ΕΟΚΑ και μετέπειτα πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσο Παπαδόπουλο, ο Μενοίκος πλήρωσε το τίμημα της - κατά την οργάνωση - προδοσίας του.[9][10] Αντιθέτως, το ΑΚΕΛ υποστηρίζει ότι ο Μένοικος δεχόταν να εγκαταλείψει την Αριστερά και τη συνδικαλιστική του δράση.[3]
Ο Φώτης Παπαφώτης, τομεάρχης της ΕΟΚΑ (με τομέα ευθύνης το χωριό του Μένοικου) και αργότερα της ΕΟΚΑ Β΄, σε βιβλίο του ανέφερε ότι ο Μένοικος βαρυνόταν με το «όταν οι Έλληνες του μικτού χωριού Γούφες ύψωναν την γαλανόλευκη στα σπίτια τους τις Κυριακές και τις γιορτές, τους απειλούσε λέγοντας, "έτους πάλι που κρέμασαν τα παλιόρουχα. θα πάω στην αστυνομία να σας μαζέψουν"». Προσθέτει πως βαρυνόταν με το ότι στις 3 Μαρτίου 1958, την πρώτη επέτειο του θανάτου του Γρηγόρη Αυξεντίου, όταν έγιναν μαθητικές εκδηλώσεις προς τιμήν του, «ο Μένοικος ξυλοκόπησε μερικούς μαθητές και έσκισε μπροστά τους την Ελληνική σημαία». Βαρυνόταν τέλος με το ότι στις 29 Απριλίου 1958, ο Μένοικος «έδειρε μικρό μαθητή και στη συνέχεια ένα μεγαλύτερο της ανωτέρας σχολής Λευκονοίκου και τους απείλησε ότι θα τους καταδώσει στην Αστυνομία».[11]
Στην λογοτεχνία
Επεξεργασία- «Οι Δειλοί, Η Εκτέλεση του Μ» (2018) του Χρίστου Αχνιώτη, νουβέλλα βασισμένη στην δολοφονία του Σάββα Μένοικου.[12]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Αθανασιάδης 2015, σελ. 120-121.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 856.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Χατζηστυλιανού, Μιχάλης; Πλουτάρχου, Γιώργος (2005-04-07). «Οι δύο όψεις της ιστορίας για τους εκτελεσθέντες». Η Σημερινή. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-02-25. https://archive.today/20080225140244/http://www.simerini.com.cy/nqcontent.cfm?a_id=192716. Ανακτήθηκε στις 2017-11-14.
- ↑ Αθανασιάδης 2015, σελ. 123.
- ↑ 5,0 5,1 Δρουσιώτης, Μακάριος. «Ο Τάσσος θεωρητικός των εκτελέσεων ΑΚΕΛικών!». www.makarios.eu. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 855.
- ↑ 7,0 7,1 Πέτρος Παπαπολυβίου, Ο αγώνας της ΕΟΚΑ και η ταυτότητα «Προδότης». Η χρήση της λέξης, η προϊστορία, το έγκλημα και η τιμωρία, Συλλογικό, Ανορθόδοξοι πόλεμοι. Μακεδονία, Εμφύλιος, Κύπρος, Εκδόσεις Πατάκη, 2010, σελ. 393.
- ↑ Αθανασιάδης 2015, κεφαλαιο 2 «Ασυμφιλίωτες μνήμες», σελ. 123: Στην σελ. 123, υποσημ. 54. Παραπέμπει στο Γιώργος Πλουτάρχου, "Οι δύο όψεις της ιστορίας για τους εκτελεσθέντες", εφ. Σημερινή, 7 Απριλίου 2005 και Θάσος Σοφοκλέους, "ΕΟΚΑ και ιστορική αλήθεια", εφημ. Σημερινή, 3 Ιουνίου 2002
- ↑ http://www.eoka.org.cy/wp-content/uploads/2015/04/TEVXOS-34.pdf
- ↑ Μακάριος Δρουσιώτης (24 Μαΐου 2008). «Ο Τάσσος θεωρητικός των εκτελέσεων ΑΚΕΛικών!». Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2018.
- ↑ Το απόσπασμα από το βιβλίο του Φώτη Παπαφώτη «Η ΚΑΡΠΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ Ε.Ο.Κ.Α» παραθέτει το έντυπο των συνδέσμων Αγωνιστών της ΕΟΚΑ, Ο Αγωνιστής, τεύχος 34, 2013 σελ:39-41
- ↑ «Παρουσίαση του βιβλίου του Χρίστου Αχνιώτη "Οι Δειλοί"». Dialogos. 27 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2021.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Αθανασιάδης, Χάρης (2015). Τα αποσυρθέντα βιβλία: Έθνος και σχολική Ιστορία στην Ελλάδα, 1858-2008] (PDF). Αθήνα: Αλεξάνδρεια. ISBN 978-960-221-653-8.
- Ρίχτερ, Χάιντς Α. (2011). Ιστορία της Κύπρου, τόμος δεύτερος (1950-1959). Αθήνα: Εστία. ISBN 978-960-05-1502-2.