Το Δουκάτο της Εδέσσης ήταν διοικητική διαίρεση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Μεσοποταμία με κέντρο την Έδεσσα η σημερινή Ούρφα της Τουρκίας. Το Δουκάτο δημιουργήθηκε μετά το 1031 και την ανακατάληψη της Έδεσσας από τον Γεώργιο Μανιάκη και διοικούνταν αρχικά από έναν στρατηγό κι έπειτα από αξιωματικό με τον τίτλο του δούκα ενώ κάποιοι έφεραν τον τίτλο του κατεπάνω[1].

Δουκάτο της Εδέσσης
ΧώραΒυζαντινή Αυτοκρατορία

Στο Δουκάτο περιλαμβάνονταν τα πρώην θέματα Λιμνίων και Αετού την Στρατηγίς Χασαναρά και άλλες μικρότερες περιοχές, αναφέρεται με μεικτό πληθυσμό τόσο σε εθνικότητα όσο και σε θρησκεία[2]. Από το 1085 δέχτηκε συνεχείς επιθέσεις και λεηλασίες από τους Τούρκους, το 1067 ο δουξ Λέων Αρβαντηνός έχασε σε μάχη από τους Τούρκους, αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε με καταβολή λύτρων[3]. Το 1070-71 ο δουξ Βασίλειος Αλουσιανός αντιμετώπισε πολυήμερη πολιορκία από τον Αλπ Αρσλάν ενώ το Δουκάτο αναγνώριζε τη βυζαντινή κυριαρχία τυπικά[4]. Το 1077 σε μια εμφύλια αντιπαράθεση ο Βασίλειος Αποκάπης πολιόρκησε και κατέλαβε την Έδεσσα , σκότωσε τον προηγούμενο δουξ κι ανέλαβε νέος δουξ[5]. Μετά τον θάνατο του το 1083 η πόλη εναλλάσσονταν συχνά δούκες ενώ η αυτοκρατορική εξουσία δεν αναγνωριζόταν πάντα, ταυτόχρονα οι Τούρκοι εμίρηδες λεηλατούσαν την ύπαιθρο και πολιορκούσαν την Έδεσσα[6].

Τον Φεβρουάριο του 1087 η πόλη παραδόθηκε στον εμίρη Μελικσάχ, αλλά συνέχισαν να διορίζονται βυζαντινοί διοικητές της πόλης, και από τον εμίρη δικοί του διοικητές[7]. Μέχρι το 1098 που τα εδάφη του Δουκάτου έφτασαν οι σταυροφόροι, πόλεις του δουκάτου ή πρώην βυζαντινοί αξιωματούχοι κατα διαστήματα επαναστατούσαν από τον Τούρκο εμίρη και αναγνώριζαν τον βυζαντινό αυτοκράτορα[8]. Το 1098 ο δουξ Θεόδωρος Χετάμης, βυζαντινός αξιωματούχος, δολοφονήθηκε, ο θάνατος του και το ίδιο έτος θεωρείται ότι έληξε η βυζαντινή κυριαρχία στην περιοχή[9].

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Λεβενιώτης, 216
  2. Λεβενιώτης, 216
  3. Λεβενιώτης, 289\90
  4. Λεβενιώτης, 293
  5. Λεβενιώτης, 294
  6. Λεβενιώτης, 296
  7. Λεβενιώτης, 297
  8. Λεβενιώτης, 302
  9. Λεβενιώτης, 216

Πηγές Επεξεργασία